ایران؛ زیرساخت های قدرتمند قاچاق

روزنامه ابتکار: کالاهای قاچاق از لوازم خانگی و میوه گرفته تا انواع کالاها مانند پوشاک طی سال های گذشته مهمان بازارهای کشور بودند، اما خبر کشف خودروی قاچاق در روزهای اخیر، نه تنها عجیب به نظر می رسد که جدی بودن مسئله قاچاق را در کشور به صورت یک سلسله گسترده فساد در این زمینه را جلوی چشم مردم باز می کند.
ناگفته پیداست که طرح هایی مانند شبنم و جایگزین آن به تنهایی توان مقابله با چنین پدیده ی گسترده ای را ندارد، چرا که ورود خودرو به صورت قاچاق، آن هم کالایی که باید پلاک شده و مشخصات آن به همراه مالک به طور کامل ثبت شود نشان دهنده ی یک سیستم پیشرفته از نفوذ قاچاقچیان در نظام واردات غیر قانونی در کشور است، چنانچه پیش از این مجتبی خسروتاج معاون وزیر صنعت در این خصوص گفته بود: کالاهای قاچاق با تایید مقامات و جلوی چشم مسئولان به کشور وارد می‌شود. آیا باید این کالاها را قاچاق دانست یا خیر. از آنجا که آمار واردات و قیمت این کالاها مشخص نمی‌شود از نظر ما جنبه قاچاق دارد هرچند برخی می‌گویند قاچاق نیست زیرا جلوی چشم خود ما انجام شده است.
اما خبر ورود خودروهای قاچاق به کشور این سوال را در ذهن ایجاد می کند که ورود کالایی مانند خودرو چگونه صورت می گیرد؟
امرالله امینی در این خوصوص می گوید: به احتمال زیاد خودروهای قاچاق از طریق مبادی رسمی و گمرک‌ها و احتمالا با مدارک جعلی و با نام خودروهای دیگر وارد گمرک شده‌اند. احتملا قاچاقچیان قصد داشتند از طریق اعمال نفوذ در گمرک و برخی مسائلی که در این سیستم وجود دارد خودرو ها را ترخیص و وارد سرزمین اصلی کنند.
این کارشناس صنعت خودرومی افزاید: خودرو کالایی کوچک مثل گوشی موبایل نیست که بتوان آن را از طریق مرزهای غیرقانونی و از راهی به غیر از گمرک وارد کرد، زیرا واردات این محصولات نیاز به زیرساخت‌هایی دارد که تنها باید از طریق گمرک صورت گیرد. بنابراین احتمالا افراد دخیل در این قاچاق، این خودروها را با مستندات جعلی و به اسم خودروهایی که واردات آن‌ها مجاز است به گمرک معرفی کرده‌اند.
10 تا 5 سال برای پاکسازی زمان نیاز داریم
مسعود دانشمند در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی «ابتکار» با اشاره به کشف خودروهای قاچاق می گوید: خودرو به دلیل پلاک شدن و ثبت اطلاعات آن برای دریافت سند و بیمه کشف شدنی تر از سایر محصولات است، اما باید در نظر داشت سایر کالا ها از این امکان برای شناسایی بهره مند نیستند.
او می افزاید: کالاهایی که وارد و تولید می شوند باید شناسنامه دار شوند و کد آن ها در هر مکان و زمان قابل رهگیری باشند و نه این که کالاها در گمرک برچسب بخورند. این پروسه البته بین پنج تا ده سال زمان می برد تا همه کالاها دارای کد شوند،بنابراین باید از کالاهای اساسی و با قیمت بالا این کار آغاز شود.
عضو اتاق بازرگانی ایران همچنین می گوید: کشور ما با 24 کشور دیگر هم مرز است و ایران همواره محل وسوسه بسیاری از قاچاقچیان بوده است بنابراین با قاچاق باید به صورت ساختاری و پایه ای برخورد کرد، دستگیری و برخورد ضربتی با فروشندگان این کالاها تنها به سودجویی بیشتر و فروش زیرزمینی کالاهای قاچاق منجر می شود.
سود جویی با طرح شبنم
در دولت قبل طرحی تحت عنوان شبنم پیاده شد که قرار بود با الصاق برچسب هایی به کالاها مصرف کننده از اصل و یا قاچاق بودن کالا مطلع شود، طرحی که با روی کارآمدن دولت یازدهم متوقف و قرار شد طرح جایگزین و با کارشناسی بیشتر مطرح شود.
