انتقاد استادان تربيت معلم به اشکالات کتابهای دبستان

خراسان: تا چند روز ديگر و با آغاز سال تحصيلي جديد، دانش آموزان به ويژه دانش آموزان ابتدايي نظام آموزشي جديدي را با نام نظام آموزشي ۳-۳-۶ تجربه خواهند کرد که با اجرايي شدنش سال ششم ابتدايي به ساختار آموزشي اضافه مي شود. تأليف کتاب هاي درسي سال ششم ابتدايي و تغيير محتواي کتاب ها بر اساس ساختار جديد نيز از الزامات تغيير ساختاري است که بر اساس سند تحول بنيادين نظام آموزشي در حال اجراست که بر اين اساس امسال کتاب دوم دبستان تغيير کرد و کتاب پايه ششم دبستان نيز تأليف شد. با اين حال تابستان امسال وجود برخي اشکالات ساختاري در تأليف کتاب هاي رياضي سال اول، دوم و ششم ابتدايي به اعتراض استادان مراکز تربيت معلم سراسر کشور منجر شده است.استاداني که به فاصله يک هفته مانده تا آغاز سال تحصيلي جديد و پس از رونمايي، چاپ و توزيع کتاب هاي درسي تازه تأليف، از محتواي کتاب هاي رياضي سال دوم و ششم ابتدايي باخبر شده اند. در همين حال مولف کتاب هاي رياضي ابتدايي اين اشکالات را ۷ يا ۸ مورد ذکر مي کند که بيشتر تايپي است.استادان مراکز تربيت معلم سراسر کشور در همايشي چند روزه و با فاصله يک هفته مانده تا آغاز سال تحصيلي که با حضور مؤلف اصلي کتاب هاي رياضي سال دوم و ششم ابتدايي برگزار شد، دور هم جمع شدند تا با بررسي کتاب هاي تازه تأليف، ضمن همفکري با مؤلف کتاب رياضي دوم و ششم ابتدايي، شيوه هاي درست تدريس اين کتاب را براي انتقال به دانشجويان تربيت معلم مرور کنند. همايشي که به گفته تعدادي از اين استادان مشکلات ساختاري گسترده اي را از متن اين دو کتاب درسي براي آنان آشکار کرده است؛ برخي مشکلاتي که مي تواند آموزش رياضي و پايه هاي آموزش اين درس را براي آينده با مشکل مواجه کند. سه تن از اين استادان که مايل به ذکر نامشان نبودند در گفت وگو با خراسان استفاده نکردن از نظرات کارشناسي استادان قديمي اين رشته، معلمان و مولفان پيشکسوت را از دلايل بروز برخي مشکلات ساختاري در کتاب هاي تازه تأليف ذکر کردند. يکي از اين استادان طرح برخي مباحث مانند مبحث احتمالات در رياضي سال دوم ابتدايي را خارج از قدرت درک دانش آموزاني در اين سن دانست و اظهار داشت: چنين مباحثي در سال هاي نخست مقطع ابتدايي براي دانش آموزان قابل درک نيست و مشکلات بسياري براي آنان به خصوص در مقاطع تحصيلي بعدي به وجود مي آورد.يکي ديگر از استادان، کتاب رياضي سال دوم ابتدايي را ورق مي زند و به يکي ديگر از اشکالات اشاره مي کند و مي گويد: حتي يک ديپلمه هم مي داند که خط قابل اندازه گيري نيست و تنها پاره خط قابل اندازه گيري است. اين در حالي است که در اين کتاب با آموزش غلط به دانش آموز، از او خواسته شده تا خط را اندازه گيري کند. وي با گلايه از اين که در هنگام تأليف کتاب هاي رياضي دوم و ششم دبستان از نظرات کارشناسي استادان مراکز تربيت معلم به عنوان کارشناسان اين رشته استفاده نشده است گفت: متأسفانه مولف کتاب پس از چاپ، توزيع و حتي آموزش معلمان مقطع ابتدايي در سراسر کشور اقدام به برگزاري همايشي براي تبيين مطالب و محتواي اين دو کتاب براي استادان مراکز تربيت معلم کرده است. در حالي که جا داشت تا از نظرات استادان مراکز تربيت معلم در طول تأليف و حتي پيش از رونمايي و چاپ کتاب هاي درسي استفاده شود.

