آدينه، 22 اردیبهشت ماه 1402 = 12-05 2023
کارشناس؛ می‌توان به آغاز همکاری تهران و ریاض امیدوار بود؟
سایت داخلی اقتصاد24 در گزارشی نوشت: آیا سفر هیات اقتصادی بخش خصوصی ایران به عربستان سعودی می‌تواند خارج از تشریفات حاکم بر مراودات دولتی، شتاب قابل‌ملاحظه‌ای در عادی‌سازی روابط دوجانبه ایجاد کند؟ آیا می‌توان به آغاز همکاری‌های سیاسی و البته اقتصادی تهران و ریاض امیدوار بود؟ اگرچه نقش نخ تسبیح رابطه این دو کشور مسلمان را چین کمونیست برعهده گرفته است.
این منبع افزود: واقعیت چیزی جز این نیست که شرایط دو کشور و نیز سیاست‌های دو کشور به گونه‌ای است که موانع عدیده‌ای را پیش روی همکاری دوجانبه می‌گذارد.
مهدی مطهرنیا، تحلیلگر امور بین الملل می گوید: ابعاد این تعامل بسیار مبهم است. در واقع عربستان با جهت گیری‌هایی که محمد بن سلمان در منطقه دنبال می‌کند و همچنین با پیشینه‌ای که او از نظام حاکم در تهران در ذهن داشته و در لبه‌های اصطکاک بسیار شدید با ریاض قرار می‌گیرد، با میانجگری دولت چین مساله ارتباط با ایران را خط نمی‌زند و فقط از بحران موجود عبور می‌کند، لذا سرمایه گذاری آن‌ها در ایران بسیار متزلزل است و هنوز هم روی کاغذ و در چارچوب تعارفات دیپلماتیک ادامه پیدا می‌کند.
او در ادامه گفت: عربستان از یک سو پیوسته با آمریکا و اردوگاه غرب همکاری دارد، این در حالی است که جمهوری اسلامی، غرب را دارالکفر و به ویژه آمریکا را در رأس استکبار می‌داند و معرفی می‌کند. از طرف دیگر، همین عربستانِ نزدیک به آمریکایی‌ها به چینی نزدیک می‌شود که ایران با وجود اینکه رویکرد‌های ایدئولوژیک این پایتخت را حامی خود تلقی می‌کند، اما در عمل دولت چین، ایران را به عنوان محیطِ شراکت استراتژیک نمی‌خواهد و نمی‌بیند. بلکه به عنوان بازاری مهم نگاه می‌کند که می‌تواند از پتانسیل‌های موجود در ایران بهره مند شود، اما در عینِ حال روابط بسیار با عربستان و رقبای منطقه‌ای ایران داشته باشد، به طوری که اکنون تعاملی پررنگ بین اسرائیل و چینی‌ها شاهدیم. سوال این است که آیا در این وضعیت می‌توان زمینه‌ای مناسب برای تحرک اقتصادی ماندگار، دامنه دار و پرمعنا را بین ایران و عربستان متصور شویم؟
وی توضیح داد: بازار بسیار هوشیار است و به همین دلیل با وجود تبلیغات گسترده سیاسی در زمینه حل بحران جمهوری اسلامی و دولت سعودی، اثرات مثبت روانی این حالت را به سرعت باز پس می‌زند. آیا عربستانی که ۸ سال پیش بدون نزدیکی به اسرائیل و به واسطه بعضی از موضع گیری‌های سیاسیِ در سطح بین الملل، شاهد برخورد نظام اندیشگی گفتمان انقلابی در تهران علیه خودشان بوده است، آیا می‌پذیرد با منطق تهران همسو حرکت کند؛ آن هم عربستانی که سعی کرده در نظام بین المل فربه‌تر عمل کند.
این تحلیلگر امور بین الملل گفت: امروز در عربستان، حتی در اماکن مقدس شاهد سبکی از زندگی هستیم که خود را ملزم به سبک زندگی غربی می‌داند و در حالی که در دارالسلام شاهد برداشتن روسری توسط زنان هستیم، در ایران گفتمان انقلابی در چالش و رودررویی جدی با همین ارزش گذاری‌ها است که این تعارض و تضاد دو کشور را نمی‌توان جدی نگرفت؛ لذا بستر نزدیکی تهران و ریاض بسیار لغزنده است.
