گزارش سازمان حقوق بشر ایران در مورد زندان زنان قرچک ورامین به مناسبت روز جهانی حقوق بشر (۱۰ دسامبر) منتشر می‌شود. این گزارش تکان‌دهنده تنها بیانگر بخشی از فجایعی است که در زندان قرچک ورامین می‌گذرد.

زندان قرچک ورامین به یکی از تاریک‌ترین نمادهای نقض سیستماتیک حقوق بشر در جمهوری اسلامی تبدیل شده است. این زندان که ساختمان آن در ابتدا به‌عنوان مرغداری طراحی شده بود، امروز به مکانی غیرانسانی برای نگهداری زنان زندانی، از جمله زندانیان سیاسی، تبدیل شده است. شرایط این زندان نه‌تنها استانداردهای جهانی از جمله قوانین بانکوک و قواعد نلسون ماندلا را زیر پا می‌گذارد، بلکه ابتدایی‌ترین اصول کرامت انسانی را نیز نادیده می‌گیرد.

در زندان قرچک، زنان در فضایی بسیار کوچک، بدون تهویه و نور کافی نگهداری می‌شوند. آب شرب ناسالم، کیفیت پایین غذا، نبود خدمات بهداشتی و درمانی مناسب، و رفتارهای تحقیرآمیز و جنسیت‌زده، بخشی از رنج روزمره زندانیان است. این زندان نه‌تنها محیطی مملو از خشونت و سوءاستفاده است، بلکه به واسطه‌ی تراکم جمعیت بسیار بالا و کمبود امکانات اولیه، بسیاری از زندانیان حتی از جای خواب محروم‌اند و «کف‌خواب» شمرده می‌شوند.

این زندان همچنین نماد بارزی از نقض حقوق زنان و مادران است. مادرانی که کودکانشان تا دوسالگی در این محیط پرخطر و آلوده بزرگ می‌شوند و سپس از آن‌ها جدا شده و به مراکز بهزیستی منتقل می‌شوند، اغلب هیچ امکانی برای پیگیری سرنوشت فرزندان خود ندارند. کودکان بی‌شناسنامه‌ای که در این زندان به دنیا می‌آیند، از همان آغاز زندگی در چرخه‌ای از محرومیت و بی‌عدالتی گرفتار می‌شوند.

محمود امیری‌مقدم، مدیر سازمان حقوق بشر ایران، در این باره می‌گوید: «زندان قرچک نمادی از انکار آشکار انسانیت و کرامت بشر است. ادامه فعالیت چنین مکان‌هایی لکه ننگی بر وجدان جهانی است. امروز، بیش از هر زمان دیگری، باید از جامعه جهانی بخواهیم که در برابر این نقض گسترده حقوق بشر سکوت نکند.»

سازمان حقوق بشر ایران با انتشار این گزارش، بار دیگر خواستار بسته‌شدن فوری زندان قرچک و انتقال تمامی زندانیان به مکان‌هایی با حداقل استانداردهای بین‌المللی است. وجود چنین مکان‌هایی، به‌ویژه در قرن بیست و یکم، یادآور این است که عدالت و کرامت انسانی همچنان در بسیاری از نقاط جهان قربانی می‌شوند.

ما از جامعه جهانی، نهادهای حقوق بشری و تمامی انسان‌های آگاه می‌خواهیم که برای پایان دادن به فعالیت این زندان اقدام کنند. زندان قرچک نباید صرفاً یک موضوع داخلی تلقی شود؛ بلکه آزمونی برای جامعه جهانی است که آیا می‌تواند برای دفاع از کرامت انسانی و حقوق بشر به‌صورت متحد عمل کند یا خیر. بسته‌شدن این زندان نه‌تنها گامی ضروری برای احقاق حقوق زندانیان، بلکه نمادی از پایبندی جهانی به عدالت و انسانیت خواهد بود.

تشکر و قدردانی

تهیه و تنظیم این گزارش مدیون زنان کنشگر و زندانی سیاسی‌ست که مدتی از حبس ظالمانه‌ی خود را در زندان قرچک گذراندند. این زنان شجاع که رنج همنوعان خود را در زندان قرچک ورامین دیدند، صدای زندانیان جرائم عمومی را که معمولاً از ضعیف‌ترین اقشار جامعه هستند، به دنیای خارج رساندند.

کنشگرانی که در گفت‌وگو با سازمان حقوق بشر ایران به زوایای تاریک زندان قرچک نور تاباندند، از جامعه مدنی ایران و جامعه‌ بین‌الملل انتظار دارند تا برای انسانی‌کردن شرایط نگهداری زندانیان جرائم عمومی و بسته‌شدن همیشگی زندان قرچک بکوشند. ناگفته پیداست که در مورد زندانیان سیاسی، جای هیچ کنشگر مدنی و سیاسی در هیچ زندانی نیست.