طرح جایگزین به گفته مدیرکل مبارزه با قاچاق کالا و ارز سازمان تعزیرات حکومتی قرار است تحت عنوان طرح «کد شناسه و کد رهگیری» تا شهرویر ماه اجرایی شود.
مسعود دانشمند در این خصوص به ابتکار می گوید: اصل طرح شبنم خوب بود اما در اجرا ضعیف عمل کرد بنابراین باید اشکالات این طرح گرفته شود و دوباره بر روی کالاها اعمال شود.
روز گذشته نیز سید ناصر موسوی لارگانی در مصاحبه با رادیو اقتصاد با اشاره به این جمله که طرح شبنم و ایران کد از پشتوانه کارشناسی قوی برخوردار بوده است، گفته بود: حذف این طرح به نفع قاچاقچیان و جولان بیشتر قاچاق در کشور بود.
او افزوده بود: کالاهایی که از طریق مبادی رسمی واردکشور می‌شوند باید دارای کد باشند تا بتوان از این طریق جلوی سیل کالاهای قاچاق در کشور را سد و با متخلفان برخورد کرد.
این در حالی است که مجتبی خسروتاج پیش از این در جمع خبرنگاران گفته بود: همان طور که در گذشته بارها گفته شده و سازمان توسعه تجارت هم در مورد آن اطلاعیه داده، کد شبنم هیچ خاصیتی نداشت و خود زمینه قاچاق را فراهم کرده بود. حتی برنامه‌ای پخش شد که نشان می‌داد، چگونه آرم‌های کد شبنم در اختیار قاچاقچیان قرار می‌گیرد و این کد از ابتدا تعطیل بود و جز اینکه توسعه قاچاق را در پی داشته باشد، چیز دیگری نداشت.
همچنین طی چند روز گذشته مدیرکل مبارزه با قاچاق کالا و ارز سازمان تعزیرات حکومتی در این خصوص گفته بود: طرح شبنم طرح خوبی بود و اگر به درستی اجرا و اشکالات آن رفع می شد، می توانست در مبارزه با قاچاق کالا مفید باشد.
مدیرکل مبارزه با قاچاق کالا و ارز سازمان تعزیرات حکومتی ادامه داده بود: متاسفانه به علت نبود کار کارشناسی درست و دقیق روی طرح شبنم، قاچاقچیان زود توانستند برچسب تقلبی آن را تهیه و روی کالاهای قاچاق نصب کنند.
وی بیان کرده بود: من در دولت قبل هم مکررا گفتم که طرح برچسب شبنم در زمان حاضر «حلال کننده یا محلل» جنس های قاچاق در کشور شده است و جنس قاچاق در تهران به راحتی با نصب یک برچسب تقلبی به شهروندان به عنوان کالای قانونی و اصلی فروخته می شود.
برنامه جدید گمرک برای مبارزه با قاچاق کالا
آمارهای رسمی نشان می دهد گمرک جمهوری اسلامی ایران طی سه سال گذشته با اعمال مدیریت جدید توانسته از حجم قاچاق به میزان قابل توجهی کم کند.
روز گذشته نیز گمرک در اطلاعیه جدید اعلام کرد: براساس یک برنامه در گام اول قبض انبار الکترونیک انبارهای طرف قرارداد با سازمان بنادر و دریانوردی از طریق سامانه جامع گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی در منطقه ویژه شهید رجایی به بارنامه متصل شد. با فراهم شدن این امکان، خروج کانتینرهای موضوع بارنامه‌های اظهاری به گمرک بعد از صدور پروانه‌های الکترونیکی از محوطه‌های بندری و انبارهای طرف قرارداد با سازمان بنادر و دریانوردی امکان‌پذیر خواهد بود.
دریافت الکترونیکی این اطلاعات به منظور پوشاندن خلا موجود و با توجه به مدل تبادل داده سازمان جهانی گمرک برمبنای دریافت اطلاعات بارنامه‌ها از مبدا انجام می‌شود و با اجرایی شدن این برنامه، تله‌های الکترونیکی گمرک برای مبارزه با قاچاق کالا تکمیل خواهد شد.
این اقدام پس از آن صورت می‌گیرد که با بررسی دقیق پرونده باند بزرگ قاچاق کالا از سوی کارشناسان مجرب و مورد وثوق گمرک جمهوری اسلامی ایران مشخص شد افراد متخلف بدون اظهار کالا و تنظیم اظهارنامه در گمرک، اقدام به خروج کالای بارنامه‌های غیرمرتبط با حواله یا بیجک‌های صوری و ساختگی از انبارها کرده اند و علت اصلی این امر عدم اتصال سیستم انبارها به بارنامه الکترونیک بوده است.