شيوع سالک، نتيجه خشكی تالاب‌های ايران است

در يك سال گذشته وضع عمومي تالاب هاي ايران به شكلي چشمگير بدتر شده كه اين به غبارآلود شدن بيش از پيش پهنه ايران انجاميده است. بيشترين آسيب به تالاب‌ها در نتيجه كوتاهي دولت در دادن حقابه به اين محيط‌هاي آبي بوده است.

خبرگزاري ميراث فرهنگي- گروه محيط زيست: در يك سال گذشته با وجود آنکه تصميم‌هايي براي بهبود وضعيت تالاب‌هاي ايران گرفته شد اما در پايان يك سال و در آستانه روز جهاني تالاب‌ها، يعني 13 بهمن برابر با 2 فوريه، بررسي‌ها نشان مي‌دهد وضع تالاب‌ها به خصوص تالاب‌هايي مانند درياچه اروميه، تالاب گاوخوني، پريشان و گندمان به مراتب بدتر از قبل شده است.

«محمد درويش»، عضو هيات علمي موسسه تحقيقات جنگل ها و مراتع در گفت و گو با CHN مي‌گويد كه با وجود برخي تصميم‌هاي مثبت، در نهايت كارنامه ايران در زمينه تالاب‌ها، كارنامه مردودي است. به گفته او، اين يكي از مهم ترين دلايل در سقوط 37 پله‌اي ايران در عملكرد محيط زيست بوده است. سقوطي كه پيش از اين در ميان هيچ يك از كشورهاي جهان سابقه نداشته است.

افزوده شدن دو تالاب ايران به كنوانسيون رامسر
«درويش» در توضيح معدود اقدامات مثبت در زمينه تالاب‌هاي ايران مي‌گويد: «در يك سال گذشته دو تالاب ايران به فهرست تالاب‌هاي كنوانسيون رامسر افزوده شده‌اند تا تعداد اين تالاب‌ها از 22 به 24 تالاب برسد.»

اين دو تالاب، چغاخور در چهارمحال و بختياري و كاني برازان در آذربايجان غربي هستند. كاني برازان تنها تالابي است كه در سال گذشته وضع به نسبت خوبي داشته است.

به علاوه تالاب هاي سه گانه آلماگل، آجي گل و آلاگل در يك سال گذشته از فهرست تالاب‌هاي در معرض خطر مونترو خارج شده‌اند. اين البته در جايي است كه بعد از خروج اين مجموعه تالاب‌ها، باز هم شرايط آن ها به گونه‌اي سخت شده‌است كه در معرض خشكي كامل قرار گرفته‌اند.

به اعتقاد «درويش»، يكي ديگر از تصميم‌هاي خوبي كه در زمينه تالاب‌ها در سال گذشته گرفته شد، اين بود كه هيچ ارزيابي زيست‌محيطي به سدها داده نشود مگر اين كه حقابه تالاب‌هاي پايين دست در آن‌ها لحاظ شده باشد. نتايج اين تصميم اما هنوز به درستي معلوم نيست.

ريختن فاضلاب و پسماند از مهم‌ترين مشكلاتي است كه محيط‌هاي آبي در ايران با آن مواجه هستند. كما اين كه درياچه زريوار ـ يكي از تالاب‌هاي نادر که از كمبود آب رنج نمي برد ـ به قدري آلوده است كه بسياري از گونه‌هاي زيستمندان خود را از دست داده است. در همين راستا مجلس دولت را موظف كرده است كه تا پايان برنامه چهارم توسعه اجازه ندهد هيچ پسماند و فاضلابي بدون تصفيه به تالاب‌ها ريخته شود.

اما به تجربه ثابت شده‌است كه در عرصه محيط زيست ايران تصميم گيري‌هاي مثبت ـ كه البته انگشت شمارند ـ كمتر منجر به عملكرد مثبت مي‌شوند. اين در زمينه تالاب‌ها نيز به سادگي قابل رويت است. مروري اجمالي بر وضع تالاب‌هاي ايران نشان مي‌دهد كه در يك سال گذشته به رغم همه تصميم گيري‌ها، وضع تالاب‌ها به مرتب بدتر شده‌است.

