آدينه، 14 شهریور ماه 1404 = 05-09 2025
چند سناریوی پیش‌روی بازار ارز در ایران؛ قیمت دلار روی لبهٔ تیغ
تهران روز‌های پراضطرابی را پشت سر می‌گذارد. پس از آن که سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) در روز ۶ شهریور سال جاری به طور رسمی سازوکار بازگشت خودکار تحریم‌ها، موسوم به «مکانیسم ماشه» یا همان اسنپ‌بک را فعال کردند، شمارش معکوس آغاز شد؛ شمارشی که موعد نهایی آن به ۲۶ مهر (۱۸ اکتبر) می‌رسد؛ روزی که قرار بود بخش مهمی از محدودیت‌های قطعنامه ۲۲۳۱ سازمان ملل به پایان برسد.
حالا، اما همه چیز برعکس شده و به جای جشن پایان محدودیت‌ها، سایهٔ بازگشت تحریم‌های سازمان ملل بر فراز اقتصاد ایران سنگینی می‌کند. چنان که به گزارش اقتصاد ۲۴، در همین چند روز، بازار ارز با تمام توان این اضطراب را بازتاب داده است و قیمت دلار در بازار آزاد که تا همین اواخر حوالی ۹۰ هزار تومان معامله می‌شد، ظرف ۱۰ روز خود را به ۱۰۷ هزار تومان رساند و دوباره کمی عقب نشست تا در کانال ۱۰۱ هزار تومان جا خوش کرد.
اما ماجرا فقط همین نیست. مسکو در همین میانه پیش‌نویسی روی میز گذاشته تا شاید بتواند زمان بخرد؛ تعویقی شش‌ماهه که فرصت مذاکره دوباره بدهد.غربی‌ها، اما چندان روی خوش نشان نداده‌اند. همین رفت و برگشت‌ها، بازار ارز ایران را وارد مرحله‌ای کرده که بیش از همیشه سیاسی است: قیمت دلار نه تنها تابع متغیر‌های اقتصادی و پولی داخل کشور، بلکه اسیر کلمات و تصمیمات دیپلمات‌ها در نیویورک شده است.
بازار ارز ایران در موقعیتی ایستاده که هر تصمیم سیاسی در اجلاس سازمان ملل در نیویورک، می‌تواند در عرض چند ساعت روی تابلو‌های صرافی تهران و مشهد منعکس شود. به این ترتیب شاید بتوان این طور ارزیابی کرد که در سناریوی پایه و محتمل (تکمیل اسنپ‌بک)، باید انتظار بازهٔ پرتلاطم ۹۸ تا ۱۱۰ هزار تومان را داشت. در صورت تعویق شش‌ماهه، دلار هیجاناً عقب می‌نشیند، اما کف جدیدش همچنان بالاست.
اما یک توافق محدود می‌تواند نرخ را به حوالی ۹۰ تا ۹۸ هزار تومان برساند. تشدید تنش منطقه‌ای نرخ را تا ۱۱۵ یا حتی ۱۲۰ هزار تومان هم می‌برد و در نهایت، شوک‌های سیاست داخلی نرخ را موقتاً پایین می‌آورند، اما پایدار نیستند.
در این وضعیت، اما بدبینانه‌ترین پیش بینی‌ها نیز وجود دارد و اگر هم‌زمان با فعال‌شدن اسنپ‌بک، در منطقه نیز تنش تازه‌ای شعله‌ور شود—مثلاً حمله به زیرساخت‌های انرژی یا تحریم‌های ثانویهٔ سخت‌گیرانه‌تر علیه خریداران آسیایی نفت ایران—آن گاه دلار می‌تواند جهش‌های شدیدی تجربه کند؛
همه این پیش بینی‌ها و سناریو‌ها البته که تنها با واکاوی سوابق خبر‌ها است، اما آنچه روشن است شاید یک معنای ساده در کلام داشته باشد و آن اینکه دلار در ایران نه روی زمین اقتصاد، بلکه بر لبهٔ تیغ سیاست راه می‌رود.
English SummaryTehran is experiencing significant turmoil following the activation of the "snapback" mechanism by France, Germany, and the UK on September 6, which could lead to the reimposition of UN sanctions. Instead of celebrating the end of restrictions, Iran faces economic uncertainty, with the dollar's value soaring from around 90,000 to over 107,000 tomans in just ten days. Political decisions, especially from the UN, heavily influence the currency market. Predictions suggest that without a limited agreement, the dollar could fluctuate between 98,000 and 110,000 tomans, while regional tensions could push it even higher. Ultimately, the dollar's fate in Iran is more tied to political dynamics than economic fundamentals.
