3 هزار سال استقرار متوالی در دشت مهران

3 هزار سال استقرار متوالی در دشت مهران شناسایی شدمحوطه رِم رِمَه تنها محوطه منتسب به دوره نوسنگی بی‌سفال (نیمه اول هزاره هفتم پیش از میلاد) دشت مهران است که برای اولین بار و طی بررسی سال 1389 شناسایی و ثبت شد. داده‌های سطحی خبر از 3 هزار سال استقرار و توالی فرهنگی بدون گسست می‌دهد.

خبرگزاری میراث‌فرهنگی ـ گروه میراث‌فرهنگی ‌ـ بررسی‌های انجام شده در محوطه رِم رِمَه نشان می‌دهد که این محوطه دارای توالی فرهنگی بسیار مهمی است. محوطه رِم رِمَه تنها محوطه منتسب به دوره نوسنگی بی‌سفال (نیمه اول هزاره هفتم پیش از میلاد) دشت مهران است که برای اولین بار و طی بررسی سال 1389 شناسایی و ثبت شد.

به‌گزارش CHN، آثار سطحی منسوب به دوره نوسنگی بی‌سفال محوطه رِم رِمَه با وسعت بیش از یک هکتار از محوطه پراکنده و بوضوح قابل رؤیت است؛ هر چند به نظر می‌رسد محوطه در دوره‌های بعدی بسیار گسترده‌تر شده اما به دلیل مدفون شدن آن زیر رسوبات ناشی از مسیل‌های اطراف، برآورد میزان نهشته‌های فرهنگی محوطه از روی سطح غیر ممکن است.

با این‌حال باستان‌شناسان معتقدند، از آن‌جایی‌که محوطه‌ به‌عنوان زمین کشاورزی مورد استفاده قرار گرفته و تسطیح شده، امروزه کمتر از یک متر از سطح زمین‌های اطراف ارتفاع دارد، با این وجود در نمای جانبی آبکندهای کناری آن، می‌توان لایه‌های فرهنگی را تا عمق 2 متر از سطح مشاهده کرد.

«اردشیر جوانمردزاده» باستان‌شناس، در این رابطه می‌گوید: «مهمترین ویژگی این بخش از محوطه پراکندگی مصنوعات تراشه‌سنگی با تراکم بالاست که بر اساس گونه‌شناسی و مقایسه، قابل انتساب به دوره نوسنگی بی‌سفال است. مصنوعات سنگی عمدتاً مشتمل بر تیغه‌ها، ریزتیغه‌های تولید شده از سنگ مادرهای فشنگی شکل است؛ چنین صنایعی از مشخصات اصلی نوسنگی بی‌سفال به شمار می‌روند و البته در دوره باسفال هم تداوم یافته‌ است.»

به‌گفته این باستان‌شناس، «اهمیت محوطه رِم رِمَه به این دلیل است که تاکنون تنها محوطه شناسایی شده دشت مهران است که توالی احتمالی دوران نوسنگی بی‌سفال را به دوران باسفال (در اینجا آغاز روستانشینی) نشان می‌دهد. بر اساس مطالعات انجام شده، داده‌های سطحی محوطه را می‌توان به فاز علی‌کش و محمد جعفر از تپه علی‌کش و چغاسفید دهلران منسوب کرد».

پیش از این طی بازدیدی که "فرانک هول" از محوطه و داده‌های سطحی رِم رِمَه داشته، این محوطه را به دوره نوسنگی نسبت داده بود (فرانک هول، گفتگوی شخصی 1390). با این وجود، قطعیت نهشته‌های دوره‌ی بی‌سفال منوط به انجام کاوش خواهد بود و در این صورت می‌تواند به عنوان پلی بین استقرار قدیمی‌تر چغاگلان در شمال دشت و استقرارهای بعدی خود دشت مهران در نظر گرفته شود.

این محوطه به صورت یک مجموعه با وسعت حدود 50 هکتار، دارای فازهای مختلف فرهنگی است که می‌توان تاریخ آغاز هزاره هفتم تا آغاز هزاره سوم پیش از میلاد را برای این یافته‌ها در نظر گرفت.

جوانمرزاده می‌افزاید: «سفال‌های سطحی محوطه رم رمه 1 شباهت کاملی را با فاز سوزیانای عتیق 2 و 3 از چغابنوت، که بازه زمانی 5200 - 5700 پیش از میلاد را در بر می‌گیرد، دارد. نمونه‌های سطحی محوطه جن­جان‌قلی نیز با وجود اندک بودن قابل قیاس با نمونه‌های فاز سوزیانای عتیق 3 از دشت شوشان و فاز انتقالی چغامامی (CMT) از دشت‌های دهلران و مندلی هستند.»

وی ادامه می‌دهد: «در ادامه توالی سکونتی، محوطه رم‌ رمه 1 با بیش از 10 هکتار وسعت بزرگترین محوطه اوایل هزاره پنجم دشت مهران است. این محوطه از دوره نوسنگی بی سفال بدون هیچ گسستی توالی استقرار را داراست و داده‌های سطحی محوطه حاکی از اهمیت ویژه آن است. بدین معنی که برای اولین با محوطه‌های بزرگ با تعداد زیادی پاشنه‌های در بزرگ، میخ های سفالی و پیکرک در دشت تاسیس می شود که نشان از وجود مرکز احتمالا اداری در دشت مهران و داده‌های بدست آمده از مناطق مجاور وجود مراکز اداری در این دوره را تایید می‌کنند.

این باستان‌شناس می‌افزاید: «در کنار رِم رِمَه 1 ، به ترتیب محوطه های رِم رِمَه 2 با دوره فرهنگی هزاره پنجم تا اوایل هزاره چهارم پبش از میلاد و رِم رِمَه 3 با دوره فرهنگی اواخر هزاره چهارم پیش از میلاد نیز وجو دارند. با گمانه‌زنی و تعیین حدود محوطه می‌توان به این پرسش که، آیا این 3 محوطه در کنار هم قرار دارند یا به عبارتی دیگر، دارای توالی افقی هستند یا نه، پاسخ داد. به هر صورت، داده‌های سطحی محوطه نشان می‌دهد که مهمترین محوطه پیش از تاریخ دشت مهران محوطه‌های چغاقورسان هستند که حفظ و مطالعه آنها برای درک روند برهمکنشهای پیش از تاریخی دشت مهران و منطقه و نیز فهم سیر تطور این جوامع از اهمیت بالایی برخوردار است.