حقابه تالاب شادگان در اختيار پالايشگاه
«محمد درويش» تالاب شادگان را يكي از محيط‌هاي آبي بر مي‌شمرد كه در يك سال گذشته وضع بدتري داشته‌اند. او در مورد شرايط كنوني تالاب شادگان مي‌گويد: «امسال بيش از 6 ميليون متر مكعب از حقابه تالاب شادگان به پالايشگاه اميديه اختصاص يافت. اين در جايي بود كه شادگان خود از كم آبي رنج مي برد.»

شادگان به تنهايي بيش از يک سوم از کل وسعت تالاب‌هاي جهاني ثبت شده ايران را در کنوانسيون رامسر دربرگرفته است. تالابي که با حدود 538 هزار هکتار وسعت، آشيان بيش از 30 درصد از پرندگان ايران (154 گونه)، 25 درصد از پستانداران ايران (40 گونه) و 45 درصد از ماهيان ايران (36 گونه ماهي مردابي به علاوه 45 گونه ماهي دريايي) است. اين تالاب كه بزرگ‌ترين تالاب بين‌المللي ايران است، ‌حدود 20 سال پيش در فهرست تالاب‌هاي در معرض خطر سياهه مونترو قرار داده شد اما در طول اين دو دهه به جاي اقداماتي براي بهبود وضعيت آن،‌ با سياست‌هاي بدتري مواجه بوده‌است.

باز هم درياچه اروميه
از زماني كه درياچه اروميه سرخ رنگ شد و اين سرخي هيچ ربطي به آرتمياها نداشت و بابت خشكي بيش از حد بود، نزديك به دو سال مي‌گذرد اما با وجود تصميم‌گيري‌ها و كارگروه‌هاي تاق و جفت و البته بارندگي‌ههاي خوب در حوزه اين درياچه، امسال وضع اين درياچه به مراتب وخيم تر از سال گذشته است و هيچ اقدام عملي و كارساز براي نجات اين درياچه انجام نشده‌است.

خشكي درياچه بختگان و شيوع سالك
ماجراي خشك سالي در پهنه ايران زمين، در برخي مناطق اثرات بدتري داشته است. در يك سال گذشته خشكي در درياچه بختگان به حدي زياد شد كه انجيرستان‌هاي اطراف اين درياچه در معرض خشكي قرار گرفتند و سالك در منطقه به شدت شايع شد. اين شيوع، 50 درصدي گزارش شده است. اين به طور مستقيم در نتيجه تامين نشدن حقابه اين تالاب بوده است. سد سيوند، مهم ترين عامل در خشكي بختگان بوده است.

خشكي گاوخوني براي سومين بار متوالي
به گفته درويش، گاوخوني نيز در سال گذشته يكي از بدترين وضعيت‌ها را داشته و براي سومين بار متوالي خشك شده است. اين در جايي است كه ميزان آب زاينده رود دو برابر شده اما آب زاينده رود به گاوخوني نرسيده است.

خودسوزي پريشان
اما يكي از بدترين اتفاقات در عرصه تالاب‌هاي ايران در سال گذشته خشكي بيش از حد تالاب پريشان بود كه منجر به خودسوزي اين تالاب شد. چيزي كه پيش از اين در اين منطقه سابقه نداشته است.

بوجاق قرباني مصوبه دولت
امسال سفر هيات دولت به استان گيلان براي تالاب بوجاق، ـ تنها پارك ملي خشكي، دريايي ايران ـ خوش يمن نبود. اين تالاب با مصوبه‌اي روبرو شد كه در صورت اجرا اين پارك ملي براي هميشه از دست خواهد رفت. اين مصوبه ساخت بندر چندمنظوره كياشهر آستانـه اشرفيه در محدوده پارك ملي و در مركز تالاب بين‌المللي بوجاق بوده است. اين مصوبه در سفر سال 85 هيات دولت به گيلان تصويب شد.

درويش به علاوه با اشاره به اين كه پارك ملي نايبند امسال هم قرباني پارس جنوبي شد، گندمان دوباره آتش گرفت و همچنان به خشك شدن ادامه مي‌دهد، گفت كه امسال در روز جهاني تالاب ها بايد به سوگ اين محيط‌هاي آبي نشست و جشن گرفتن براي تالاب‌ها توهين به آن‌هاست.