نشنيدن صدای کارگران غيرايرانی در انبوه مشکلات

مهماناني که سخت کار مي‌کنند

قم - با وجود اينکه اين روزها مشکلات کارگران ايراني تمامي ندارد و هر روز از بيکاري عده اي از آنها مطلع مي‌شويم، اما زندگي کارگران غير ايراني مشغول به کار در ايران نيز مشکلات خودش را دارد که در ميان دغدغه‌هاي بازار کنوني کار ديده نمي‌شود.
به گزارش مهر، وقتي طي چند ماه هر روز صبح روي صندلي ايستگاه اتوبوس در انتظار بودم هميشه روبه رويم بودند... حتي اگر ساعات ابتدايي صبح بود، باز هم صداي چکش و دستگاه جوشکاري و ساير ابزار در فضاي خلوت خيابان مي‌پيچيد... روز به روز در ارتفاع بالاتري ديده مي‌شدند، به طوري که روزهاي پاياني به دليل تابش خورشيد و اذيت شدن چشمانم نمي‌توانستم سرم را خيلي بلند کنم تا ببينمشان، اما از سر و صداها معلوم بود که به اندازه روزهاي اول سرعت عمل داشتند، بدون توجه به اطراف و خيلي مصمم کارشان را مي‌کردند.وقتي هوا تاريک مي‌شد و من نيز در راه برگشت از دانشگاه همچون خيلي‌ها به سمت گرماي خانه در حرکت بودم، وقتي از سرماي ساعات پاياني روز پوست دست‌هايم خشک شده و همه آرزويم در رسيدن به دم در خانه خلاصه مي‌شد، با چند نان تازه در دستش از کنارم رد شده به سمت چادري که دوستان يا برادرانش در آن منتظر بودند مي‌رفت. اين‌ها لحظه‌هايي است که بسياري از ما تجربه اش کرده‌ايم، لحظه ديدن کار و زندگي کارگران غير ايراني در ايران.طبق آمارهاي رسمي وزارت كشور و بخش اتباع خارجي وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي در حال حاضر از سه ميليون مهاجر افغاني ساكن ايران حدود دو ميليون نفر از آنها به صورت قانوني و غيرقانوني (300 هزار نفر قانوني و با داشتن پروانه كار و مابقي غيرقانوني) در بازار اشتغال ايران مشغول به كارهستند و سهم آنها از بازار اشتغال 21 ميليون نفري كشور (17 ميليون مرد و 4 ميليون نفر زن) نزديك به 10 درصد است.کارگران غيرايراني و اتباع خارجي به خصوص کساني که تابعيت کشور افغانستان را دارند سال‌ها است که کار و زندگيشان در کشور ما متمرکز شده است. سال‌ها است که ايران عزيز ما ميزبان اين همسايگان امروز و هموطنان ديروز است، اما آيا به راستي شرايط کاري اين افراد که 10 درصد بازار کار کشور ما در اختيارشان است، خوب است؟ چرا با وجود خيل عظيم کارگران بدون مجوز ما همواره شاهد حضور آن‌ها در پروژه‌هاي مختلف به خصوص پروژه‌هاي ساختماني هستيم؟
بيمه نبودن کارگران اتباع خارجه موجب سوء استفاده کارفرما مي‌شود
رئيس خانه کارگر استان قم با بيان اينکه در حال حاضر کارگران اتباع خارجي بيمه نمي‌شوند، گفت: هر کسي که مي‌خواهد از کارگر سوء استفاده کند و در واقع در کار خودش هزينه‌ها را کاهش داده و کمتر ضرر کند از اين دسته از کارگران استفاده مي‌کند.اکبر شوکت با بيان اينکه حق بيمه ماهيانه اي که کارفرما بايد بپردازد نيز پرداخت نمي‌شود، گفت: بسياري از کارگران غيرايراني چون مجوز کار ندارند و غيرقانوني کار مي‌کنند نمي‌توانند حق بيمه خود را تقاضا کنند و در صورت لزوم پيگير باشند.وي با تاکيد بر اينکه اين عوامل خود مي‌تواند موجب فقر و ضايع شدن حق و حقوق کارگر غير ايراني باشد، گفت: اين شرايط بستر مناسبي براي بروز مشکلات و معضلات اجتماعي است.