مرمت مدرسه چهار باغ با چکش برقی

در حالي که گنبد مدرسه چهارباغ يکي از زيباترين گنبدهاي اصفهان به شمار مي‌رود و همواره مورد توجه گردشگران بوده، اما اخيرا براي تعمير و مرمت اين گنبد زيباي تاريخي از روشهاي غيرمنطقي مانند چکش برقي استفاده شده‌ است.

شهر تاريخي اصفهان در طول تاريخ به سبب آسمان نيلگون و وجود گنبدهاي فيروزه‌اي همواره زبانزد خاص و عام بوده و از آن به عنوان «شهر گنبدهاي فيروزه‌اي» ياد مي‌شود اما متاسفانه در چند سال اخير به سبب وجود نوعي مديريت چندگانه بر برخي از اين بناهاي تاريخي شاهد نوعي تخريب و نابودي هستيم و اکنون نيز مرمت غيراصولي گنبد مدرسه چهارباغ از ديگر مسائلي است که بايد در خصوص آن تامل کرد. مديريت چندگانه بر بناهاي تاريخي چند صدساله که از گذشتگان براي ما به يادگار مانده نهايت خود عاملي شده تا شاهد نوعي کشمکش و در نهايت بي توجهي به اين بناهاي تاريخي باشيم.

گنبد مدرسه چهارباغ اصفهان نيز با توجه به موقعيت خاصي که قرار گرفته آنگونه جلوه دارد که هرگاه از مهمانسراي عباسي يا کاروانسراي مادر شاهي که در ضلع شرقي اين بنا واقع شده به سمت آن نگاه مي‌کنيم داراي شکوه عظمت خاصي است که توجه هر گردشگر خارجي را به عنوان يکي از زيباترين آثار تاريخي به خود جلب مي‌کند.

به اعتقاد بسياري از کارشناسان عرصه ميراث فرهنگي از نظر تناسب معماري و زيبايي، طرح کاشي کاري گنبد مدرسه چهارباغ پس از مسجد شيخ لطف الله قرار دارد زيرا انواعمختلفي از فنون کاشي کاري در آن به کار رفته که مجموعه آن بر شکوه، ‌عظمت و زيبايي اين گنبد تاريخي چند صد ساله مي‌افزايد، همچنين از کاشي‌کاري‌هاي بکار رفته در اين مدرسه به عنوان «موزه کاشي کاري اصفهان» ياد مي‌کنند زيرا هنرهاي مختلفي چون هفت‌رنگ، معرق، گره‌سازى، پيلى و معقلى بکار رفته است. چندي پيش به دلايل نامعلومي بخشي از کاشيهاي گنبد اين مدرسه تاريخي که متعلق به دوران صفوي است فرو ريخت که مورد توجه بسياري از دوستداران ميراث فرهنگي قرار گفت و موضوع مرمت اين گنبد در دستور کار سازمان ميراث فرهنگي رفت.

در خصوص مرمت گنبد مدرسه تاريخي چهارباغ يک مرمت‌گر گنبدهاي تاريخي به مهر گفت: تنها يک ترک اين گنبد دچار آسيب شده بود و مشخص نيست چرا ترک کناري آن را تخريب کرده‌اند که کاشي‌هاي آن هيچ مشکلي نداشت. اين کارشناس و مرمت‌گر که خواست نامش ذکر نشود، ادامه داد: کاشيهاي قوس به پايين اين دو ترک نيز داراي ارزش تاريخي بود که تاکنون هيچ آسيبي به آنها وارد نشده بود و جاي تعجب است که چرا اين کاشي‌ها در هر دو ترک تخريب شده است. وي با گلايه از تخريب کاشيهاي گنبد مدرسه چهارباغ به سبک کاملا غير کارشناسي، تصريح کرد: در حال حاضر با هيلتي ( چکش برقي) مشغول به تخريب اين گنبد زيبا هستند و بايد از اجراي اين امر جلوگيري شود. اين مرمت‌گر که اکنون شاهد تخريب اين گنبد تاريخي بود اظهار داشت: اين کاشي‌ها آن اندازه سفت و محکم است که ابتدا لعاب آن را با همين چکش برقي سوراخ و پس از آن اقدام به تخريب کاشي‌ها مي‌کنند اين در حالي است که تا کنون در هيچ مرمتي اين کاشي‌ها تخريب نشده بود و در واقع تفاوت رنگ کاشي‌هاي قوس به پايين خود مبين ارزش تاريخي آن است. در هر صورت سوال اينجاست برخي که مطرح مي‌کنند عبور مترو در نهايت لرزش گنبد و مدرسه تاريخي چهارباغ را به همراه دارد چرا اکنون اجازه تخريب اين گنبد تاريخي را با چکش برقي به خود و پيمانکار متولي امر داده‌اند. نبايد فراموش کرد که لرزشي که از جانب اين چکش‌ها وارد مي‌شود تخريب بسياري را براي ما به همراه خواهد داشت.

در اين خصوص يک کارشناس ميراث فرهنگي نيز به خبرنگار مهر گفت: از لحاظ کارشناسي مراحل مرمت نبايد آسيب رسان باشد و بايد مجموعه مرمت با دقت و ظرافت دنبال شود.

محسن نکويي اظهار داشت: در صورتي که کاشي‌هاي اين گنبد با هيلتي (چکش برقي) در حال تخريب باشد اشتباه است چون اين لرزش‌ها خود باعث تخريب مي‌شود و تا کنون در سابقه فعاليتي خود شاهد چنين اتفاقي نبوده‌ام.

وي تصريح کرد: آزاد سازي در صورتي که با دقت نباشد آسيب ساختاري به بنا وارد مي‌شود.

همچنين رئيس دانشکده مرمت دانشگاه هنر اصفهان نيز در اين خصوص گفت:استفاده از چکش‌هاي ترومايتک در حوزه آثار تاريخي باب نيست و اگر استفاده شود بايد در خصوص آن دليل خاصي وجود داشته باشد. حسين احمدي در ادامه با اشاره به اينکه بايد از نزديک شاهد تخريب کاشي‌ها باشد تا پس از آن بتواند نظر کارشناسي نهايي را اعلام کند، افزود: در صورتي که ملات کاشي‌ها تخريب شده باشد و در واقع چسبنده نباشد ارتعاش آنچناني را به بنا وارد نمي‌کند ولي باز صداي آن براي بناي تاريخي آسيب رسان است. وي در ادامه سخنان خود با اشاره به اينکه استفاده از هر ابزاري شرايط خاصي را مي‌طلبد، تصريح کرد: به طور مثال در مواقعي استفاده از تيشه و کلنگ در مرمت درست نيست و در برخي مواقع نيز از اين وسايل استفاده مانعي ندارد.

در هر صورت انتظار مي‌رود تا متوليان امر در خصوص مرمت گنبد مدرسه تاريخي چهارباغ دقت لازم را داشته باشند تا از تخريب اين گنبد زيبا و تاريخي جلوگيري شود.