یک نوجوان آمریکایی، پس از سه سال مصرف مخفیانه‌ی ویپ، به بیماری نادر و برگشت‌ناپذیر «ریه پاپ‌کورنی» مبتلا شد؛ این بیماری که پیش‌تر در میان کارکنان کارخانه‌های پاپ‌کورن یا همان ذرت بوداده دیده شده بود، با استنشاق ترکیبات شیمیایی خطرناکی مانند دی‌استیل، به انسداد شدید در مجاری تنفسی منجر می‌شود.

به‌گزارش پیپل، برین کالن، دختری ۱۷ ساله و اهل نوادا، سال‌ها بی‌خبر از چشم مادرش ویپ می‌کشید تا با اضطراب‌های پساکرونا کنار بیاید تا اینکه یک روز وسط تمرین گروه تشویق‌کنندگان، نفسش بند آمد و تماس وحشت‌زده‌ی او با مادر، آغازگر کابوسی بزرگ شد: ریه پاپ‌کورنی، بیماری نادر و برگشت‌ناپذیری که ریه را در سکوت می‌سوزاند. این تشخیص مرگبار، شوکی بود که برین را از ویپ جدا و مادرش را نیز به صدایی رسا برای هشدار به خانواده‌هایی تبدیل کرد که فکر می‌کنند دودهای رنگی و خوش‌طعم، هیچ خطری ندارند.

روایت عمومی داستان برین، زنگ خطری جدی را درباره‌ی ایمنی ویپ به صدا درآورد؛ چراکه حتی در صورت نبودن دی‌استیل، بسیاری از طعم‌دهنده‌های محبوب ویپ با حرارت‌دیدن به مواد سمی تبدیل می‌شوند. شواهد فزاینده، هشدار می‌دهند که ظاهر فریبنده‌ی ویپ می‌تواند پوششی باشد بر تهدیدی جدی برای سلامت نسل جوان.

ویپ و ابتلا به ریه پاپ‌کورنی

بیماری ریه پاپ‌کورنی که با نام علمی «برونشیولیت انسدادی» (Bronchiolitis obliterans) شناخته می‌شود، نوعی التهاب شدید و برگشت‌ناپذیر در راه‌های هوایی کوچک ریه‌ها است. این بیماری، علائمی مانند سرفه‌ی مزمن، خس‌خس سینه، خستگی مداوم و تنگی نفس را به همراه دارد.

به‌نقل‌از کانورسیشن، اصطلاح ریه پاپ‌کورنی، برای نخستین بار در اوایل دهه ۲۰۰۰ مطرح شد؛ زمانی که شماری از کارکنان کارخانه‌ی پاپ‌کورن مایکروویوی، پس از استنشاق ماده‌ی شیمیایی «دی‌استیل» به مشکلات ریوی مبتلا شدند. این ماده، همان ترکیبی است که عطر و طعم کره‌ای به پاپ‌کورن می‌بخشد.

هیچ درمان قطعی برای بیماری ریه پاپ‌کورنی وجود ندارد

دی‌استیل یا «۲٬۳-بوتاندیون»، نوعی طعم‌دهنده‌ی خوراکی است که در صورت استنشاق به‌صورت ذرات معلق، می‌تواند بسیار سمی باشد. این ترکیب با ایجاد التهاب و زخم در برونشیول‌ها (شاخه‌های ریز نایژه در ریه)، عبور هوا را به‌شدت دشوار می‌کند و ممکن است به آسیب‌های دائمی و ناتوان‌کننده منجر شود.

قوانین استفاده از دی‌استیل در سیگارهای الکترونیکی، در کشورهای مختلف متفاوت است. اتحادیه اروپا و بریتانیا استفاده از آن را ممنوع کرده‌اند، اما در ایالات متحده و بسیاری از مناطق دیگر، هنوز مجاز است. همچنین، باید توجه داشت که ویپ‌های غیرقانونی یا تقلبی که کنترل کیفی مناسبی ندارند، سهم بزرگی از بازار را تشکیل می‌دهند و خطر این مواد را بیشتر می‌کنند.

اما ترکیبات خطرناک موجود در ویپ، تنها به دی‌استیل محدود نمی‌شوند. استنشاق مواد شیمیایی دیگری مانند فرمالدهید و استالدهید که در بخار ویپ نیز یافت شده‌اند، می‌تواند موجب بروز بیماری‌های ریه، مانند ریه پاپ‌کورنی شوند.

نگران‌کننده‌ترین نکته درباره‌ی بیماری ریه پاپ‌کورنی، فقدان درمان قطعی است. زمانی که بافت ریه آسیب می‌بیند، تنها می‌توان علائم را با استفاده از داروهایی مانند گشادکننده‌های نایژه‌ای، استروئیدها و در موارد شدید، پیوند ریه، مدیریت کرد. ازاین‌رو، پیشگیری عملاً تنها راه مقابله با این بیماری به‌حساب می‌آید. با وجود این هشدارها، محبوبیت ویپ در میان نوجوانان همچنان رو به افزایش است.

ویپ؛ دامی از جنس بخار و طعم‌های جذاب

طعم‌های فریبنده‌ای مانند آدامس بادکنکی، آب‌نبات یا میوه‌های یخی، نوجوانان بسیاری را به سمت ویپ می‌کشاند. اما پشت پرده‌ی این جذابیت طعمی، ترکیبی از مواد شیمیایی قرار دارد که اغلب برای استنشاق طراحی نشده‌اند. مایعات الکترونیکی موجود در ویپ‌ها، ترکیبی پیچیده از نیکوتین و طعم‌دهنده‌هایی هستند که شاید برای مصرف خوراکی تأیید شده باشند، اما ایمنی آن‌ها برای استنشاق بررسی نشده است.

