تحریم نفتی؛ رژیم کشورهای خلیج فارس را تهدید کرد

روزنامه شرق

اخطار نفتی ایران به همسایگان جنوبی

نفت ايران، «ژانويه استراتژيك»ي را مي‌گذارند. ابتداي ماه، رييس‌جمهور ايالات متحده، قانون تحريم بانك مركزي را امضا كرد تا پول نفت به تهران نرسد و حالا در ميانه ماه، نخست‌وزير بريتانيا به رياض رفته تا سعودي‌ها را براي جايگزيني نفت ايران ترغيب كند. هفته پاياني ژانويه هم، اتحاديه اروپا قرار است تحريم نفتي ايران را بررسي كند. در حالي كه خبرگزاري بلومبرگ از تاخير شش ماهه در تحريم نفت ايران خبر داده، خبرگزاري رسمي آلمان به نقل از رييس دوره‌اي اتحاديه اروپا گزارش داده است: «كشورهاي عربي نفت‌خيز خليج‌فارس آماده هستند تا در صورت اعمال تحريم نفتي ضد ايران كمبود نفت ايران را در بازار جبران كنند.» نماينده ايران در هيات عامل اوپك ديروز در گفت‌وگو با شرق به اين خبر واكنش مهمي نشان داد: «اگر كشورهاي نفتي حاشيه خليج‌فارس، براي جايگزيني نفت ايران چراغ سبز نشان دهند، هر اتفاقي كه بيفتد اين كشورها عاملان اصلي اقداماتي هستند كه براي تحريم نفتي ايران انجام مي‌شود.» محمدعلي خطيبي در عين حال اظهار اميدواري كرد كه اين‌گونه كشورها تدبير به خرج دهند.
جايگزيني نفت ايران دوستانه تلقي نمي‌شود
ظرفيت مازاد توليد نفت در كشورهاي عضو اوپك رقم مهمي است كه مي‌تواند در بازي تحريم نفتي ايران تعيين‌كننده باشد. «شرق» از خطيبي مي‌پرسد:
كشورهاي اوپكي معتقدند كه اين سازمان حدود چهار ميليون بشكه در روز ظرفيت مازاد توليد دارند كه در صورت لزوم مي‌توانند وارد بازار كنند. برخي اما معتقدند اين رقم بيش از يك ميليون بشكه نيست. نظر شما چيست؟
«هيچ‌كس آن ظرفيت مازادي را كه ادعا مي‌كنند نديده است. گفته مي‌شود كه حدود سه تا چهار ميليون بشكه در روز در كل اوپك ظرفيت مازاد توليد وجود دارد اما اينها فقط گفته مي‌شود. مثلا مي‌گويند عربستان مي‌تواند روزانه 12 ميليون بشكه نفت توليد كند اما بيشترين عدد توليد روزانه نفت عربستان حدود 10 ميليون بشكه بوده است.»
آيا كشورهاي حاشيه خليج‌فارس به لحاظ كميت و كيفيت توليد، مي‌توانند جايگزين نفت ايران در بازارها شوند؟
«پاسخ به اين موضوع، كمي دشوار است چون بايد مشخصات فني نفت‌ها را هم در نظر گرفت. به هر حال مي‌تواند با تركيب نفت خام‌ها، هر نوع نفت خامي را ساخت اما اين مساله هزينه‌بر است و مشكلات فني دارد.»
رييس دوره‌اي اتحاديه اروپا، اعلام كرده است كه كشورهاي حاشيه خليج‌فارس در صورت اعمال تحريم‌ها، براي جايگزيني نفت ايران آماده‌اند. اين كشورها عضو اوپك هستند. شما به عنوان نماينده ايران در اوپك، چه توقعي از اعضاي اين سازمان داريد؟
اول بايد منتظر ماند و ديد كه اروپا چه تصميمي مي‌گيرد. به هر حال تحريم نفتي ايران مخالفان جدي دارد. ولي آنچه مسلم است اينكه، اگر گفته‌هاي رييس دوره‌اي اتحاديه اروپايي صحت داشته باشد اين عمل كشورهاي حاشيه خليج‌فارس كه همسايه‌هاي ما و اعضاي اوپك هستند «دوستانه» تلقي نمي‌شود.»
همكاري كنند در حوادث بعدي شريك هستند
مقام ارشد نفتي ايران در ادامه گفت‌وگويش با «شرق»، موضوع جايگزيني نفت ايران، توسط كشورهاي حاشيه خليج‌فارس را كليدي تلقي مي‌كند: «كشورهايي كه دنبال ماجراجويي هستند و مصرف‌كنندگان مي‌خواهند كه از همسايگان جنوبي ايران چراغ سبز دريافت كنند تا در صورت تحريم نفت ايران جايگزيني داشته باشند. به همين دليل مقامات انگليس و حتي ژاپن به منطقه آمده‌اند و با همسايگان جنوبي ملاقات مي‌كنند.» از اينجاي سخنان خطيبي در فضاي كنوني مي‌تواند حامل پيام مهمي براي كشورهاي منطقه باشد: «اگر همسايگان جنوبي ما با استفاده از جايگزيني نفت‌شان به جاي نفت ايران، با كشورهاي ماجراجو همكاري كنند اين كشورها هم در حوادث بعدي شريك هستند. نه‌تنها شريك هستند كه چراغ سبز را آنها نشان داده‌اند. اين اقدامات دوستانه تلقي نمي‌شود.» محمدعلي خطيبي روي ديگر سكه را هم بيان كرد: «ما مي‌دانيم كه افراد دورانديش در كشورهاي همسايه كم نيستند. اگر تدبير به خرج دهند و با دورانديشي اعلام كنند كه با جايگزين كردن نفت‌شان در تحريم نفتي احتمالي ايران مشاركت نخواهند كرد، كشورهاي ماجراجو هم رغبتي به اين كار نخواهند داشت.»
ممكن است برخي كشورهاي توليدكننده نفت، ‌با اين استدلال كه فروش نفت و تامين نياز دنيا يك مساله تجاري است به جايگزيني نفت ايران اقدام كنند. واكنش شما به اين استدلال چيست؟
ممكن است اين مساله ظاهري تجاري داشته باشد اما در پشت آن، دست اين‌گونه كشورها به مسايلي كه ممكن است در آينده اتفاق بيفتد، آلوده مي‌شود. موضوع به اين سادگي‌ها نيست بلكه يك مساله سياسي پيچيده است.
بازي بسيار خطرناك است
محمدعلي خطيبي با بيان اينكه هرگونه تلاش براي جايگزيني نفت ايران توسط كشورهاي حاشيه خليج‌فارس يك نوع همدستي با كشورهاي ماجراجو و واردشدن در بازي بسيار خطرناك سياسي است به شرق گفت: «عواقب اين مساله را نمي‌توان پيش‌بيني كرد. بنابراين كشورهاي عربي همسايه جنوبي مي‌توانند با اتخاذ سياست‌هاي عاقلانه با ماجراجوها همكاري نكنند.» نماينده ايران در اوپك، تحريم نفتي ايران را ماجرايي مي‌داند كه توسط رژيم‌ اسراييل به راه افتاده است: «اين معلوم است كه صهيونيست‌ها، آمريكا و اروپا را تحت‌فشار گذاشته‌اند. بنابراين اگر كشورهاي حاشيه خليج‌فارس همكاري نكنند به احتمال 90 درصد هيچ حادثه‌اي اتفاق نمي‌افتد.»
اگر كشورهاي حاشيه خليج‌فارس براي جايگزيني نفت ايران با تحريم‌كنندگان همكاري كنند، واكنش ايران چه خواهد بود؟
اين واكنش را بايد مقامات سياسي و امنيتي اتخاذ كنند اما ا‌گر بي‌تدبيري كنند و وارد ماجرا شوند، نمي‌توانند بگويند، هيچ‌كاره بوديم. چون هر اقدام احتمالي تحريم‌كنندگان نفت ايران، با چراغ سبز كشورهاي نفتي حاشيه خليج‌فارس اتفاق خواهد افتاد و اينان به‌عنوان مقصران اصلي شناخته مي‌شوند.»
چراغ سبزشان تاريخي خواهد بود
نماينده ايران در اوپك با اشاره به تلاش ايران براي حفظ امنيت منطقه و آزادي رفت‌و‌آمد كشتي‌ها در خليج‌فارس گفت: «اگر امنيت منطقه و آزادي رفت‌و‌آمد كشتي‌ها دچار خدشه شوند، همه ضرر مي‌كنند. رژيم اسراييل به‌دنبال اين است كه منطقه را به بلوا بكشد اما مطمئن باشيد هر حادثه‌اي در منطقه اتفاق بيفتد، برنده آن كشورهاي منطقه و هيچ‌كدام از مصرف‌كنندگان اروپايي و حتي آمريكايي نخواهند بود.» وقتي از خطيبي مي‌پرسم منظورتان از حفظ امنيت منطقه آيا، حفظ امنيت تنگه هرمز است مي‌گويد: «تنگه هرمز هم بخشي از منطقه است. اگر كشورهاي منطقه به اتفاق هم به چيزهايي كه براي امنيت منطقه مضر است به‌صورت دسته‌جمعي «نه» بگويند مطمئنا اتفاقي نمي‌افتد.» خطيبي چراغ سبز احتمالي كشورهاي حاشيه خليج‌فارس را براي جايگزيني نفت ايران، چراغ سبزي «تاريخي» مي‌خواند: «اگر اين كشورها اشتباه كنند و چراغ سبز نشان دهند، اين چراغ سبز تاريخي خواهد بود كه در آن شرايط آرزو خواهند كرد كه وضعيت به حالت كنوني برگردد كه اين ‌آسان نخواهد بود.» در دو، سه روز گذشته كره‌جنوبي كاهش واردات نفت از ايران را رد كرده و احتمال تعويق تحريم نفتي توسط اروپا، قيمت نفت را كاهش داد و نفت خام سبك آمريكا را به 98دلار و هفت سنت رساند. يعني كمترين قيمت نفت در 25روز گذشته.