شمارش معکوس حيات جانوری درياچه اروميه

روزنامه ابتکار: اروميه- با پايين آمدن سطح آب درياچه اروميه طي ساليان اخيرحيات جانوري در اين درياچه به شدت تحت تاثير قرار گرفته و شاهد نابودي برخي از اين گونه‌هاي جانوري در حاشيه اين درياچه هستيم.
به گزارش مهر، درياچه اروميه يک پارک طبيعي و اکوسيستم زيستي- جانوري منحصر به فرد با حداقل 100جزيره کوچک و بزرگ است و کاهش بارندگي و خشکسالي‌هاي پياپي طي سال‌هاي اخير اکثر جزاير آن را به شوره زار تبديل کرده و حيات انواع جانوران آبزي را نيز به خطر انداخته است.به ادعاي کارشناسان محيط زيست طي سال‌هاي اخير به دليل تشديد بحران درياچه اروميه از تخم گذاري پرندگان به ويژه فلامينگو در جزاير خبري نيست و از نظر آمار 80 درصد جمعيت تخم گذار فلامينگوها در حال حاضر در جزاير اروميه ديده نمي‌شوند.
انقراض بسياري از آبزيان درياچه اروميه در طول 4 سال گذشته
بيوک رئيسي، مدير کل حفاظت محيط زيست آذربايجان شرقي در اين خصوص گفت: به دليل غلظت فوق اشباع و شوره زاره‌هاي درياچه اروميه، شرايط مناسبي براي توليد مثل آرتميا فراهم نيست.وي با تاکيد بر اينکه آرتميا مهم ترين حلقه غذايي اکوسيستم زيستي – جانوري است، افزود: با وجود کم شدن توليد آرتميا، پرندگاني که غذاي اصلي آن‌ها اين نوع ماهي هستند به اين منطقه مهاجرت نمي‌کنند وتنها در مصب رودخانه زرينه رود جمعت عبوري از باز خاکستري و ديگر پرندگان ديده مي‌شود.رئيسي افزود: در سرشماري‌هاي نيمه زمستاني در اکثر قسمت‌هاي اين رودخانه پرنده ي آبزي مشاهده نشده است.وي به انقراض بيشتر آبزيان در طول چهار سال گذشته در اين درياچه اشاره کرد وگفت: حداقل تراز ممکن براي زندگي اين آبزي در سطح درياي آزاد حدود 1274.1است که اين مقدار هم اکنون در حدود 1270 سانتي متر است که براي رسيدن به حداقل تراز ممکن براي زندگي جانوران، 14 ميليارد مترمکعب آب لازم است که البته حق آب ساليانه اين درياچه حدود 3.1 ميليارد متر مکعب است.مدير کل حفاظت محيط زيست استان ادامه داد: مي‌توان گفت اکوسيستم جانوراني در اين درياچه در بخش‌هاي مربوط به آذربايجان شرقي به طور کامل تخريب شده است و پستانداراني مانند گوزن در حالت اضطراري زندگي مي‌کنند.وي افزود: به احتمال فراوان گونه برخي ديگر از جانوران مانند گوزن در کنار اين درياچه از بين برود و نتوان شرايط مناسب براي نگهداري اين جانوران را تامين کرد.
نسل آرتميا در رودخانه اروميه
هنوز از بين نرفته است
رئيسي در خصوص اهميت احياي دوباره حيات جانوري در اين درياچه گفت:جانوراني مانند آرتميا از لحاظ اقتصادي براي کشور حائز اهميت هستند و توسعه پرورش و صادرات آن مي‌تواند هزينه‌هاي مصرفي براي احياي اين حيات جانوري را تامين کند.وي افزود: با جود اينکه توليد مثل آرتميا در اين درياچه روز به روز کمتر مي‌شود ولي اين جانوران هنوز زنده اند که البته اگر دوره خشک سالي در اين درياچه زياد شود، به احتمال زياد اين جانوران هم از بين بروند.مدير کل حفاظت محيط زيست استان ادامه داد: آرتميا موجودي بسيار قوي است و قسمتي از آنها خود را با شرايط جديد سازگار کرده اند و زنده هستنداما متاسفانه هم اکنون شاهد کاهش توليد و تراکم آنها هستيم.علي نيکويي فر، رئيس مرکز تحقيقات آرتمياي کشور نيز پيش از اين طي اظهاري از نابودي نسبي آرتميا در اين درياچه خبر داده بود.وي در اين گفت وگو اظهار داشت: تنها تخم‌هاي آرتميا در لايه‌هاي زيرين درياچه اروميه باقي مانده که آنها نيز به علت اين که در برابر سرما و شوري آب مقاوم هستند،‌ دوام آورده‌اند.نيکويي فر در خصوص علل نابودي اين جانور گفت: آرتميا از جلبک‌هاي تک سلولي تغذيه مي‌کند که نسبت به شوري آب مقاوم نيستند وبه اين ترتيب شوري بيش از حد آب دريا و از بين رفتن ذخاير غذايي عامل از بين رفتن آرتمياي اين درياچه است که نابودي اين گونه جانوري سبب مهاجرت دائمي برخي گونه از پرندگان از اين درياچه شده است. وي از پرورش مصنوعي آرتميا در حاشيه درياچه اروميه، دشت فسنجور مياندوآب و برخي نواحي مرکزي،‌ جنوبي و شرقي کشور خبر داد و گفت: متاسفانه پرورش اين جاندار دريايي جوابگوي مصرف داخلي کشور نيست و آرتميايي که از کشورهاي ديگري مانند چين و ويتنام وارد ايران مي‌شود، به صورت پودري بوده و امکان انتقال بيماري به آبزيان را به دنبال دار
