افزايش سرکوب ناراضيان سياسی در روسيه

مردمسالاری: روزسه شنبه دهم مرداد 1391 دادستاني مسکو با تنظيم شکايتي عليه «الکسي ناوالني»، فعال سياسي مخالف پوتين رابه فساد مالي متهم کرد. دادستاني مسکوادعا کرد اوميان ماه‌هاي آوريل واوت سال 2009 بيش ازيک ميليون روبل (حدود 50 هزار دلار) به يک شرکت دولتي ساخت الوار زيان زده است. ناوالني درآن مدت سرپرستي اين شرکت را بر عهده داشته است. در واکنش به اين اتهام الکسي ناوالني اتهامات دادستاني مسکو عليه خود را «کاملا بي‌اساس» دانست. همچنين مخالفان پوتين نيزاتهام دادستان عليه الکسي ناوالني را حمله به تمام مخالفان پوتين دانسته‌اند. به باورآنها الکسي ناوالني بخاطرنوشته‌هاي افشاگرانه‌ خود دراينترنت عليه فساد مالي مقامات دولتي روسيه ، به اتهام مشابهي از سوي دادستاني روبروشده تا ازاوانتقام‌گيري شود. الکسي ناوالني بلاگر36 ساله (متولد 1976) فعاليت وبلاگ نويسي افشاگرانه خود را ازسال 2008 با نوشتن از فساد اداري دربرخي از نهادهاي مالي و شرکت‌هاي بزرگ روسيه مثل «گازپروم» و بانک «وي تي بي» شروع کرد.الکسي که خود يکي ازسهام ‌داران جزو بعضي ازشرکت‌هاي بزرگ و کارتل‌هاي نفت و گاز روسيه بود ، توانست ازطريق خريد سهام اين شرکت‌ها درجريان سياست‌هاي پشت پرده، فساد مالي،رشوه وبده بستان‌هاي غيرقانوني قراربگيرد. او با افشاي اين مطالب به شهرتي قابل توجه دست پيدا کرد.

ناوالني ازآن زمان با مطرح کردن شرکت‌هاي بزرگ وتاثيرگذاردرسياست روسيه مانند «گاز پروم» به عنوان «ماشين عظيم آزاررساني به توده‌ها» ازطرفداران وخواننده‌هاي وبلاگ خود خواست که با شکايت قانوني و فرستادن هزاران ايميل شکوه‌آميزازاقدامات غيرشفاف ومشکوک اين شرکت‌ها، آن‌ها را وادار به تغيير رفتارخود کنند. دراثرکمپين اينترنتي اودرسالهاي 2008 تا 2010، هزاران شکايت ازشرکت‌هاي بزرگ وموسسات بانکي تنظيم شده وبرخي ازاين شرکت‌ها مجبوربه پاسخگويي‌ شدند. درمجموع وبلاگ او به يکي ازپربيننده ترين وبلاگ‌هاي روسي تبديل شد . به‌طوري که آمارها نشان مي‌دهد که اين وبلاگ به طورمتوسط روزي 60 هزار خواننده دارد. الکسي ناوالني کسي است که نخستين فراخوان را براي راهپيمايي اعتراضي بعد از انتخابات پارلماني روسيه در آذرماه سال 1390 دروبلاگ خود صادر کرد. اين فراخوان توسط افراد زيادي در فيس بوک و توئيتر مورد حمايت قرارگرفت. او در ساعت 14 روز دوشنبه ( 14 آذر ماه 1390) براي توصيف انتخابات پارلماني روسيه در وبلاگش نوشت «نمايش مسخره‌ کاملا گنديده‌اي به نام انتخابات درروسيه» او ازخواننده‌هاي وبلاگش خواست که درساعت 19 بعدازظهر درپارکي درمسکو جمع شده وبه آنچه که نتايج «مضحک» انتخابات خوانده بود ، اعتراض کنند. بنا به گزارش رسانه‌هاي منتقد و کاربران شبکه‌‌هاي اجتماعي درروسيه ، درساعت 19 همان روزهزاران نفر درپارک جمع شده وعليه حزب حاکم درروسيه، پوتين ومدودف شعار‌دادند. درهمان زمان رسانه‌هاي طرفداردولت روسيه گفتند تجمع‌کنندگان ، «چندصدنفر» بيشترنبودند. به دليل نقش موثراودربسيج مردم ، فعالان اينترنتي در روسيه ازهمان زمان او را با «وائل غنيم» مبارز مصري مقايسه کرده ومي‌گويند «بهار روسيه» را اوآغازکرده است.