چند اشتباه در کتاب هاي رياضي
يکي ديگر از استادان تربيت معلم با انتقاد از اشکالات موجود در کتاب هاي جديد رياضي در مقاطع دوم و ششم ابتدايي مي گويد: اگر از اشکالات تايپي که البته باعث سردرگمي دانش آموز و معلم مي شود، صرف نظر کنيم نمي توانيم از کنار اشکالات محتوايي و تربيتي اين کتاب ها به راحتي عبور کنيم.وي نيز به برخي از اين اشتباهات اشاره مي کند و مي افزايد: به عنوان مثال در يکي از سوالات کتاب از دانش آموز خواسته شده است که طول يک خط را اندازه بگيرد در حالي که خط نامحدود است و قابل اندازه گيري نيست و بايد عنوان شود که طول «پاره خط» را اندازه گيري کنيد. وي مي افزايد: به اعتقاد من اين اشتباهات بايد بازبيني و اصلاح شود.

تغيير محتواي کتاب ها ضروري بود
يک معلم مقطع ششم ابتدايي با بيان اين که تغيير کتاب هاي رياضي امري لازم و ضروري بود مي گويد: تغييرات انجام شده در کتاب هاي درسي باعث مي شود دانش آموز مطالب را عمقي و اصولي ياد بگيرد.اين معلم که تجربه ۲۰ سال تدريس در مقطع ابتدايي را دارد ادامه مي دهد: البته يک سري اشکالات و اشتباهات تايپي در کتاب رياضي وجود دارد به عنوان مثال ۴ چنگال را با ۳ چنگال جمع کرده اند ولي حاصل اين عمل رياضي که همراه با تصويرسازي است به جاي ۷ چنگال، ۷ عدد چوب خط است!وي در پاسخ به اين سوال که آيا آموزش معلمان ابتدايي نيز متناسب با تغييرات کتاب ها انجام شده است مي گويد: تقريباً از ابتداي تابستان امسال براي معلمان ابتدايي کلاس هاي آموزشي برگزار شد تا بتوانند تدريسي متناسب با محتواي کتاب هاي جديد ارائه دهند.

پاسخ مولف کتاب رياضي به اشکالات مطروحه
مؤلف کتاب رياضي ابتدايي با بيان اين که کتاب هاي درسي بر اساس سند برنامه درسي که مصوب شوراي علمي سازمان پژوهش و برنامه ريزي آموزش کل کشور است تهيه و تنظيم شده است مي گويد: کتاب هاي جديد در سه مرحله اعتبار بخشي و نقد شد.وحيد عالميان در گفت وگو با خراسان مي افزايد: اين کتاب ابتدا توسط شوراي برنامه ريزي که اعضاي آن استادان دانشگاه هستند، نقد شد و در مرحله دوم اين کتاب را به استان ها فرستاديم تا نظر معلمان هم لحاظ شود و در مرحله سوم نيز کتاب جديد از سوي کارشناسان نقد و بررسي شد.

