دستکاری دولت، دلیل واقعی رشد شاخص ها

روزنامه بهار:
* حسین عبده‌تبریزی: احمدی‌نژاد از آمارهایی استفاده کرده که تاکنون منتشر نشده‌اند
* علیرضا عسگری‌مارانی: فرمول محاسبه شاخص‌های امروز بورس با شاخص‌های سال 84 متفاوت است

روز گذشته شاخص کل بورس وارد کانال 56‌هزارواحدی شد تا رکوردی تازه و تاریخی به ثبت برسد. این رشد در حالی اتفاق افتاده که در یک ماه اخیر شاخص کل بیش از 13‌هزار واحد افزایش را تجربه کرده است. بعضی از کارشناسان از هدف‌گذاری شاخص کل برای فتح قله 70‌هزار‌واحدی سخن به میان می‌آورند.
چند روز پیش هم محمود احمدی‌نژاد رییس دولت‌های نهم و دهم در دیدار کارگزاران و مسئولان کشور با مقام معظم رهبری گزارش مشروحی از عملکرد هشت‌ساله دولت در بازار سرمایه ارائه کرد و در پاسخ به سوالی که خود درباره وضعیت بازار سرمایه در هشت سال گذشته مطرح کرده بود، این آمارها را بیان کرد: «تعداد سهامداران بورس از 3/4‌میلیون نفر در سال 84 به 2/7‌میلیون نفر در سال 91 رسیده است. شاخص کل بورس از 9460 واحد در سال 84 به بیش از 54‌هزار واحد در سال 92 رسیده است.»
احمدی‌نژاد با ارائه این آمارها نتیجه‌گیری کرد که ارزش بازار سرمایه در هشت سال گذشته‌ هفت‌برابر شده و اعتماد مردم و فعالان اقتصادی به بازار سرمایه افزایش یافته است. در حالی که واکنش‌ها به این اظهارات همچنان ادامه دارد، اما کارشناسان بازار سرمایه نقدهای متفاوتی به عملکرد دولت‌های نهم و دهم در هشت سال گذشته دارند. حسین عبده‌تبریزی از کارشناسان ارشد بازار سرمایه و دبیرکل اسبق سازمان بورس درباره اظهارات اخیر احمدی‌نژاد به بهار گفت: «در طول این گزارش آمارهای احمدی‌نژاد آمارهای متنوعی بود که این روزها در حال بررسی بندهای مختلف این گزارش و آمارهای اعلام‌شده هستم. بعضی از آمارهای مطرح‌شده تاکنون منتشر نشده بود و ایشان در پاره‌ای موارد از آمارهایی استفاده کرده‌اند که هنوز منتشر نشده‌اند. این آمارها باید در اختیار قرار بگیرند تا بتوانیم درباره آن‌ها اظهارنظر کنیم.» عبده‌تبریزی اظهارنظر دقیق درباره آمارهای ذکر‌شده را به روزهای آتی موکول کرد.
در این میان بعضی از کارشناسان معتقدند رشد اخیر بازار حبابی بوده و بعضی می‌گویند واقعی است. علیرضا عسگری‌مارانی از کارشناسانی است که معتقد است رشد این روزهای بازار سرمایه واقعی است و اظهارنظرات بعضی کارشناسان درباره حباب‌گونه بودن رشد سال‌های اخیر بورس را رد می‌کند. عسگری‌مارانی در گفت‌وگو با بهار از هشت سال پیش و روزهای اول حضور محمود احمدی‌نژاد در دولت نهم و عدم اعتقاد او و مسئولان و مدیرانش به بورس گفت. او معتقد است: «پس از گذشت دو، سه سال آقای احمدی‌نژاد به این نتیجه رسید که بورس راه خوبی است و به آن ایمان آورد. اجرای سیاست‌های اصل 44 هم که از سال 85 کلید خورد در سال اول یعنی 85 موفق نبود ولی از سال 86 به بعد موفقیت‌های زیادی را برای دولت به دنبال داشت و در سال‌های اخیر این موفقیت‌ها چشمگیرتر بوده است.» به گفته عسگری‌مارانی، احمدی‌نژاد در دو، سه سال اخیر شاخص بورس را به عنوان یک شاخص اقتصادی موفق از نظر نظام و دولت تشخیص داده بود و در جاهایی که مطلع می‌شد به‌طور جدی از بورس حمایت می‌کرد.
این کارشناس بازار سرمایه معتقد است که مسئولان بازار سرمایه در هشت سال گذشته عملکرد بهتری نسبت به مسئولان اقتصادی حوزه‌های دیگر اقتصاد کشور داشتند ولی نمی‌شود به مقایسه شاخص کل بورس در سال 84 و 92 پرداخت، زیرا این شاخص همان شاخص نیست. عسگری‌مارانی شاخص سال 84 را متفاوت با امروز می‌داند و معتقد است که در این شاخص امروزی سود نقدی محاسبه می‌شود، در حالی که در شاخص کل سال 84 سود نقدی از دل شاخص کل بیرون می‌آمد. پس نتیجه می‌گیریم که این شاخص جدید یک شاخص دیگر است. و اگر امروز همان شاخص سال 84 را داشتیم رشد شاخص کل کمتر از عدد فعلی آن بود. او همچنین به بهار گفت: «شاخص مورد اشاره آقای احمدی‌نژاد در پایان برنامه سوم توسعه اقتصادی و با روی کار آمدن آقای احمدی‌نژاد یک افت سنگین را تجربه کرد، پس شروع آن واقعی نبود. در طول این دوران هشت‌ساله هم به دلایل ذکرشده درباره تغییر فرمول شاخص باید شاخص را کمتر از رقم فعلی در نظر گرفت.» عسگری‌مارانی بخشی از اظهارات احمدی‌نژاد را قبول دارد و معتقد است که در هشت سال گذشته تعداد سهامداران اضافه شده و شاخص بورس هم به‌هرحال رشد خوبی داشته است. او افزایش تعداد صندوق‌های بازنشستگی و فعال‌تر شدن آن‌ها را در سال‌های اخیر از عوامل مثبت در بازار سرمایه ارزیابی کرده و صندوق بازنشستگی نفت، نیروهای مسلح، ساتا و قوامین را از جمله صندوق‌های فعال سال‌های اخیر می‌داند و می‌گوید بازار سرمایه این روزها کارآتر از قبل شده است.
