نامه محرمانه وزارت اطلاعات درباره عواقب فعال‌سازی مکانیسم ماشه نشان می‌دهد برخلاف اظهارات رسمی مقامات درباره جنبه روانی مکانیسم ماشه، حاکمیت این سازوکار را تهدیدی جدی علیه اقتصاد، امنیت و ثبات داخلی می‌داند.

طی هفته‌های اخیر، تنش میان جمهوری اسلامی و قدرت‌های غربی بر سر فعالیت‌های هسته‌ای ایران بار دیگر به نقطه اوج خودش رسیده است. بریتانیا، فرانسه و آلمان، سه کشور بزرگ اروپایی، رسماً اعلام کرده‌اند که اگر ایران به تعهدات خود در چارچوب توافق هسته‌ای عمل نکند، آماده‌اند مکانیسم ماشه را برای بازگشت خودکار تحریم‌ها فعال کنند.

در مقابل، مقامات جمهوری اسلامی تلاش کرده‌اند این تهدید را کم‌اهمیت جلوه دهند. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه اواسط مرداد اعلام کرد که درباره تبعات مکانیسم ماشه "بزرگ‌نمایی" شده و این موضوع بیش از آنچه واقعیت است، در چشم مردم جلوه داده شده است. او گفت که این مکانیسم بیشتر "جنبه روانی" دارد.

اما یک نامه محرمانه وزارت اطلاعات که نسخه‌ای از آن طی روزهای اخیر به دست ایران‌اینترنشنال رسیده، تصویری کاملاً متفاوت از نگاه درونی حکومت ارائه می‌دهد؛ نگاهی که نه تنها پیامدهای این سازوکار را تهدیدی جدی می‌داند، بلکه از آن به عنوان "خطری بالقوه" برای ثبات داخلی یاد می‌کند.

متن محرمانه وزارت اطلاعات؛ اقتصاد، امنیت و اعتراض

بر اساس این نامه که تاریخ ۲۰ مرداد را دارد، وزارت اطلاعات به وزارتخانه‌ها و شرکت‌های بزرگ هشدار داده که فعال‌سازی مکانیسم ماشه می‌تواند پیامدهای زیر را به همراه داشته باشد:

توقف کامل فروش نفت ایران و وقوع بحران‌های بزرگ اقتصادی و امنیتی

رشد بیکاری، تعدیل گسترده نیروها و تشدید نارضایتی اجتماعی

نوسانات شدید ارزی و کاهش محسوس قدرت خرید مردم

کمبود مواد اولیه و تجهیزات پزشکی، از جمله داروهای حیاتی مانند انسولین یا داروهای بیماران مبتلا به سرطان و بیماری‌های خاص

افزایش هزینه نهاده‌های کشاورزی و تهدید امنیت غذایی اقشار آسیب‌پذیر

بازگشت تحریم‌های بین‌المللی و سازمان ملل با محدودیت‌های گسترده بر صادرات و واردات کالا و خدمات

مسدود شدن دارایی‌ها و حساب‌های ارزی فعالان اقتصادی در خارج کشور

تحریم دوباره صنایع نفت، پتروشیمی، بانک، بیمه، کشتی‌رانی و فناوری‌های حساس

توقف فروش تسلیحات به ایران و تخریب اعتبار بین‌المللی برندهای ایرانی

خروج شرکای خارجی از همکاری‌های فعلی و محدودیت در امضای قراردادهای جدید

افزایش حملات سایبری هدفمند به زیرساخت‌های اقتصادی کشور

وزارت اطلاعات همچنین به تهدیدات حوزه سرمایه‌گذاری، بیمه و امنیت سایبری اشاره کرده و خواستار آمادگی کامل "نهادهای اقتصادی حساس" شده است.

