کنفرانس یالتا چه بود؟ با نمایان شدن شکست آلمان نازی در حنگ جهانی دوم، نخست‌وزیر بریتانیا، وینستون چرچیل، دیکتاتور شوروی، ژوزف استالین و رئیس‌جمهور ایالات متحده، فرانکلین روزولت در سال ۱۹۴۵ گرد هم آمدند تا سرنوشت اروپا پس از جنگ را تعیین کنند. این نشست به کنفرانس یالتا معروف شد. به همراه کنفرانس پوتسدام چند ماه بعد، یالتا ساختار سیاسی‌ای را ایجاد کرد که منجر به تقسیم اروپا در دوران جنگ سرد شد. در یالتا، "سه قدرت بزرگ" درباره تقسیم آلمان تصمیم گرفتند، در حالی که استالین نیز حوزه‌ای از منافع در اروپای شرقی دریافت کرد. این حوزه به شکل یک سری کشورهای حائل تحت کنترل سیاسی در اروپای شرقی بود، مدلی که برخی بر این باورند که پوتین امروز در شرق و جنوب‌شرقی اروپا در نظر دارد از آن تقلید کند.

این در حالیست که ترامپ امروز در میانه اجرای یکی از خیره‌کننده‌‌‌ترین محورهای سیاست خارجی آمریکا در طول نسل‌‌‌هاست؛ چرخشی 180درجه‌‌‌ای که دوستان و دشمنان را وادار می‌‌‌کند تا سیاست‌های خود را به شیوه‌هایی بنیادین از نو تنظیم کنند. از زمان پایان جنگ جهانی دوم، صفی دراز از روسای جمهور آمریکا ابتدا اتحاد جماهیر شوروی و سپس، پس از یک دوره کوتاه، جانشینش روسیه را به عنوان «نیرویی که – حداقل - باید مراقبش بود» می‌‌‌نگریستند. اما ترامپ به هر شکلی به روسیه به‌عنوان یک همکار در سرمایه‌‌‌گذاری‌‌‌های مشترک آینده می‌‌‌نگرد. او روشن کرد که منزوی کردن پوتین به نفع ایالات‌متحده نیست و می‌خواهد روسیه را دوباره در «باشگاه بین‌المللی قدرت‌ها» بپذیرد و آن را به یکی از بهترین دوستان آمریکا تبدیل کند.

بلومبرگ در گزارشی تازه، طرح مشترک آمریکا و روسیه برای یک آتش‌بس موقت با هدف پایان دادن به جنگ اوکراین و آغاز مذاکرات رسمی صلح را «یک پیروزی بزرگ» برای پوتین توصیف کرده است.

به گفته این رسانه، واشنگتن و مسکو به دنبال ایجاد چارچوبی برای توافقی هستند که به درگیری‌ها پایان دهد؛ توافقی که اگرچه هنوز تا نهایی شدن فاصله دارد، اما می‌تواند سرنوشت جنگ را تغییر دهد. در این چارچوب، پوتین همچنان بر شروط همیشگی خود پافشاری دارد: اوکراین باید بی‌طرفی خود را بپذیرد، از پیوستن به ناتو صرف‌نظر کند و حاکمیت روسیه بر کریمه و چهار منطقه شرقی و جنوبی اوکراین را به رسمیت بشناسد.

مقام‌های آمریکایی و روسی در حال کار بر روی توافقی سرزمینی هستند که قرار است محور اصلی گفت‌وگوهای پیش‌روی ترامپ و پوتین باشد. در این توافق، از اوکراین خواسته می‌شود کنترل مناطقی از دونتسک و لوهانسک را که هنوز در اختیار کی‌یف است، واگذار کند. تحقق این هدف، برای ارتش روسیه که از زمان آغاز حمله گسترده در فوریه ۲۰۲۲ نتوانسته چنین دستاوردی داشته باشد، موفقیتی چشمگیر محسوب می‌شود.

بلومبرگ می‌گوید در چنین سناریویی، زلنسکی با واقعیت تلخ از دست دادن بخشی از خاک کشورش روبه‌رو خواهد شد و اروپا نیز نگران خواهد بود که نظارت بر آتش‌بس به روسیه سپرده شود؛ کشوری که در حال بازسازی نیروهای نظامی خود است.

بر اساس اطلاعات منتشر شده، روسیه در صورت توافق، حملات خود به مناطق خرسون و زاپوریژیا را متوقف خواهد کرد. اما هنوز مشخص نیست که آیا مسکو حاضر به واگذاری مناطق تحت کنترلش، از جمله نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا – بزرگ‌ترین نیروگاه اروپا – خواهد شد یا خیر.

کاخ سفید و کرملین تاکنون از اظهارنظر مستقیم درباره این گزارش خودداری کرده‌اند و اوکراین نیز واکنشی نشان نداده است. با این حال، پوتین بارها تأکید کرده که در اهداف جنگی خود تغییری نداده و همچنان همان شروط اولیه را دنبال می‌کند.

به گفته منابع آگاه، هنوز معلوم نیست پوتین با حضور در نشست سه‌جانبه با ترامپ و زلنسکی موافقت خواهد کرد یا نه. او در سخنانی به خبرنگاران گفته است که در صورت فراهم شدن شرایط مناسب، با دیدار با زلنسکی مشکلی ندارد، هرچند چنین شرایطی فعلاً مهیا نیست.

ایالات متحده پیش‌تر پیشنهاد داده بود که به عنوان بخشی از توافق، کریمه را به عنوان خاک روسیه به رسمیت بشناسد و کنترل بخش‌هایی از مناطق زاپوریژیا و خرسون به اوکراین بازگردد.

نشست آلاسکا، نخستین دیدار در بالاترین سطح از مقام‌های آمریکا و روسیه از سال ۲۰۲۱ تا کنون خواهد بود. ترامپ با اشاره به مفاد احتمالی توافق میان اوکراین و روسیه گفته است که این موضوع می‌تواند شامل "تبادل سرزمینی" بین دو کشور باشد، اما در عین حال افزوده که این موضوع "بعدا" بررسی خواهد شد و موضوعی "پیچیده" است.

تعدادی از متحدان آمریکا در ناتو و نیز مقام‌های اوکراینی از این بابت نگرانی دارند که ترامپ در نشست با پوتین در آلاسکا، بدون در نظر گرفتن دیدگاه‌ها نظرات آن‌ها، با طرح پوتین برای خاتمه دادن به جنگ اوکراین موافقت کند.

ترامپ از زمان آغاز کارزار انتخاباتی خود و پیش از ورود مجدد به کاخ سفید بارها تاکید کرده بود که می‌خواهد این جنگ را سریعا پایان دهد. او بارها گفته بود که تهاجم روسیه به اوکراین پس از روی کار آمدن بایدن آغاز شد و اگر او رئیس‌جمهور می‌بود چنین جنگی آغاز نمی‌شد.