سفر روز گذشته ابومحمد جولانی، رئیس دولت موقت سوریه به مسکو از نظر بسیاری از ناظران چرخشی ژئوپولیتیکی را در معادلات سوریه و روسیه کلید زد و میتواند ساختار استراتژیک منطقه را بازنویسی کند. در مجموع، اهداف جولانی سهگانه است و مسائلی مانند بازتعریف روابط با روسیه، کسب سرمایه برای بازسازی سوریه، و فشار حقوقی و نمادین بر روسیه برای تسلیم بشار اسد را دنبال میکند.
این اولین سفر رسمی جولانی به روسیه پس از سقوط حکومت بشار اسد به شمار میآید و در این سفر، وزیر خارجه (اسعد الشیبانی) و وزیر دفاع (ابو قصره) وی را همراهی کردند. در میانه انتظارات، یکی از مطالبات برجسته، درخواست استرداد بشار اسد از روسیه به دمشق است. در عین حال، کارشناسان هشدار میدهند که استرداد اسد وجهه روسیه را به خطر میاندازد؛ به گونهای که آندره آنتیگوف، کارشناس روس به شبکه العربیه گفته است که این درخواست بیشتر نمادین است تا واقعی، و اکنون مسائل اقتصادی و روابط روزمره اولویت بیشتری دارند.
ایالات متحده از منظر حقوق بشر و عدالت بینالمللی، احتمالاً از درخواست تحویل اسد حمایت خواهد کرد و آن را نشانه لزوم پاسخگویی به جرایم بشردوستانه تلقی میکند. اساساً از نگاه واشنگتن، اگر روسیه مقاومت کند، اهرمی برای فشار بینالمللی فراهم خواهد شد که مسکو را در انزوای حقوقی قرار دهد
در دیداری که در کاخ کرملین انجام شد، پوتین و جولانی به بحث درباره چشمانداز همکاریهای سیاسی، اقتصادی، امنیتی و بشردوستانه پرداختند. پوتین با تأکید بر سابقه هشتاد ساله روابط دیپلماتیک دو کشور، گفت که روسیه در روابط خود با سوریه همواره منافع مردم سوریه را در نظر داشته است.
وی همچنین به حضور بیش از چهار هزار دانشجوی سوری در روسیه اشاره کرد و بر ازسرگیری کمیسیون مشترک همکاری دو کشور تأکید کرد. در مقابل، جولانی از تمایل دمشق به بازسازی و بازتنظیم روابط با روسیه سخن گفت و بر اهمیت ثبات در سوریه و منطقه تأکید کرد، اما گزارههایی، چون درخواست استرداد اسد، تداوم فعالیت پایگاههای روسی در سوریه و بازسازی کشور، محور بحثها و چالشهای پایدار میان دو طرف بوده است.
سفر جولانی به مسکو در وضعیتی صورت میگیرد که سوریه پس از سقوط اسد وارد مرحله بازتعریف روابط منطقهای و بینالمللی شده و این سفر میتواند یک نقطه عطف محسوب شود، به ویژه اگر بتواند تضمینهایی برای منافع راهبردی روسیه در سوریه تأمین کند. دمشقِ جدید تمایل دارد به روسیه اطمینان دهد که منافع راهبردی سابق حفظ میشود، به شرط آنکه همکاریهای اقتصادی، امنیتی و سیاسی دو جانبه بازتعریف شود.
در کنار این اهداف عقلانی، جولانی به درخواست تحویل بشار اسد توجه ویژهای دارد. گفته شده است که او در این سفر از پوتین خواسته که اسد را به لحاظ حقوقی به دمشق تحویل دهد ولی این خواسته بیش از آنکه عملی باشد، جنبه نمادین دارد؛ نمایشی از حکومت جدید که خواهان پاسخگویی برای دوره اسد است. یک منبع سوری به فرانس پرس گفته است که چنین درخواستی در هیئت مذاکره مطرح شده، اما آندره آنتیگوف هشدار داده است که اگر روسیه اسد را تحویل دهد، وجهه بینالمللیاش خُرد خواهد شد. این نکته بسیار مهم است، چراکه روسیه نمیخواهد با استرداد یک متحد سابق، اعتبار خود را در میان دولتهای مقتدرتر زیر سؤال ببرد و در چنین شرایطی، احتمالاً پاسخ مثبت نخواهد داد.
نگاه ایالات متحده به سفر جولانی چیست؟
در این میان ایالات متحده نیز به این سفر نگاه خاص خود را دارد. آمریکا از زمان آغاز بحران سوریه، یکی از بازیگران تأثیرگذار منطقهای بوده و نقشی متفاوت با روسیه در آن ایفا کرده است. از دید ایالات متحده، دولت موقت سوریه تحت ریاست جولانی میتواند به عنوان نماینده مشروعتر دمشق نسبت به دوره اسد تلقی شود و سفر او به مسکو و بحث همکاری میتواند نشانهای از تمایل دمشق به تعامل با قدرتهای بزرگ باشد، به جای انزوا یا وابستگی صرف به روسیه یا ایران.
واشنگتن احتمالاً با ظاهری محترمانه و به دیده احتیاط به این دیدار نگاه خواهد کرد، از جمله استقبال از گفتوگوی بینالمللی و هرگونه گشایشی که به کاهش تنشها و بازسازی سوریه منجر شود. با این حال، مهمترین نگرانی واشنگتن، بازتثبیت نفوذ روسیه در سوریه است. اگر روسیه بتواند عملاً جایگاهی محکم در بازسازی اقتصادی، امنیتی و دیپلماتیک این کشور داشته باشد، نفوذ ایالات متحده و همپیمانان منطقهای آن کاهش خواهد یافت.
به طور کلی، نگاه ایالات متحده به این سفر ترکیبی از فرصتها و تهدیدهاست- فرصتی برای تقویت نقش دمشق جدید و تهدیدی برای نفوذ رقیب بزرگ منطقهای یعنی روسیه.
Abu Muhammad Jolani, head of the Syrian Interim Government, recently visited Moscow, marking a potential geopolitical shift in Syria-Russia relations. His trip aims to redefine ties with Russia, secure investment for Syria's reconstruction, and exert legal pressure on Russia to surrender Bashar al-Assad. This was Jolani's first official visit to Russia since Assad's regime fell, accompanied by key ministers. He notably requested Assad's extradition, which experts deem more symbolic than practical, warning it could tarnish Russia’s image. The U.S. may support such demands, viewing them as essential for accountability regarding humanitarian crimes. Overall, the visit presents a mix of opportunities and threats for U.S. interests in the region.