خطر انقراض کامل فلامينگوها در درياچه اروميه
باتهي شدن درياچه اروميه از آرتميا و نرم تنان ديگر که غذاي اصلي فلامينگوها محسوب مي‌شود و همچنين نابودي زيستگاه اين پرندگان،فلامينگوها ديگر جايي در اين درياچه ندارند.تا قبل از10 سال پيش که هشدارها براي درياچه اروميه آغازشود به مدت 40 سال،سالانه دوهزار تا سه هزار فلامينگوحلقه گذاري ميشد اما اکنون با وجود اين خشک سالي، ديگرفلامينگويي که در اين درياچه تخم گذاري کند، وجود ندارد.بايد گفت که قسمت عمده محل تخم گذاري فلامينگوها در درياچه اروميه بوده است که با اين مشکلات عملا ديگر فلامينگويي در اين درياچه وجود نخواهد داشت که اگرچنين مشکلي ادامه يابد يا فلامينگوها بايد مسيرخود را تغييردهند يا اينکه تعداد زيادي ازآنها کشته شوند.افزايش شوري و پايين آمدن عمق آب، ازبين رفتن ذخيره غذايي و تخريب زيستگاه‌هاي پرندگان دردرياچه اروميه سبب کاهش زادآوري و کاهش تعدادپرندگان در اين ناحيه شده به طوري که اکنون ازصد هزار فلامينگو مهاجر سال‌هاي نه چندان دوربه سختي مي‌توان نمونه اي را مشاهده کرد.
ورود 120 ميليون متر معکب آب به درياچه اروميه
اين در حالي است که مهرنگ دوستي رضايي، مدير دفتر مطالعات پايه منابع آب منطقه اي آذربايجان غربي از افزايش 25 سانتي متري ارتفاع آب درياچه اروميه به دنبال بارش برف و باران طي يکماه اخير خبر مي‌دهد.وي افزود: در پي بارشهاي خوب در فصل زراعي و به خصوص اواخر پاييز در حوضه درياچه اروميه تراز آبي درياچه به 1270.85 سانتي متر ثبت شده که اين ميزان نسبت به تراز سطح آب در آبان ماه 25 سانتي متر افزايش را نشان مي‌دهد.دوستي رضايي با بيان اينکه با اين وجود سطح آب درياچه نسبت به سال گذشته هنوز 15 سانتي متر کاهش دارد، عنوان کرد: اميدواريم با تداوم بارندگي‌ها وهمراهي و مشارکت کشاورزان در اجراي طرح‌هاي احياي درياچه شاهد بهبود وضعيت اين تالاب بين‌المللي باشيم.وي با اشاره به اجراي برنامه رها سازي آب از پشت سدهاي حوضه درياچه اروميه در آذربايجان غربي، افزود: ميزان آب ذخيره شده در پشت سدهاي حوضه درياچه اروميه 550 ميليون متر مکعب بوده که اين ميزان در مقايسه با سال گذشته 11 درصد کاهش يافته و با آغاز طرح رهاسازي آب سدها بيش از 120 ميليون مترمکعب آب از طريق رودخانه‌ها وارد درياچه شد.
احياي دوباره حيات زيستي در درياچه اروميه نيازمند عزم ملي
بنا بر تحقيقات انجام شده از 17 سال پيش تا کنون نمودار تراز آب پارک ملي درياچه اروميه رو به پايين است و مطالعات مديريت زيست بوم حوضه آبريز درياچه اروميه که با همکاري بانک جهاني به اتمام رسيده، نشان مي‌دهد درياچه اروميه به عنوان دومين درياچه شور جهان تا کمتر از 20 سال آينده با بحران شديدي مواجه خواهد شد.با کاهش شش متري سطح آب درياچه اروميه در طول ساليان اخير و آمار و ارقام ارائه شده به نظر مي‌رسد تراز آبي اين درياچه با حالت استاندارد آن فاصله بسيار زيادي دارد و براي احياي دوباره زندگي جانوري در آن بايد به فکر راه‌هاي جديد و کارا تري باشيم.البته در طول چندين سال گذشته اقدامات زيادي براي نجات اين درياچه صورت گرفته است که نبايد آن‌ها راناديده گرفت اما کاهش آب اين رودخانه به حدي بوده است که اين اقدامات تاثير چشمگيري بر روي احياي دوباره حيات جانوري نداشته است وادامه حيات پرندگان و جانوران در اين جزاير و درياچه نياز به برنامه ريزي و تسريع در اجراي طرح‌هاي مرتبط با تامين آب آن دارد.