دوشنبه، 29 اردیبهشت ماه 1404 = 19-05 2025
کشف تصاویری کم‌نظیر و بزرگ از دو ایزد مهم آشوری در نزدیکی ایران
در جریان حفاری‌های باستان‌شناسان آلمانی در شهر باستانی نینوا در عراق تصاویری کم‌نظیر و بزرگ از دو ایزد مهم آشوری کشف شده است. این آثار در کاخ آشوربانیپال، آخرین پادشاه امپراتوری آشور به‌دست آمده‌اند. نینوا، پایتخت امپراتوری آشور در حدود ۲۷۰۰ سال پیش، بار دیگر در کانون توجه باستان‌شناسان قرار گرفته است.
گروهی از پژوهشگران دانشگاه هایدلبرگ آلمان در جریان کاوش‌های خود در این شهر باستانی موفق به کشف بخش‌های بزرگی از یک نقش‌برجسته عظیم در تالار شمالی کاخ شدند؛ نقش‌برجسته‌ای که شاه آشوربانیپال (۶۶۸ تا ۶۲۷ پیش از میلاد) را در کنار دو خدای بزرگ و شماری از دیگر شخصیت‌ها به تصویر می‌کشد.
این نقش‌برجسته بر روی تخته‌سنگی حجاری شده که بیش از پنج متر طول و سه متر ارتفاع دارد و وزن آن حدود ۱۲ تن تخمین زده شده است.
آن‌طور که آرون اشمیت پژوهشگر موسسه تاریخ پیش از تاریخ و باستان‌شناسی خاور نزدیک دانشگاه هایدلبرگ و سرپرست این حفاری‌ها می‌گوید، این کشف نه فقط از نظر اندازه، بلکه از نظر محتوای بی‌سابقه آن حائز اهمیت است: «در میان انبوه نقش‌برجسته‌هایی که از کاخ‌های آشوری می‌شناسیم تا به امروز هیچ تصویری از خدایان بزرگ در اختیار نداشتیم.»
در این تصویر، شاه آشوربانیپال در میان ایزد آشور و ایشتار یکی از الهه‌های زن نینوا قرار دارد. در کنار آن‌ها موجودی موسوم به «ایزد ماهی» یا «روح ماهی» دیده می‌شود که نماد زندگی و رستگاری است و به پادشاه و ایزدان قدرت می‌بخشد. در کنار این شخصیت‌ها پیکری با دستان افراشته که احتمالا یک «انسان-عقرب» است نیز دیده می‌شود.
اشمیت می‌گوید این شخصیت‌ها نشان می‌دهند که احتمالا در گذشته یک دیسک خورشیدی عظیم و بالدار نیز در بالای این نقش‌برجسته قرار داشته است.
به گفته او این نقش‌برجسته در گذشته در طاقچه‌ای روبه‌روی ورودی اصلی تالار تخت نصب شده بوده؛ جایگاهی که از نظر معماری مهمترین نقطه کاخ به شمار می‌رفته است. بقایای این اثر در گودالی پر از خاک کشف شده‌اند که به احتمال زیاد در دوران هلنیستی یعنی در سده سوم یا دوم پیش از میلاد ایجاد شده است.
اشمیت می‌افزاید که احتمالا همین مدفون بودن قطعات باعث شده که باستان‌شناسان بریتانیایی که در اواخر قرن نوزدهم کاخ شمالی نینوا را بررسی کرده بودند، موفق به یافتن آن نشوند. آثار کشف‌شده توسط باستان‌سناسان بریتانیایی اکنون در موزه بریتانیا در لندن نگهداری می‌شود.
دلیل دقیق دفن شدن این نقش‌برجسته هنوز روشن نیست. اشمیت می‌گوید که اطلاعات کمی درباره وضعیت نینوا در دوران هلنیستی وجود دارد: «نمی‌دانیم آیا ساکنان آن دوران نسبت به پادشاهان و خدایان آشوری دیدگاه منفی داشته‌اند یا نه. امیدواریم حفاری‌های آینده تصویر روشن‌تری به ما بدهد.»
نینوا باستان یکی از مهمترین شهرهای شمال بین النهرین محسوب می‌شد و در اواخر قرن هشتم پیش از میلاد تحت فرمان شاه سناخریب (۷۰۵ تا ۶۸۰ پیش از میلاد) به پایتخت امپراتوری آشور تبدیل شد. این شهر در کنار رود دجله و در محل تلاقی آن با شاخه‌ای فرعی از رودخانه واقع شده بود.
آرون اشمیت و تیمش از سال ۲۰۲۲ در تپه «کویونجیک» که هسته اصلی کاخ شمالی را دربر می‌گیرد، مشغول کاوش هستند. این پروژه بخشی از طرح «نینوای هایدلبرگ» است که از سال ۲۰۱۸ به سرپرستی پروفسور استفان ماول از گروه زبان‌ها و فرهنگ‌های خاور نزدیک دانشگاه هایدلبرگ آغاز شده است.
با هماهنگی اداره کل آثار باستانی عراق، قرار است این نقش‌برجسته به محل اصلی خود بازگردانده و برای بازدید عموم به نمایش گذاشته شود.
یورونیوز
English SummaryArchaeologists from Germany have uncovered remarkable large images of two significant Assyrian deities during excavations in the ancient city of Nineveh, Iraq, specifically in the palace of Ashurbanipal, the last king of the Assyrian Empire. The discovery includes a massive relief depicting Ashurbanipal alongside the gods Ashur and Ishtar, measuring over five meters long and three meters high. This relief, found in a pit likely created during the Hellenistic period, is significant as it is the first depiction of major Assyrian gods in such artworks. The relief will be returned to its original location for public display.
