استفاده جمهوری اسلامی از کودکان به عنوان سرباز در عملیات‌های نظامی، پدیده‌ای تازه نیست و واقعیتی است که از آغاز جنگ ایران و عراق تاکنون ادامه داشته است. جنگ هشت ساله ایران و عراق، یکی از طولانی‌ترین جنگ‌های جهان در یک قرن گذشته، نه‌فقط جان‌بسیاری از جوانان را گرفت، که هزاران کودک و نوجوان را از دنیای معصومیت به ورطه مرگ و خشونت کشاند. حکومت جمهوری اسلامی در این میان نه‌تنها مانع این روند نشد، بلکه با تکیه بر نگاه ایدئولوژیک خود، از کشته شدن کودکان در جنگ هیچ ابایی از خود نشان نداد.

کارشناسان در روز ۱۲ فوریه، "روز جهانی مبارزه با استفاده از کودک سربازان" تاکید می کنند که در طی سال‌های اخیر و به ویژه پس از گسترش اعتراضات سراسری در ایران پس از کشته شدن مهسا ژینا امینی از سوی نیروهای گشت ارشاد، موارد بسیاری از سوءاستفاده از کودکان در پایگاه‌های بسیج برای سرکوب این اعتراضات گزارش شده است.

این در حالیست که بر اساس "کنوانسیون حقوق کودک" به کارگیری کودکان زیر ۱۵ سال و بر اساس بند اختیاری بعد از آن، به‌کارگیری کودکان زیر ۱۸ سال در عملیات‌های نظامی "یک جنایت جنگی" است.

آغاز سوء استفاده از کودکان به عنوان سرباز

اسماعیل عبدی، زندانی سیاسی سابق و دبیر سابق کانون صنفی معلمان ایران معتقد است که به طور خاص، جمهوری اسلامی با طرح اولیه "ارتش ۲۰ میلیونی" روح الله خمینی، ۴۶ سال است در مسیر جذب کودک سرباز فعالیت می‌کند. مصداق این امر هم در سال‌های اخیر، تشکیل لشکرهای فاطمیون و زینبیون از سوی حکومت ایران و به کارگیری بسیاری از کودکان از جمله کودکان افغان به عنوان سرباز در این گروه‌های تروریستی است.

محمد مقیمی، کارشناس ارشد حقوق بشر، کنشگر مدنی و پژوهشگر نیز به دویچه وله فارسی می‌گوید: «اقدام جمهوری اسلامی در استفاده از کودکان به عنوان سرباز، ناقض اصول حقوق بشر است، اما جمهوری اسلامی اساساً این اصول را قبول ندارد و معتقد است که مفهوم حقوق بشر ساخته غرب برای سلطه فرهنگی، حقوقی و سیاسی بر جهان است.»

به گفته این کارشناس حقوق بشر، سران حکومت ایران ادعا می‌کنند که مبانی اسلامی از حقوق بشر مترقی‌تر است. این دیدگاه، همراه با سوءاستفاده از قدرت، راه را برای نادیده گرفتن قوانین بین‌المللی و بهره‌گیری از کودکان در سرکوب‌ها باز کرده است.

به عقیده این کنشگر مدنی فریب کودکان برای حکومت آسان‌تر از فریب بزرگسالان است. علاوه بر این، با تربیت ایدئولوژیک این کودکان، می‌توان از آن‌ها در آینده نیز برای تحقق اهداف حکومتی بهره گرفت.

میل مهارنشدنی آموزش و پرورش به تربیت کودک سربازان

در حال حاضر، حکومت جمهوری اسلامی از روش‌های مختلفی برای جذب کودکان در ساختارهای نظامی و شبه‌نظامی استفاده می‌کند. یکی از نمونه‌های بارز آن، فعالیت پایگاه‌های بسیج و سپاه در مدارس و مساجد محله‌ها است که تلاش می‌کنند افراد زیر ۱۸ سال را به عضویت خود درآورند.

نمونه آن، پایگاه‌های مقاومت بسیج امام زمان، با نظارت مستقیم سپاه پاسداران است که چند سالی است پس از انجام تبلیغات گسترده در مدارس شهرهای کشور و نصب بنرهای تبلیغاتی مرتبط با دوره‌های نظامی در محدوده محیط‌های آموزشی، کودکان زیر ۱۸ سال را به شرکت در این کلاس‌ها ترغیب می‌کنند.

در این پایگاه‌ها دانش‌آموزان به شرکت در دوره‌های تئوری نظامی، سخنرانی، تماشای فیلم‌‌های جنگی و همچنین بررسی کتاب‌های مذهبی و ایدئولوژیک گماشته می‌شوند. موارد آموزشی در این دوره‌ها به این کودکان مفاهیم ایدئولوژیکی مانند "شهادت" را می‌آموزند.

به گفته اسماعیل عبدی، بر اساس محتوای تنظیم شده از سوی وزارت آموزش و پرورش، درسی به عنوان "آمادگی دفاعی" از زمان جنگ هشت ساله ایران و عراق تعریف شده که بهتر است نام این درس "آمادگی جنگ" گذاشته شود. زیرا یکی از مراحل این کتاب درسی، بردن دانش آموزان پسر ۱۵ و ۱۶ ساله به میدان تیر است. این در حالیست که سابقه آسیب دیدن دانش آموزان در این میدان‌های تیر طی آموزش تیراندازی با سلاح‌هایی از جمله کلاشینکف مستند شده است.

این زندانی سیاسی سابق می‌افزاید: «آموزش و پرورش ایران تحت تاثیر اصول و ارزش‌های انقلابی و اسلامی به شکلی کاملا ایدئولوژيک اداره می‌شود و هدف آن تربیت نسل‌هایی با آموزه‌های اسلامی و فقه است. بسیاری از کتب درسی گرفتار همین ایدئولوژي هستند در این میان مراسم مذهبی سیاسی مانند نماز جماعت، جشن‌های مذهبی یا اردوهای دانش آموزی نیز بر همین اساس ترتیب داده می‌شود.»

به گفته عبدی، حتی سرودهایی از جمله سرود "سلام فرمانده" در مدارس پخش می‌شود و هدف از این اقدام آماده کردن ذهن دانش‌آموز و کانالیزه کردن آن به این سمت است که هر وقت ولی فقیه یا ارگان‌های حکومتی تصمیم گرفتند، به جبهه‌ها اعزام شود.

دبیر سابق کانون صنفی معلمان ایران با اشاره به این که فعالان جنبش معلمان به طور گسترده در سال‌های گذشته مخالفت اشکار خود را نسبت به آموزش ایدئولوژیک در مدارس ابراز کرده‌اند، می‌افزاید: «حکومت ایران حتی در ازای پرداخت پول، از کودک سربازان برای سرکوب اعتراضات مردمی استفاده می‌کند. در واقع جمهوری اسلامی از فقر گسترده و فراگیر برای جذب کودکان در ازای پول استفاده می‌کند تا از آنها برای فعالیت نظامی، سرکوب و جاسوسی استفاد کند.»