یکشنبه، 10 دی ماه 1402 = 31-12 2023
دل زمین در اصفهان خالی شده و .. تمدنی را به ورطه نابودی می کِشاند
دل زمین از دو دهه خشکی زاینده رود خالی شده و ترک‌های نقش بسته بر میراث تاریخی شهر موزه اصفهان از پیشروی سرطانی بدخیم حکایت دارد که تمدنی را به ورطه نابودی می کشاند.
فرونشست در اصفهان در واقع پدیده‌ای است که دهان باز کرده و شهر را می‌بلعد. پدیده‌ای که سال‌هاست کارشناسان درباره پیامد‌های آن اخطار می‌دهند و زنگ هشدار را به صدا درآورده‌اند. محلههایی در اصفهان وجود دارند که تمام ساختمانها در آن دچار شکاف شدهاند و دست از لابهلای آن‌ها عبور می‌کند؛ ساختمانهایی که عمر چندانی هم ندارند و تنها ۱۰ یا ۲۰ سال از ساخت آن‌ها زمان میگذرد.
به گزارش روزنامه هم‌میهن، فرونشست نه‌تن‌ها به آثار تاریخی همچون مسجد سید، میدان نقش‌جهان، پل‌های تاریخی و... رسیده که سازه‌های مسکونی، بیمارستان‌ها، مدارس و زیرساخت‌های شهری را هم درگیر کرده است.
نرخ فرونشست در سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱ در مناطق شمالی اصفهان ۱۵۶ میلی‌متر اعلام‌شده که تقریباً ۴۰ برابر نرخ جهانی است. از ۳۵ دشت استان که موردمطالعه قرار گرفته است، ۲۹ دشت ازنظر فرونشست در شرایط بحرانی قرار دارد و درصورتی‌که فکر اساسی برای این موضوع و تغذیه آبخوان‌های دشت اصفهان نشود، در سال ۱۴۱۰ نرخ فرونشست در شمال اصفهان به دو متر و در بخش مرکزی این کلانشهر به نیم‌متر خواهد رسید.
علی بیت‌اللهی، مدیر بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی می‌گوید: «اصفهان تنها کلانشهری است که وسعت شهری آن درگیر فرونشست شده؛ البته در برخی استان‌ها مثل خراسان رضوی، مساحت زون‌های فرونشست حدود ۵ برابر اصفهان است، اما در این استان عمده فرونشست در دشت‌ها و اراضی خارج از سکونتگاه‌های شهری بزرگ رخ داده است، درحالی‌که تمام گستره شهری اصفهان درگیر است.
فاجعه‌ای با قربانیان بسیار
فرونشست زمین تمام شهر اصفهان را درگیر کرده و زمین زیر پای اصفهانی‌ها در حال بلعیدن متعلقات شهری است؛ درحالی‌که این پدیده تبعات زیادی دارد. نتایج پژوهشی تحت‌عنوان «سنجش خطرپذیری سکونتگاه‌های شهری از پدیده فرونشست زمین» که در نشریه «برنامه‌ریزی فضایی» منتشر شده است، نشان می‌دهد: «فروریزش ناگهانی زمین و تخریب و ریزش سازه‌های آسیب‌پذیر، از سوانح محتمل ناشی از عوارض فرونشست است که به‌ویژه در مراکز با تراکم زیاد جمعیت می‌تواند با ایجاد تلفات انسانی زیاد، فاجعه‌آفرین باشد. فاجعه‌بارترین وضعیت محتمل برای این منطقه هم زمانی سانحه نشست با زمین‌لرزه است. زمین‌لرزه می‌تواند به‌عنوان عامل ماشه‌ای برای رویداد سانحه فروریزش در این زمین‌ها به‌شمار آید.»
در اصفهان حدود ۱۰ هزار کیلومترمربع شامل ۳۰۳۰۰ واحد مسکونی، به‌طور ویژه پالایشگاه نیروگاه برق شهید منتظری، ورزشگاه نقش‌جهان، فرودگاه بین‌المللی بهشتی، پست‌های خطوط انتقال نیرو فشارقوی، شهرک صنعتی محمودآباد، خطوط انتقال سوخت به فرودگاه نائین و سگزی، خطوط قطار شهری به‌ویژه خط اصفهان به شاهین‌شهر، ابنیه تاریخی مانند پل روی رودخانه زاینده‌رود به‌شدت در معرض تهدید‌های ناشی از فرونشست هستند.»
مرکز پژوهش‌های مجلس هم گزارشی منتشر کرده و در آن گفته شده ستان‌های تهران، خراسان رضوی و اصفهان دارای بیشترین جمعیت در معرض خطر فرونشست زمین هستند و ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که وضعیت کلانشهر اصفهان، در مقایسه با سایر شهر‌های کشور بحرانی‌تر است.
ایران اینترنشنال در اردیبهشت‌ماه امسال در گزارشی اختصاصی نوشته بود: «اسناد رسیده درباره فرونشست‌های زمین در مناطق مختلف ایران نشان می‌دهد که همزمان با بحرانی‌تر شدن فرونشست‌ها، جمهوری اسلامی به عمد اطلاعات در این زمینه را از دید عموم مردم پنهان کرده است.»
این اسناد نشان می‌دهد مقام‌های جمهوری اسلامی نقشه جامعی از نقاط در معرض خطر فرونشست خاک ایران را در اختیار دارند اما معلوم نیست در این شرایط، چرا مسئولان جمهوری‌اسلامی این نقشه‌ها را که مستقیما با جان و مال مردم در ارتباط هستند از دید عموم پنهان نگه می‌دارند.
