چت‌بات‌های هوش مصنوعی، مانند چت‌جی‌پی‌تی (ChatGPT)، با ارائه‌ی پاسخ‌های سریع و آماده، به‌سرعت در حال جایگزین‌شدن با موتورهای جست‌وجو هستند. اما مطالعه‌ای جدید هشدار می‌دهد که این راحتی هزینه‌ای پنهان دارد: کسب دانشی سطحی‌تر در مقایسه با فرآیند یادگیری از طریق جست‌وجوی سنتی.

نتایج پژوهش نشان می‌دهد که تکیه بر پاسخ‌های خلاصه‌شده‌ی هوش مصنوعی، عمق درک و یادگیری واقعی را کاهش می‌دهد. شری ملوماد، استاد مدرسه وارتون در دانشگاه پنسیلوانیا و از نویسندگان پژوهش، در یادداشتی در کانورسیشن درباره‌ی نتایج نوشت: «وقتی افراد اطلاعات را از مدل‌های زبانی دریافت می‌کنند، در مقایسه با جست‌وجوی استاندارد در گوگل، دانش کم‌عمق‌تری به دست می‌آورند.»

تکیه بر پاسخ‌های خلاصه‌شده هوش مصنوعی عمق درک و یادگیری را کاهش می‌دهد

کشف تازه بر اساس هفت مطالعه‌ی مجزا با بیش از ۱۰ هزار شرکت‌کننده به دست آمده است. در این آزمایش‌ها، از گروهی خواسته شد تا درباره‌ی موضوعی مشخص با استفاده از یک چت‌بات هوش مصنوعی تحقیق کنند و گروه دیگر باید از موتور جست‌وجوی گوگل استفاده می‌کردند. در نهایت، از همه خواسته شد تا بر اساس تحقیقات خود، توصیه‌هایی برای یک دوست بنویسند.

نتایج الگویی واضح را آشکار ساخت: افرادی که از هوش مصنوعی استفاده کرده بودند، توصیه‌هایی کوتاه‌تر، کلی‌تر و با جزئیات واقعی کمتری نوشتند. در مقابل، گروهی که با گوگل تحقیق کرده بود، توانست راهنمایی‌های دقیق‌تر و عمیق‌تری ارائه دهد. این الگو حتی زمانی که محققان میزان اطلاعات نمایش داده شده به هر دو گروه را یکسان‌سازی کردند، پابرجا بود.

ملوماد می‌گوید: «نتایج تأیید کرد که حتی وقتی داده‌ها و پلتفرم را ثابت نگه می‌داریم، یادگیری از طریق پاسخ‌های سنتز‌شده مدل‌های زبانی به دانشی سطحی‌تر منجر می‌شود، در حالی که جمع‌آوری، تفسیر و ترکیب مستقل اطلاعات از طریق لینک‌های وب باعث یادگیری عمیق‌تر می‌شود.»

به گفته‌ی ملوماد، یکی از دلایل اصلی تفاوت، «اصطکاک» موجود در فرآیند جست‌وجو است. او توضیح می‌دهد: «وقتی در گوگل جست‌وجو می‌کنیم، باید فعالانه بین لینک‌ها جابه‌جا شویم، منابع گوناگون را بخوانیم و خودمان آن‌ها را تفسیر و ترکیب کنیم.» اما مدل‌های زبانی این فرآیند را حذف و یادگیری را از فعالیتی فعال به تجربه‌ای کاملاً منفعل تبدیل می‌کنند.

البته، پژوهش تازه تنها نمونه از هشدارهای دانشمندان درباره اثرات بلندمدت هوش مصنوعی بر مغز نیست. مطالعه‌ای دیگر از سوی محققان دانشگاه کارنگی ملون و مایکروسافت نشان داده بود که اعتماد بیش از حد به ابزارهای هوش مصنوعی، توانایی تفکر انتقادی را تضعیف می‌کند. تحقیقی دیگر نیز از کاهش حافظه و افت نمرات در دانشجویانی خبر داد که وابستگی شدیدی به چت‌جی‌پی‌تی پیدا کرده بودند.

با وجود نگرانی‌ها، هوش مصنوعی با سرعتی چشمگیر در حال نفوذ به سیستم‌های آموزشی است. شرکت‌های بزرگ فناوری میلیون‌ها دلار برای تشویق معلمان به استفاده از محصولاتشان هزینه می‌کنند و دانشگاه‌ها نیز در حال ساخت چت‌بات‌های اختصاصی برای دانشجویان خود هستند؛ برای مثال، همکاری دانشگاه دوک با شرکت OpenAI برای ساخت «DukeGPT»، یکی از نمونه‌ها است.

به گزارش زومیت، مطالعه در نشریه‌ی PNAS Nexus منتشر شده است.