پليس روسيه درجريان تظاهرات اعتراض آميزمخالفان بارها او را دستگيرو سپس آزاد کرده است. با اين حال او به انتشار گزارش‌هاي افشاگرانه خود عليه پوتين وهمکارانش همچنان دروبلاگ شخصي اش ادامه مي‌دهد. ازميزان تاثيرگذاري نوشته‌هاي الکسي مي‌توان به عنوان نمونه گفت درتوصيف عملکرد پوتين وهمفکرانش درحزب “روسيه متحد” نوشت «حزب دزدان و کلاهبرداران» که اين تعبير به يکي ازاصلي‌ترين شعارهاي مخالفان و منتقدان حزب حاکم در طول تظاهرات يک سال اخير تبديل شده است. حتي يکي از احزاب مخالف ازاين تعبير به عنوان شعار تبليغاتي خود درمبارزات انتخاباتي پارلمان استفاده کرد. تا حدي که مدودوف رئيس جمهور وقت مجبور شد درتوئيتر اختصاصي خود به اين شعار واکنش نشان دهد. او در اين مورد نوشت:

«آنکه در وبلاگش روساي کشور و حزب روسيه متحد را کلاهبرداران و دزدان توصيف مي‌کند، حيوان احمق سوءاستفاده‌گر از آزادي بيان است.» يکي ازمعروف‌ترين افشاگري‌هاي الکسي، انتشار اسنادي نيمه محرمانه درباره‌ شرکت دولتي خط لوله‌ نفتي «ترانس‌نفت» بود که اين شرکت را با ارائه اسناد متهم به سوء استفاده 3 ميليارد يورويي کرد. اين نوشته‌ وبلاگ الکسي بيش از 9 هزار و 900 نظر ، دريافت کرد که رکوردي در زمينه نظردهي از سوي خواننده‌هاي وبلاگ‌ها در روسيه محسوب مي‌شود. به موازات افزايش انتقادات و افشاگري‌هاي او در اکتبر 2010، در يک راي‌گيري اينترنتي از سوي يکي از معروف‌ترين سايت‌هاي وب.2 روسيه، الکسي به عنوان «شهردارمجازي مسکو » انتخاب شد و با کسب 45 درصد آرا، بيش از همه راي آورد. اين وبلاگ‌نويس سايتي هم با نام «ديدن» به راه انداخته است. اودراين سايت سوءاستفاده‌هاي بورکرات‌هاي دولتي از قدرت و منابع مالي را با ذکر جزئيات افشا مي‌کند. آلکسي همچنين در ويدئوي کوتاهي که در «يوتيوب» پست کرد، حزب حاکم روسيه را متهم کرد که حتي به يکي از وعده‌ها و اصول مانيفست خود نوشته‌اش نيز پايبند نيست. اين ويدئوي کوتاه بيش از دو ميليون بار از سوي کاربران «يوتيوب» ديده شد. اکنون با مطرح شدن اتهام دادستان مسکو عليه الکسي، فصل جديدي براي برخورد قانوني با اوآغاز شده است. البته اين براي اولين بار نيست که دادستان روسيه براي الکسي پرونده تشکيل مي‌دهد. دادستاني مسکو بعد ازافشاگري‌هاي فوريه 2011 پرونده‌اي راعليه الکسي گشود واو را به «آسيب به حيثيت افراد و نهادها با دروغ‌گويي و ارائه‌ اسناد تقلبي» متهم کرد. اين اتهام برپايه قانون جزايي روسيه مي‌توانست پنج سال حبس درپي داشته باشد. اما پوتين ترجيح داد بجاي زنداني کردن او ، با آزاد گذاشتنش ازتبديل شدن ازيک «قهرمان اينترنتي» به يک «قهرمان ملي» جلوگيري کند . با اين حال ادامه همکاري‌هاي گسترده او با غربگرايان روسيه،پوتين را برآن داشته است به مقابله جدي تري با او وهمفکرانش برخيزد. پوتين در اسفند ماه گذشته درمقاله اي مفصل ديدگاه‌هاي خود را درباره سياست خارجي روسيه درآستانه برگزاري انتخابات رياست جمهوري، در روزنامه پرتيراژ و معتبر «ماسکووسکيه نووستي» چاپ مسکو تحت عنوان «روسيه درجهان درحال تغيير»تشريح کرد. اودربخشي ازاين مقاله درنقد به کارگيري «قدرت نرم» درکشورش مي‌نويسد:

« هرچه بيشترازعبارت «قدرت نرم» استفاده مي‌شود که به معناي بکار بردن مجموعه اي از وسايل و روش‌هاي دستيابي به اهداف سياست خارجي بدون استفاده ازاسلحه وازطريق بکاربردن اهرم‌هاي اطلاع رساني وديگراهرمها براي تاثيرگذاري است. متاسفانه اغلب اين روشها براي پرورش و تحريک تندروي، جدايي‌خواهي، ملي گرايي، بازي با شعور اجتماعي ودخالت مستقيم درسياست داخلي کشورهاي مستقل مورد استفاده قرارمي‌گيرد. بايد آزادي بيان و فعاليت سياسي عادي ازوسايل غيرقانوني “قدرت نرم” بطور دقيق تميز داده شود. » دراين مقاله پوتين به روشني نظر خود را در باره مجموعه اقدام‌هايي که آمريکا در چارچوب بکارگيري از زمينه‌هاي نارضايتي عمومي‌ازمخالفان غرب گراي خودبه عمل مي‌آورد، بيان مي‌کند. ازنگاه پوتين اين اقدام‌ها موجب ترويج تندروي‌، جدايي طلبي در جامعه مي‌شود و درواقع دخالت مستقيم درسياست داخلي کشورهاي مستقل به شمار مي‌رود. به همين دليل بايد با آن مقابله جدي کرد.

