با وجود چنین کشف بزرگی، شهرت و جایگاه واتسون به دلیل اظهاراتش در مورد نژاد و جنسیت به شدت آسیب دید. او در یک برنامه تلویزیونی ادعاهایی در مورد ژن‌هایی که باعث تفاوت در میانگین ضریب هوشی بین سیاه‌پوستان و سفیدپوستان می‌شوند، مطرح کرد. درگذشت واتسون توسط آزمایشگاه کولد اسپرینگ هاربر، جایی که او دهه‌ها در آن کار و تحقیق می‌کرد، تأیید شده است.

کاشف جنجالی راز حیات

واتسون در سال ۱۹۶۲ به همراه موریس ویلکینز و کریک به خاطر کشف ساختار مارپیچ دوگانه دی‌ان‌ای جایزه نوبل را به طور مشترک دریافت کرد. آنها در آن زمان گفتند: ما راز حیات را کشف کرده‌ایم.

اظهارات بعدی او در مورد نژاد منجر به این شد که بگوید احساس می‌کند از سوی جامعه علمی طرد شده است.

در سال ۲۰۰۷، این دانشمند که زمانی در آزمایشگاه کاوندیش دانشگاه کمبریج کار می‌کرد، به روزنامه تایمز گفت که ذاتا نسبت به چشم‌انداز آفریقا بدبین است، زیرا تمام سیاست‌های اجتماعی ما بر این واقعیت استوار است که هوش آنها با ما برابر است، در حالی که تمام آزمایش‌ها نشان می‌دهد واقعا اینطور نیست.

این اظهارات منجر به از دست دادن شغلش به عنوان رئیس آزمایشگاه کولد اسپرینگ هاربر در نیویورک شد.

اظهارات تکمیلی او در سال ۲۰۱۹، زمانی که بار دیگر به ارتباط بین نژاد و هوش اشاره کرد، باعث شد که آزمایشگاه عناوین افتخاری او را شامل صدراعظم بازنشسته، استاد بازنشسته الیور آر گریس و متولی افتخاری سلب کند. این آزمایشگاه در بیانیه‌ای اعلام کرد: اظهارات دکتر واتسون قابل سرزنش است و پشتوانه علمی ندارد.

دی‌ان‌ای در سال ۱۸۶۹ کشف شد، اما تا سال ۱۹۴۳ طول کشید تا دانشمندان کشف کنند که دی‌ان‌ای ماده ژنتیکی سلول‌ها را تشکیل می‌دهد. با این حال، ساختار دی‌ان‌ای همچنان یک راز باقی مانده بود.

کریک و واتسون با استفاده از تصاویری که توسط روزالیند فرانکلین، محقق کالج کینگ، بدون اطلاع او، به دست آمده بود، توانستند یک مدل فیزیکی از مولکول بسازند. موریس ویلکینز که نوبل را با کریک و واتسون به اشتراک گذاشت، با فرانکلین برای تعیین ساختار مولکول دی‌ان‌ای همکاری کرده بود.

واتسون مدال طلای نوبل خود را در سال ۲۰۱۴ در یک حراجی به قیمت ۴.۸ میلیون دلار (۳.۶ میلیون پوند) فروخت و گفت که به این دلیل این مدال را واگذار می‌کند که پس از اظهاراتش در مورد نژاد، احساس می‌کند از سوی جامعه علمی طرد شده است.

یک میلیاردر روسی آن را به قیمت ۴.۸ میلیون دلار خرید و فوراً آن را به او پس داد.

واتسون در آوریل ۱۹۲۸ در شیکاگو از جین و جیمز، نوادگان مهاجران انگلیسی، اسکاتلندی و ایرلندی، متولد شد. او در سن ۱۵ سالگی بورسیه تحصیلی دانشگاه شیکاگو را دریافت کرد.

در آنجا، او به روش جدید پراش علاقه‌مند شد که در آن پرتوهای ایکس از اتم‌ها منعکس می‌شدند تا ساختارهای درونی آنها را آشکار کنند. او برای ادامه تحقیقات خود در مورد ساختارهای دی‌ان‌ای به کمبریج رفت و در آنجا با کریک آشنا شد و با او شروع به ساخت مدل‌های بزرگ‌مقیاس از ساختارهای احتمالی دی‌ان‌ای کرد.

بعدها، پس از کشف علمی‌اش، واتسون و همسرش، الیزابت، به هاروارد نقل مکان کردند و در آنجا واتسون استاد زیست‌شناسی شد. این زوج صاحب دو پسر شدند.

در سال ۱۹۶۸، او مسئولیت آزمایشگاه کولد اسپرینگ هاربر در ایالت نیویورک را بر عهده گرفت که مؤسسه‌ای قدیمی بود که واتسون به خاطر تبدیل آن به یکی از برجسته‌ترین مؤسسات تحقیقات علمی جهان مورد تقدیر قرار گرفته است.