چهارشنبه، 12 آذر ماه 1404 = 03-12 2025
گزارش تکاندهنده؛ چگونه بیماران سرطانی بویژه زنان ایرانی قربانی میشوند
داروهای سرطانی که با ارز دولتی وارد ایران میشوند، حالا یا کمیاب شدهاند یا تقلبی آن با قیمتهای ۱۵۰ تا ۲۵۰ میلیون تومانی در بازار سیاه فروخته میشود؛ همزمان، رد همان داروها از نوع اصل آن در داروخانههای کشورهای همسایه پیدا شده؛ این روایتی نگرانکننده از قاچاق معکوس است که مستقیما جان بیماران سرطانی را نشانه گرفته.
داروهای سرطانی کمیاب و گرانتر شد؛ از ۱۵۰ تا ۲۵۰ میلیون. همزمان آمارها نشان میدهند که در تابستان امسال بیش از ۹۳ هزار قلم داروی قاچاق گزارش شده. وقتی این ارقام در کنار آخرین امید بیماران سرطانی قرار میگیرد، وضعیت نگرانکنندهتر به نظر میرسد؛ اما آغاز ماجرا جایی است که نمونه اصلی این داروها سر از داروخانههای عراق درآورده و نمونههای موجود در بازار سیاه، با آب مقطر پر شدهاند.
فمارا (Femara) یکی از مهمترین داروهای شیمی درمانی در درمان سرطان پستان است. این دارو برای ایران حیاتی به حساب میآید چراکه طبق آخرین آمار رسمی در هر ساعت تقریبا دو زن در ایران به سرطان پستان مبتلا میشوند؛ یعنی سالانه حدود ۱۹ هزار زن ایرانی. فمارا، اگر در داروخانههای ایران پیدا شود چیزی حدود ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان به فروش میرسد؛ اما نیست.
نمونههای آن را با بارکد ایرانی در داروخانههای عراق پیدا کردند که با قیمت حدودی ۹ میلیون به فروش میرسد. البته فمارا تنها داروی ضد سرطانی نیست که گران و کمیاب شده. در گزارشی که خبرگزاری مهر به تازگی منتشر کرده افشا کرده است که سودجویانی آب مقطر را به جای داروی سرطان میفروشند آنهم با قیمت گزاف. این ماجرا سرنخهای مهمی درباره قاچاق و تهدید سلامت بیماران در اختیار قرار میدهد.
ماجرا از این قرار است که رد داروهای تقلبی سرطان، بازرسان را به یک کارگاه زیرزمینی در شیراز رساند. البته این اتفاق برای نخستینبار رخ نمیدهد. آذرماه سال گذشته نیز یک دستگاه کامیون حامل داروهای قاچاق در محورهای مواصلاتی خراسان جنوبی متوقف شد. حسن شجاعینسب، فرمانده انتظامی خراسان جنوبی، درباره میزان داروی مکشوفه گفته بود: «داروها در لابهلای محمولهها جاسازی شده بود و بیش از ۷۳۰ هزار قلم داروی کمیاب و گرانقیمت کشف و ضبط شد. ارزش ریالی این محموله حدود ۲۰ میلیارد تومان برآورد شده است.»
تمام این اتفاقات در حالی رخ میدهد که اغلب داروهای سرطانی به صورت سهمیهای و عمدتا از طریق داروخانههای دولتی توزیع میشوند. بنابراین این پرسش مطرح میشود که چگونه چنین داروهایی دچار قاچاق معکوس میشوند؟ در این میان، سامانهای نظارتی نیز وجود دارد که از طریق بارکد، مسیر دارو را ردیابی میکند. اما ماجرا دقیقا از جایی پیچیده میشود که دارو به بیمار تحویل داده میشود و دیگر نظارتی بر مصرف آن وجود ندارد.
نقی شهابیمجد، معاون توسعه و مدیریت منابع سازمان غذا و دارو، در اینباره توضیح میدهد: «مسیر دارو از تولید یا واردات تا زمان تحویل به بیمار ردیابی میشود، اما پس از تحویل، امکان کنترل سازمان غذا و دارو محدود است.» او میافزاید که برخی افراد با جعل نسخه موفق به دریافت دارو میشوند. با این حال، موضوع زمانی پیچیدهتر میشود که به آمارهای رسمی توجه کنیم.
رئیس اداره بازرسی و رسیدگی به شکایات سازمان غذا و دارو اعلام کرده است: «در تابستان ۱۴۰۴ در سراسر کشور ۹۳ هزار و ۳۴۲ قلم داروی قاچاق، به ارزش ریالی ۲۴۴ میلیارد ریال، کشف شده است.» بنابراین گرهای کور وجود دارد که در این چرخه با وجود سامانه باز نشده. آنها چطور سامانه را دور میزنند؟ درواقع باید پرسید چگونه دارو به جای اینکه به دست بیمار برسد سر از داروخانههای کشورهای همسایه درمیآورد؟
English SummaryCancer medications that enter Iran via state-subsidized currency have become scarce or are being sold at exorbitant prices of 150 to 250 million tomans in the black market. Meanwhile, authentic versions of these drugs have been found in pharmacies of neighboring countries, highlighting a concerning trend of reverse smuggling that directly endangers cancer patients' lives.
Key cancer drugs like Femara, which is essential for breast cancer treatment, are notably hard to find in Iran. Official statistics indicate that approximately 19,000 Iranian women are diagnosed with breast cancer annually, leading to high demand for this medication. Available at around 2.2 million tomans when found in Iranian pharmacies, Femara is reportedly sold for about 9 million tomans in Iraqi pharmacies, sparking fears of counterfeit medications being sold at exorbitant prices, often filled with distilled water instead of the actual drug.
This issue became apparent when counterfeit drugs were traced back to an underground factory in Shiraz. Similar incidents have occurred previously, including the seizure of 730,000 rare and expensive drug packages worth around 20 billion tomans in a truck in South Khorasan.
Most cancer medications are distributed through state-controlled pharmacies, raising questions about how these drugs end up being smuggled. Despite a tracking system that uses barcodes to monitor the medication's journey from production to patient delivery, oversight is lost once the drugs are handed over to patients.
Naghie Shahabi-Majd, deputy of development and resource management at the Food and Drug Administration, explained that while tracking is possible until delivery, control afterward is limited, allowing individuals to exploit the system. Official statistics revealed that during the summer, over 93,000 illegal drug units worth 244 billion rials were discovered across the country, indicating a persistent issue in this cycle of drug distribution. The question remains: how do these drugs end up in neighboring countries instead of reaching the patients in need?