تفاوت‌های عمده‌ای میان خوردن و استنشاق ترکیبات وجود دارد. مواد خوراکی پس از ورود به بدن از طریق مسیر گوارش و فیلتر طبیعی کبد عبور می‌کنند، اما در صورت استنشاق، مستقیماً وارد ریه و سپس خون می‌شوند و در عرض چند ثانیه، به اندام‌های حیاتی می‌رسند.

همین تفاوت، علت اصلی مشکلات تنفسی در میان کارکنان کارخانه‌های پاپ‌کورن بود. ماده‌ای که هنگام خوردن پاپ‌کورن بی‌خطر به نظر می‌رسید، در صورت استنشاق به تهدیدی جدی برای سلامت ریه تبدیل شد.

پیچیدگی شیمیایی ویپ

ساختار شیمیایی ویپ، موضوع را پیچیده‌تر نیز می‌کند. حتی در صورت نبودن دی‌استیل، جایگزین‌هایی مانند استوئین و ۲٬۳-پنتان‌دیون، می‌توانند اثرات مشابهی داشته باشند. کارشناسان هشدار داده‌اند که بیش از ۱۸۰ نوع طعم‌دهنده در سیگارهای الکترونیکی به‌کار می‌رود. بسیاری از این ترکیبات، با گرم‌شدن به مواد شیمیایی جدیدی تبدیل می‌شوند که تاکنون، از نظر ایمنی برای استنشاق بررسی نشده‌اند.

مطالعه‌های پزشکی در زمینه‌ی تأثیر مستقیم دی‌استیل بر بیماری ریه پاپ‌کورنی، کامل و مستند هستند. اما علاوه‌بر این ماده، ترکیبات متعددی در ویپ‌ها وجود دارد که تماس مکرر با آن‌ها، می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های ریوی را افزایش دهد.

وجه مشترک ویپ و پاپ‌کورن، در استنشاق ترکیباتی‌ست که برای ورود به ریه طراحی نشده‌اند

پرونده‌ی نوجوان آمریکایی نیز گواهی بر همین واقعیت تلخ و یادآور بحرانی مشابه در سال ۲۰۱۹ به نام «ایوالی» (EVALI) است. بیماری ایوالی (آسیب ریوی مرتبط با استفاده از سیگار الکترونیکی یا محصولات ویپ) به‌دلیل مصرف ویپ در آمریکا، ۶۸ قربانی برجای گذاشت و بیش از ۲۸۰۰ نفر را روانه‌ی بیمارستان کرد. در آن ماجرا، ماده‌ای به‌نام استات ویتامین ای، به‌عنوان عامل اصلی شناخته شد؛ ترکیبی که در ویپ‌های حاوی کانابیس استفاده می‌شد و با حرارت‌دیدن، گاز سمی کتن آزاد می‌کرد.

مطالعات تازه نیز بر تأثیر مخرب ویپ بر ریه‌ی نوجوانان تأکید دارند. بر اساس پژوهشی بین‌المللی، نوجوانانی که به‌طور منظم ویپ مصرف می‌کنند، بیشتر از سایر همسالان خود و حتی بیشتر از سیگاری‌ها، دچار علائم تنفسی می‌شوند. طعم مورد استفاده، نوع نیکوتین و دفعات مصرف، همگی نقش مهمی در شدت علائم ایفا می‌کنند.

از تجربه‌ها درس بگیریم

بحران سلامت ریوی، بار دیگر لزوم نظارت و قانون‌گذاری سخت‌گیرانه‌تر بر صنعت سیگارهای الکترونیکی را یادآور می‌شود. اکنون، نسل جوان نیز مانند اتفاق خطرناکی که برای کارکنان کارخانه‌های پاپ‌کورن رخ داد، با خطرات مشابهی مواجه شده است.

شاید ویپ و پاپ‌کورن در ظاهر هیچ شباهتی به یکدیگر نداشته باشند، وجه مشترک آن‌ها در استنشاق ترکیباتی‌ست که برای ورود به ریه طراحی نشده‌اند. خطر اصلی نه در مصرف خوراکی، بلکه در واکنش شیمیایی این ترکیبات هنگام حرارت‌دیدن و ورود به سیستم تنفسی نهفته است.

اگر درس‌هایی را که در دهه‌ی گذشته درباره‌ی ایمنی مواد شیمیایی آموخته‌ایم، در مورد ویپ نیز به‌کار بگیریم، شاید بتوانیم از تکرار فجایع پیشگیری کنیم. قانون‌گذاری مؤثر، برچسب‌گذاری دقیق، تست‌های ایمنی و آموزش عمومی، ابزارهایی هستند که می‌توانند جان جوانان را نجات دهند.

به گزارش زومیت، تا آن زمان، هشدارهایی مانند سرگذشت نوجوان آمریکایی، باید جدی گرفته شوند. ویپ، با ظاهر بی‌خطر و طعم‌های وسوسه‌انگیز، می‌تواند آغاز مسیری باشد که به آسیب‌های ماندگار ریوی ختم می‌شود.