براين اساس اززمان بازگشت پوتين به کرملين درارديبهشت 91، رفتارپليس روسيه عليه مخالفان دولت، آشکارا خشن‌ترشده است. شرکت دراعتراض‌هاي غيرقانوني،مجازات سنگين‌تري به دنبال دارد ومخالفان سرشناس مدام به بهانه‌هاي گوناگون تحت فشار قرارمي‌گيرند. بنابراين حکم دادستاني مسکوعليه الکسي ناوالني رابايد فرصت مغتنمي براي پوتين دانست تا با تکيه برآن اين جدي ترين مخالف غرب گرا را از طرق قانوني مهار نمايد. از نظر پوتين او و همفکرانش خواسته يا ناخواسته مجري سياست‌هاي آمريکا در روسيه هستند. در اين مسير به نظر مي‌رسد پوتين قصد دارد به طورروزافزون فعالان سياسي مخالف دولت را با اتهامات مالي و حقوقي ازميدان مبارزه بيرون ‌کند. در اجراي اين سياست است الکسي ناوالني به عنوان کلاهبردار در اولويت کاري قرار داده شده زيرا در چهارسال اخير اوبه دليل مطالب انتقادي تندي که درنقد عملکرد دولت دروبلاگ خود مي‌نويسد روز به روزدربين جوانان معترض روسي محبوبيت بيشتري بدست آورده است.

اجراي اين سياست تنها به اومحدود نمي‌شود همچنانکه درباره سه دخترمعترض عضو گروه موسيقي “پانکي راک” که دربهمن گذشته درکليساي ارتدکس«کريست ارلوزر» (مسيح نجات‌بخش) مسکو به اتهام رفتارتوهين‌آميز به پوتين وپاترياک کريل، رهبر کليساي ارتدکس بازداشت شدند . آنها پنج ماه است که در زندان هستند وتازه محاکمه ‌شدند. دادستان براي آنها تقاضاي هفت سال زندان کرده است که اين موضوع در روسيه با واکنش مخالفان و موافقان زيادي روبرو شده است. پارلمان روسيه نيز اخيرا قوانين محدود کننده اي براي استفاده از اينترنت وضع کرده است که البته به منظورمقابله با سوء استفاده‌هاي غيراخلاقي ازفضاي مجازي، تصويب شده اما مخالفان دولت پوتين همچنان مدعي هستند اين قانون پوششي براعمال محدوديت‌هاي جديد براي دسترسي بيشتربه اينترنت محسوب مي‌شود. علاوه براين قانوني مجازات تهمت و افترا تصويب شد که طبق اين قانون، بستن تهمت و افترا مجددا به فهرست مجازات‌هاي کيفري بازگشت. به اين ترتيب کساني که به ديگران اتهامي‌وارد کنند که نتوانند ثابت کنند ، کار اجباري و جريمه نقدي در انتظار آنها خواهد بود. قانوني ديگر راجع به «ان جي او»‌ها و يا سازمان‌هاي غيردولتي در مرداد ماه نهايي شد که بر اساس آن اگر گروه‌هاي مردم نهاد از طرف کشورهاي خارجي کمک مالي دريافت کنند، اين قبيل سازمان‌ها از نظر اين قانون، عامل خارجي محسوب مي‌شوند. به اين ترتيب دريافت هرگونه کمک براي سازمان‌هاي مردم نهاد (NGO)‌ها از کشورهاي خارجي ممنوع شد زيرا از نگاه دولت روسيه اين کمک‌ها تحت پوشش براي مداخله در سازمان‌دهي تظاهرات مخالفان استفاده مي‌شود.جمع‌بندي بحث:

به نظر مي‌رسد روسيه براي آنکه بتواند در صحنه سياست خارجي موقعيت خود را بيش از گذشته تثبيت کند، اقدام‌هاي اساسي را براي کنترل مخالفان غرب گراي خود پيش رو قرار داده و به نظر مي‌رسد به موازات افزايش تحرکات مخالفان پوتين او مي‌کوشد از يکسو با دعوت به همکاري از تعدادي از مخالفان خود و از سوي ديگر برخورد با غرب گرايان مورد حمايت آمريکا، قدرت مانورخود را در برابر غرب و اتهام سرکوب آزادي‌هاي اجتماعي و سياسي، بالا ببرد.