این نهاد امنیتی حکومت، در پایان، راهکارهایی برای "افزایش تاب‌آوری" در برابر تحریم‌ها از جمله بازبینی فوری قراردادهای بین‌المللی، شناسایی نقاط آسیب‌پذیر شرکت‌ها، پایش فعال تهدیدات سایبری، طبقه‌بندی اسناد حساس، استفاده از ابزارهای پوشش ریسک ارزی و متنوع‌سازی زنجیره تأمین با تکیه بر کشورهایی چون چین، روسیه و عراق که کمتر تحت تأثیر تحریم‌ها قرار می‌گیرند ارائه داده است.

مکانیسم ماشه؛ تهدیدی فراتر از یک فشار خارجی

به عقیده تحلیلگران سیاسی، نامه هشدارآمیز وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی نشان‌دهنده این موضوع است که حکومت ایران از تبعات داخلی فعال شدن مکانیسم ماشه وحشت بیشتری نسبت به تبعات خارجی آن دارد.

به باور تحلیلگران، فعال شدن مکانیسم ماشه مخصوصاً در شرایط فعلی که اقتدار نظام بعد از حمله اسرائیل کاهش پیدا کرده و مردم با گرانی سرسام‌آور و قطعی آب و برق دست به گریبان هستند، می‌تواند از نظر عکس‌العمل مردم به مراتب شدیدتر باشد. به عبارتی دیگر، اعتراضات این بار با گستردگی و شدت بیشتری می‌تواند به وقوع بپیوندد.

یک تحلیلگر سیاسی در گفتگو با دویچه وله می‌گوید «اگر مکانیسم ماشه اجرایی شود، به این معنا خواهد بود که تمام کشورهای عضو سازمان ملل (۱۹۳ کشور) موظف به اجرای آن خواهند بود. در چنین حالتی تمام شریان‌های سیاسی-اقتصادی کشور قطع خواهند شد. این امر می‌تواند موجب ورشکستگی کامل اقتصادی و در پی آن اعتراض‌هایی شود که امنیت حکومت‌گران را با خطرهای بسیار بزرگ روبرو کند. اینکه وزارت اطلاعات و امنیت حکومت ایران به موضوع مکانیسم ماشه ورود کرده است، به دلیل پیامدهای بسیار شدید و احتمالاً خطرناک آن برای کل نظام است که می‌تواند حتی به سرنگونی آن منتهی شود.

او با اشاره به این که اعتراضات مردمی را اینبار "بسیار خشن و شدید" خواهد بود، اضافه می‌کند: شما اگر آب و برق نداشته باشید، گرانی مواد خوراکی هم به آنها اضافه شود، بیکاری و ورشکستگی و بی‌پولی و… و ده‌ها مشکل دیگر به آن اضافه شود و شما تمام آنها را نتیجه سیاست‌های نادرست، بی‌لیاقتی و فساد حکومتگران ببینید، در آن صورت چه خواهید کرد؟ خب، می‌روید خیابان و دست به اعتراض می‌زنید و چنین نیز خواهد شد.

این تحلیلگر سیاسی تاکید می کند: برای حکومتگران کشور ایران مهم نیست، آنها حکومت اسلامی می‌خواهند، به هر قیمتی. ما با یک نظم ایدئولوژیک ارتجاعی ویرانگر روبرو هستیم. آنها ترجیح می‌دهند بمانند، حتی به قیمت ویرانی و نابودی ایران و ایرانیان. در این مدت حدود نیم‌سده، همواره چنین سیاستی کرده‌اند.

او در پاسخ به این پرسش که آیا هشدار وزارت اطلاعات را باید به عنوان اعتراض ضمنی به شکنندگی وضعیت داخلی تفسیر کرد، توضیح می‌دهد: کاملاً درست است، اگر چنین نبود نه وزارت اطلاعات به این موضوع ورود می‌کرد و به مقامات و نهادها هشدار می‌داد و نه این گزارش محرمانه به بیرون درز می‌کرد. رژیم نگران از دست دادن همه چیز خود است، یعنی فروپاشی حکومت و پایان حکومت دینی که برای نیم‌سده منطقه و جهان را با بحران روبرو کرده و ملت ایران را به خاک سیاه نشانده است.