فناوری جدیدی با حمایت بیل گیتس، دی‌اکسیدکربن هوا را به چربی‌های خوراکی تبدیل می‌کند. آیا حاضرید کره کربنی یا مرغ هوایی به سفره‌تان راه پیدا کند؟

تکه‌ای کره طلایی روی نان تست داغ ذوب می‌شود و عطر خوشایندش فضای آشپزخانه را پر می‌کند. ما معمولاً به مبدأ زنجیره تأمین غذایی که می‌خوریم فکر نمی‌کنیم، ولی انتظار هم نداریم کره به‌جای اینکه محصولی از دامداری و کارخانه‌های لبنیاتی باشد، از ترکیب دی‌اکسیدکربنِ استخراج‌شده از هوا و هیدروژنِ جداشده از آب ساخته شود!

بله، این فرایند همین حالا در یک کارخانه آزمایشی در ایالت ایلینوی آمریکا در حال اجرا است. (فیلم زیر) این شرکت به نام Savor، با حمایت مالی چهره‌ه‌ای سرشناسی مانند بیل گیتس، کره‌ای تولید می‌کند که از نظر ساختار شیمیایی هیچ تفاوتی با کره لبنی ندارد؛ اما برای تولیدش نه یک‌وجب زمین کشاورزی استفاده می‌شود، نه قطره‌ای شیر و نه حتی یک ساقه علف.

این محصول، پیشگام موج نوظهوری به نام «تولید غذا از کربن» است؛ تلاشی برای ساخت چربی، روغن و پروتئین با استفاده از ابتدایی‌ترین عناصر حیات: کربن، هیدروژن و اکسیژن. رویکردی که در نقطه تلاقی فناوری اقلیمی و نوآوری غذایی ایستاده و پاسخی متفاوتی به بزرگ‌ترین چالش‌های زمانه ما می‌دهد: تغییرات اقلیمی، امنیت غذایی و فشارهای ویرانگر کشاورزی سنتی بر محیط زیست.

ایده تولید غذا بدون دخالت مزارع، هرچند آینده‌نگرانه به نظر می‌رسد، اما ریشه‌هایی غافلگیرکننده در تاریخ و ضرورت‌های حیات بشری دارد. در دوران جنگ جهانی دوم، آلمان نازی که با کمبود شدید منابع و اختلال در زنجیره‌های تأمین روستایی روبه‌رو بود، کوشید با بهره‌گیری از فرآیندهای شیمیایی صنعتی، محصولی موسوم به «کره زغال‌سنگ» (coal butter) تولید کند.

هرچند آن محصول اولیه هرگز به موفقیت تجاری نرسید، اما به ما یادآوری می‌کند که تلاش برای ساخت غذا از منابع غیرکشاورزی، اغلب فرزند بحران و تلاشی برای حفظ تاب‌آوری زنجیره غذایی است.

بااین‌حال انگیزه‌های امروز نه زاده‌ی اضطرار جنگ، بلکه پاسخی به بحران‌های محیط‌زیستی قرن بیست‌ویکم قلمداد می‌‌شوند. کشاورزی سنتی، با تمام دستاوردها و شگفتی‌هایش، بهای سنگینی بر دوش سیاره ما گذاشت.

برآوردها نشان می‌دهد که تولید جهانی چربی‌ها و روغن‌های گیاهی و حیوانی، به‌تنهایی مسئول حدود ۱۴٫۵ درصد از کل انتشار گازهای گلخانه‌ای است. آماری که به‌ویژه با در نظر گرفتن نقش مخرب روغن پالم در جنگل‌زدایی، هشدار جدی محسوب می‌شود.

همین واقعیت‌ها، روایت قدرتمندی در اختیار شرکت‌هایی می‌گذارد که می‌خواهند سرمایه‌گذاران و افکار عمومی را متقاعد کنند که «ساخت غذا از کربن» نه یک رویا، بلکه ضرورتی برای آینده است.

اما آیا مصرف‌کنندگانی که سال‌ها با اخبار و توصیه‌هایی نظیر «طبیعی، بهترین است» بمباران شده‌اند، حاضرند «کره کربنی» یا «مرغ هوایی» را به سفره‌شان راه دهند؟