سه شنبه، 25 شهریور ماه 1404 = 16-09 2025
طی سه سال پس‌از قتل حکومتی مهسا نزدیک به سه هزار نفر اعدام شدند
سه سال پیش در چنین روزی ژینا مهسا امینی، شهروند ۲۲ ساله کرد ایرانی که در ۲۲ شهریور ۱۴۰۱ پس از بازداشت به‌دست «گشت ارشاد» در تهران در اثر ضربات ماموران دچار آسیب شده بود، در بیمارستان کسرای تهران درگذشت. کشته‌شدن او باعث یکی از بزرگ‌ترین اعتراضات سراسری ایرانیان علیه نظام جمهوری اسلامی شد.
سرکوب خونین جمهوری اسلامی نه‌تنها دست‌کم ۵۵۱ کشته، از جمله ۶۸ کودک بر جای گذاشت، بلکه با شلیک هدفمند به چشم‌های معترضان، بسیاری را نابینا کرد. بررسی آماری سازمان حقوق بشر ایران درباره آسیب‌دیدگان از ناحیه چشم در جریان سرکوب اعتراضات سراسری سال ۱۴۰۱، و مقایسه آن با فهرست کشته‌شدگان، نشان داد که شلیک نیروهای سرکوبگر به صورت و چشم زنان، با تقریب بسیار بالایی «سیستماتیک و هدفمند» بوده است.
همچنین در ۸ مهر ۱۴۰۱ نیروهای سرکوب در زاهدان طی چند ساعت با شلیک مستقیم سلاح‌های جنگی همچون مسلسل و تیربار به‌سوی مردمی که پس از نماز جمعه در حال شکل دادن یک تجمع اعتراضی بودند، دست‌کم ۱۰۴ نفر، از جمله ۱۴ کودک و ۴ زن را کشتند. این روز به جمعه خونین زاهدان موسوم شده است.
غیر این سرکوب‌های مستقیم، جمهوری اسلامی برای هراس‌افکنی در میان جامعه دست به اعدام‌های گسترده زد. آمارهای ثبت‌شده در سازمان حقوق بشر ایران نشان می‌دهند که از روز ۲۶ شهریور ۱۴۰۱ تا امروز، دست‌کم ۲۹۱۰ زندانی، از جمله ۸۳ زن، در ایران اعدام شده‌اند.
در میان اعدامشدگان ۳۷ زندانی سیاسی و عقیدتی، ۱۴ معترض (۱۲ تن از آنان در ارتباط با اعتراضات زن زندگی آزادی دستگیر شده بودند) و چهار کودک‌مجرم قرار داشتند. بیش از نیمی از اعدامشدگان را متهمان جرایم مرتبط با مواد مخدر تشکیل می‌دهند که از ضعیف‌ترین گروه‌های جامعه محسوب می‌شوند. گروه‌های اتنیکی مانند بلوچ‌ها نسبت‌به درصد جمعیتشان در کل کشور، در اعدام‌های مواد مخدر قربانیان اصلی بوده‌اند.
محمود امیری‌مقدم، مدیر سازمان حقوق بشر ایران، در این‌باره گفت: «با اینکه اکثر قربانیان ماشین اعدام حکومت را متهمان جرایم غیرسیاسی تشکیل می‌دهند، هدف از این اعدام‌ها سرکوب سیاسی و ارعاب جامعه برای پیشگیری از اعتراضات است. رهبر جمهوری اسلامی می‌داند که اعتراضات سراسری آینده می‌تواند به سقوط حکومت او بیانجامد.» امیری‌مقدم در ادامه گفت: «با توجه به اینکه اکثر محکومان به اعدام مورد شکنجه و بدرفتاری قرار می‌گیرند و از دادرسی عادلانه برخوردار نیستند، اعدام نزدیک به سه‌هزار نفر بدون دادرسی عادلانه و با هدف ایجاد وحشت عمومی باید در کمیته حقیقت‌‌یاب سازمان ملل متحد به‌عنوان مصداق جنایت علیه بشریت مورد بررسی قرار گیرد.»
نگاهی به گزارشهای سالیانه اعدام در ایران، نشان می‌دهد که از سال ۲۰۲۲ میلادی (سال کشته‌شدن ژینا و آغاز جنبش زن زندگی آزادی) تعداد اعدام‌ها در ایران به‌شدت افزایش یافته است. هرچند اکثر اعدامشدگان متهمان جرایم عمومی‌اند، جمهوری اسلامی نشان داده است که برای گسترش ارعاب در جامعه، دست به اعدام آسیب‌پذیرترین شهروندان می‌زند تا هزینه سیاسی کمتری برای اعدام‌هایش بپردازد.
English SummaryThe text examines the human rights situation in Iran following the death of Jina Mahsa Amini in 2022, which sparked widespread protests against the Islamic Republic, met with violent repression and mass executions. Over 550 people, including children, were killed, and many protesters suffered serious injuries, particularly to their eyes. In Zahedan, security forces shot at demonstrators, resulting in fatalities. Since 2022, over 2,910 prisoners have been executed, many for non-political crimes, as a means to instill fear and suppress dissent. Mahmoud Amiri-Moghadam, head of Iran's Human Rights Organization, calls for these executions to be investigated as crimes against humanity by a UN fact-finding committee, highlighting the severe human rights violations in Iran.