عسگری‌مارانی با انتقاد از عدم کنترل ریسک‌های سیستماتیک در دولت‌های نهم و دهم در هشت سال اخیر، قیمت‌گذاری‌های غیرمنصفانه در مقاطع مختلف درباره خودرو، سیمان و موادغذایی را عامل عدم موفقیت بنگاه‌ها ارزیابی کرد و گفت: «بنگاه‌ها به قیمت‌های واقعی خود نرسیده و به ارزش‌های ذاتی خود دست پیدا نکردند. اگر این اتفاق می‌افتاد و ارزش‌های ذاتی حاصل می‌شدند، شاخص کل به‌طور حتم بسیار بالاتر از الان بود. این پتانسیل همواره برای بنگاه‌های اقتصادی ما وجود داشته و دارد.» او در پایان با ذکر این نکته که ممکن است بعضی از نظراتش به مذاق عده‌ای از دوستان خوش نیاید، افزود: «دولت آقای احمدی‌نژاد درباره بورس در پنج سال اخیر خیلی موفق عمل کرده است و این آمارهایی که بیرون آمده ممکن است دقیق نباشد ولی تا حدود زیادی درست است و آمارهای رو به رشد واقعا در این سال‌ها وجود داشته و دارد.»
اما‌ و ‌اگرهای سیمانی‌ها و قندی‌ها
چندی است که معاملات در گروه سیمانی با افول مواجه شده و پس از روند صعودی قابل توجه این گروه از اواخر فروردین ماه تا اواسط تیر ماه، بسیاری از نمادها در این گروه در دو هفته اخیر به شدت سقوط کرده و در بسیاری از نمادها شاهد صف‌های مستحکم فروش هستیم اما بعضی از فعالان بازار روند کنونی را مقطعی قلمداد کرده و علت اصلی این امر را کاهش قیمت‌های صادراتی سیمان می‌دانند.
در عین‌حال قندی‌ها نیز پس از سیر صعودی ماه‌های اخیر خود هم‌اکنون با نوسانات زیادی روبه‌رو هستند و معاملات مبهمی بر این بخش حاکم شده است. مصطفی نیک‌رفتار کارشناس بازار سرمایه درباره کاهش قیمت صادراتی برای گروه سیمانی‌ها عنوان کرد: صادرات سیمان ایران به عراق تحت‌تاثیرماه رمضان افت نسبتا قابل ملاحظه‌ای داشته است، به‌طوری‌که اکثر پروژه‌های عمرانی در عراق متوقف و تقاضای سیمان از جانب این کشور کاهش یافته است اما نمی‌توان علت سقوط سیمانی‌ها را تنها در این امر جست‌وجو کرد. وی تصریح کرد: هم‌اکنون کشور دارای مازاد عرضه سیمان است و خریدار عمده سیمان به‌طور معمول از سال‌ها پیش تاکنون دولت بوده اما هم‌اکنون با کاهش بودجه عمرانی نسبت به سال‌های قبل و عدم خرید این مازاد توسط دولت روبه‌رو هستیم.
وی با اشاره به این‌که درماه‌های اخیر تا پیش از ماه مبارک رمضان شاهد افزایش صادرات سیمان به عراق و ایجاد سودهای قابل ملاحظه و همچنین رشد کوتاه‌مدت در گروه سیمانی‌ها بودیم، تصریح کرد: روند رشد گروه سیمانی‌ها پیش از ماه رمضان تابعی از تورم بوده است و نباید انتظار استمرار این روند را داشت و بنابراین احتمال ادامه افت شدید این گروه حتی پس از ماه مبارک رمضان نیز وجود خواهد داشت. همچنین نیک‌رفتار در ارتباط با روند حاکم بر گروه قندی عنوان کرد: با توجه به افت‌وخیز بیش از حد در گروه قندی‌ها و انتظار موجود برای جهش ارزش سهام در این گروه به تبع افزایش نرخ، باید متذکر شد که این افزایش نرخ در حد شایعه بوده و دولت تا حدالامکان در جهت جلوگیری از افزایش نرخ این‌گونه کالاها که از گروه کالاهای اساسی هستند پیش خواهد رفت. وی در پایان خاطرنشان کرد: انتظار می‌رود در آینده نزدیک معاملات روی سهام قندی‌ها به تعادل نسبی برسد و نمی‌توان روند صعودی مطلقی را برای افزایش نرخ فروش این گروه متصور بود.