کل اشتباهات در کتاب هاي رياضي ۷ يا ۸ مورد است!
وي با اشاره به اين که وجود اشتباه تايپي در هر کتابي گريزناپذير است، تعداد کل اشتباهات تايپي در کتاب جديد رياضي را ۷ يا ۸ مورد برشمرد و افزود: برخي از اشکالات تصويري است به عنوان مثال بايد بخشي ازيک دايره رنگ آبي شود ولي با رنگ ديگري رنگ آميزي شده است. عالميان در پاسخ به برخي ايرادهاي گرفته شده توسط معلمان اظهار داشت: متأسفانه کساني که کتاب ها را نقد مي کنند فقط نکات منفي را متذکر مي شوند در حالي که با توجه به برنامه درسي و آن چه در کتاب معلم ذکر شده اين موارد نه تنها اشتباه نيست بلکه به نوعي هدف مولف است. به عنوان مثال از دانش آموز خواسته شده است حاصل جمع چند چنگال را با نماد چوب خط نشان دهد چون به عقيده مولف کشيدن چنگال براي يک دانش آموز اول ابتدايي کار دشواري است و حتي باعث مي شود از درس خسته شود.وي ادامه مي دهد: در کتب جديد با زبان کودکانه با دانش آموزان صحبت شده است نه با مفاهيم خشک رياضي، به عنوان مثال از دانش آموز خواسته ايم طول خطي که با خط کش کشيده است را اندازه گيري کند ولي نخواسته ايم وارد مفاهيم و تعاريف رياضي از «خط» و «پاره خط» شويم، يا درباره مطرح کردن مبحث احتمالات تنها از دانش آموز خواسته شده است چند بار يک بازي را با مهره هاي سفيد و قرمز انجام دهد و به هيچ عنوان وارد مفاهيم احتمالات نشده ايم و هدف از کار هم اين بوده که دانش آموز براي دروس مقاطع تحصيلي بالاتر آمادگي ذهني پيدا کند.به عقيده وي افزايش توانمندي در حل مسئله، توانايي کار با ابزار، بالا رفتن تفکر بصري و نقادي دانش آموز از جمله ويژگي هاي کتاب هاي جديد رياضي است.عالميان همچنين درباره آموزش معلمان نيز اظهار مي دارد: آموزش معلمان ابتدايي با توجه به تغييرات ايجاد شده در کتاب هاي درسي در حال انجام است و تا کنون ۸۰ درصد معلمان آموزش هاي لازم را ديده اند.

ممکن است اشتباهاتي در کتاب هاي درسي وجود داشته باشد!
در همين حال دکتر مهدي نويد ادهم دبيرکل شوراي عالي آموزش و پرورش در گفت وگو با خراسان درباره وجود برخي اشکالات ساختاري در تأليف کتاب هاي رياضي دوم و ششم ابتدايي گفت: کتاب هاي تازه تأليف با همکاري و همفکري گروه تأليف کتاب هاي درسي رياضي تأليف شده است و همزمان از نظرات کارشناسي کارشناسان و صاحب نظران رشته رياضي و تدريس آن در مقطع ابتدايي نيز استفاده شده است. وي افزود: وجود اشتباه در تأليف کتاب هاي درسي دور از انتظار نيست و ممکن است اشتباهاتي نيز در اين کتاب ها وجود داشته باشد که مي توان با استفاده از نظر کارشناسان اين رشته اين اشکالات را شناسايي کرد و براي رفع اشکالات در چاپ هاي بعدي اقدامات لازم را انجام داد. وي با اشاره به چاپ و توزيع کتاب هاي درسي در سال تحصيلي آينده نيز گفت: در صورت محرز شدن مشکلات و ايرادهاي ساختاري در کتاب هاي تازه تأليف نيز مي توان با چاپ و ارسال اصلاحيه به مدارس از آموزش اين موارد به دانش آموزان جلوگيري کرد.

بنابراين با اين اوصاف که کتاب هاي تازه تأليف دبستان داراي اشکالات متعدد ساختاري و مفهومي است آيا بهتر نبود اجراي نظام ۳-۳-۶ که تبعات متعددي براي مدارس و معلمان داشته است به سال آينده موکول مي شد تا کتاب هاي درسي و برنامه ريزي ها نيز به دقت وبا وقت بيشتري بدون اشکال انجام مي شد؟