شنبه، 8 آذر ماه 1404 = 29-11 2025
تمدن گمشده قرون وسطایی از زیر آب‌های قرقیزستان بیرون آمد
شهری گمشده از جاده ابریشم در اعماق دریاچه‌ای در قرقیزستان کشف شد؛ سکونتگاهی که سرنوشت غم‌انگیز آن با شهر باستانی پمپئی مقایسه می‌شود.
گروهی از باستان‌شناسان موفق به کشف بقایای یک شهر غرق‌شده از دوران میانه یا قرون وسطی در زیر آب‌های دریاچه‌ی ایسیک‌کول در شمال‌شرقی قرقیزستان شدند. این شهر که زمانی یکی از ایستگاه‌های مهم و پررونق در مسیر جاده ابریشم بود، گمان می‌رود در سده پانزدهم میلادی بر اثر زلزله‌ای ویرانگر به زیر آب فرو رفته باشد.
براساس بیانیه‌ی انجمن جغرافیایی روسیه، پژوهشگران بقایای شهر را هنگام بررسی محوطه‌های زیرآبی در دریاچه ایسیک‌کول، واقع در ارتفاعات رشته‌کوه تیان‌شان، کشف کردند. این شهر که با نام «تورو آیگِر» شناخته می‌شود، در عمق ۱ تا ۴ متری زیر سطح آب‌های ساحل شمال‌غربی دریاچه قرار دارد.
به‌گزارش زومیت به نقل از لایوساینس، والری کولچنکو، باستان‌شناس و سرپرست تیم قرقیزستان در این مأموریت، کشف را بسیار حیاتی توصیف می‌کند: «محوطه‌ای که در دست پژوهش داریم، یک شهر یا مجموعه‌ی بزرگ تجاری در یکی از بخش‌های مهم جاده ابریشم است. در آغاز سده پانزدهم، بر اثر زمین‌لرزه‌ای مهیب، شهر به زیر آب رفت. این تراژدی را می‌توان با پمپئی مقایسه کرد.»
تیم پژوهش در کاوش‌های خود بقایای چندین ساختمان آجری پخته‌شده، از جمله سازه‌ای را شناسایی کرده‌اند که به نظر می‌رسد به دلیل کشف یک سنگ آسیاب در آن، یک آسیاب غله بوده باشد. علاوه بر این، سازه‌های سنگی فروریخته، تیرهای چوبی و بقایای یک ساختمان عمومی با تزئینات بیرونی پیدا شد که احتمالاً یک مسجد یا مدرسه اسلامی بوده است.
کشف گورستان مسلمانان در دل دریاچه
یکی از شگفت‌انگیزترین یافته‌ها، بقایای یک گورستان مسلمانان به وسعت تقریبی ۶ هکتار بود. تیم پژوهشی بقایای دو نفر از دفن‌شدگان را از زیر آب بیرون آورد که صورت آن‌ها طبق سنت تدفین اسلامی، به سوی مکه قرار داشت. باستان‌شناسان معتقدند این گورستان به حدود سده سیزدهم میلادی باز می‌گردد؛ زمانی که اسلام توسط «اردوی زرین»، یکی از خانات مغول، به این منطقه وارد شد. پیش از آن، منطقه از سده دهم تحت حاکمیت قراخانیان، دودمانی ترک‌تبار با مرکزیت قرقیزستان، قرار داشت.
ترکیب فرهنگی شهر با ورود اسلام تغییر کرد و تجارت با مسلمانان رونق گرفت
به گفته‌ی ماکسیم منشیخوف، سرپرست کارزار و عضو مؤسسه باستان‌شناسی فرهنگستان علوم روسیه، تورو آیگر پیش از ورود اسلام، شهری چندفرهنگی بود. او می‌گوید: «مردم در این منطقه آیین‌های مختلفی چون تنگری‌گرایی بومی، بودیسم و مسیحیت نسطوری را اجرا می‌کردند.» با ورود اسلام، ترکیب فرهنگی شهر تغییر کرد و تجارت با دیگر مسلمانان رونق گرفت.
در بخش دیگری از این شهر غرق‌شده، چندین قطعه سفال اسلامی از دوران میانه کشف شد که در میان آن‌ها یک خُم (کوزه آب) بزرگ و سالم به چشم می‌خورد. پژوهشگران قصد دارند در مأموریت‌های آینده این خمره را از زیر آب خارج کنند. همچنین، سه تدفین دیگر در نزدیکی همین محل یافت شد که احتمالاً به گورستانی قدیمی‌تر و غیراسلامی تعلق دارند.
دریاچه ایسیک‌کول که بقایای شهر را در خود پنهان کرده، یکی از عمیق‌ترین دریاچه‌های جهان است و به دلیل نداشتن خروجی رودخانه‌ای، آب آن کمی شور است. کاوش‌های زیرآبی همچنان برای بازسازی تاریخ و روند تحول این مرکز تجاری گمشده در جاده ابریشم ادامه دارد.
English SummaryA lost city from the Silk Road has been discovered submerged in Lake Issyk-Kul in Kyrgyzstan, drawing comparisons to the ancient city of Pompeii. Archaeologists uncovered the remains of a medieval sunken city, believed to have submerged during the 15th century due to a devastating earthquake.
The city, known as Toro Aiger, lies 1 to 4 meters underwater on the northwestern shore of the lake. Valery Kolchenko, the lead archaeologist, described the site as a significant commercial hub along the Silk Road and noted its tragic demise due to earthquake.
The team found several brick buildings, including a grain mill indicated by the discovery of a millstone, and structures thought to be a mosque or school. A notable find was a Muslim cemetery roughly 6 hectares in size, with graves oriented towards Mecca, believed to date back to the 13th century.
The cultural composition of the city shifted with the arrival of Islam, which enhanced trade with Muslim communities. The site has also yielded various Islamic pottery, including a large intact water jug, with plans for further underwater excavations to uncover more artifacts. Lake Issyk-Kul, one of the world's deepest lakes, continues to conceal the history of this lost Silk Road center.