رسول، کارگري افغاني است که هم اکنون در شهر قم مشغول به کار است، به گفته او در حال حاضر اوضاع کاري بسيار به هم ريخته است. رسول در اين رابطه اظهار داشت: بيمه به هيچ عنوان به کارگران غير ايراني تعلق نمي‌گيرد، پدرم دياليزي و خرج درمانش بالا است، 5 يا 6 سال پيش دفترچه‌هاي بيمه‌اي داشتيم که البته حين پرداخت هزينه درمان آزاد بود و پس از مدتي هزينه درمان پرداخت مي‌شد، اما در حال حاضر چند سالي است که ديگر وجود ندارد و هرجا مي‌رويم مي‌گويند اين دستور صادر شده و دفترچه‌ها نيز جمع شد.رسول افزود: يکي از دوستان خودم حين کار در ساختمان بود که از ارتفاع 10 متري سقوط کرد، ساختمان و خود پروژه بيمه بود اما دوست من با وجود قانوني بودن و داشتن کارت، بيمه نبود.وي با اشاره به اينکه کارفرماها به کارگران غيرايراني که اجازه کار دارند ابتداي کار وعده بيمه مي‌دهند، گفت: اين درحالي است که با شروع کار و به محض روي دادن يک حادثه کارفرما زير بار هزينه‌ها نرفته و تمام صحبت‌هاي خود را فراموش مي‌کند، در واقع هيچ حمايتي در اين شرايط از کارگري که نان آور خانواده اش است، نمي‌شود.وي تاکيد کرد: هم اکنون تعداد زيادي از کارگران غيرايراني به صورت غيرمجاز مشغول هستند و اگر دستگير شوند به افغانستان فرستاده مي‌شوند، همچنين کارفرماها به دليل اينکه مي‌دانند در شرايط حادثه کارگر غيرقانوني نمي‌تواند پيگير شود از اين افراد استفاده مي‌کنند.
فعال نبودن کارگران ايراني در برخي حوزه‌ها
رئيس خانه کارگر استان قم با بيان اينکه در حال حاضر با احتساب حق بيمه و ساير تسهيلات کارگران غير ايراني 30 درصد کمتر از کارگران ايراني دريافت مي‌کنند، گفت: در برخي حوزه‌ها کارگران ايراني کار نمي‌کنند و کارگران افغاني هستند که مي‌توانند به خوبي عمل کنند، بنابراين در مقابل فعاليتي که انجام مي‌دهند بايد حق و حقوقشان در نظر گرفته شود.يکي از شهروندان قمي پيرامون حضور کارگران غير ايراني در اين شهر اظهار داشت: دليل اصلي حضور کارگران غير ايراني عدم فعاليت مناسب کارگران ايراني در برخي حوزه‌ها است‏، کارگران غير ايراني وجدان بالاي کاري داشته و در کارهاي ساختماني مهارت زيادي به خرج مي‌دهد‏.اين شهروند قمي با بيان اين که حضور اين افراد در اين شهر مشکلي ايجاد نمي‌کند‏، گفت: از نظر اجتماعي نيز ما تا به حال مزاحمتي از اين افراد نديديم و مشکلي برايمان ايجاد نشده است.مهدي پيمانکاري است که در اين باره به خبرنگار مهر گفت: يکي از دلايل اصلي استفاده از کارگران غير ايراني حتي به صورت غير مجاز، عدم فعاليت مناسب کارگران ايراني در اين زمينه است.شهروند ديگر قمي با تاکيد بر اينکه در مرتبه اول بايد از کارگران ايراني استفاده شود، گفت: البته کارگران افغاني و غير ايراني تعهد کاريشان بالا و تعدادشان نيز از کارگران ايراني بيشتر است.اين شهروند قمي افزود: يکي از دلايل اصلي حضور کارگران غير ايراني توسط کارفرماها پرداخت پول کمتر به اين افراد و عدم بيمه کردن آن‌ها است‏، کارگران افغاني با توجه به اينکه قيمت‌ها آزادسازي شده و يارانه هم دريافت نمي‌کنند قطعا فشار اقتصادي زيادي را بايد تحمل کنند، با اين وجود اگر مشکلي هم برايشان پيش بيايد نمي‌توانند حق و حقوقشان را از طريق کارفرما پيگيري کنند.
عدم سامان دهي حق و حقوق کارگران غير ايراني را از بين مي‌برد
به گفته رئيس خانه کارگر قم چنانچه تخصص کارگران تفکيک شود و براساس نياز بازار کار وارد شوند مي‌توانند به صورت قانوني کارکنند و پيگير حق و حقوقشان باشند.وي تصريح کرد: بسياري از کارگران غيرايراني اگر مشکلي برايشان در محيط کار ايجاد شود، در صورت پيگيري تهديد به اخراج مي‌شوند و نمي‌توانند از حق و حقوق خودشان دفاع کنند.شوکت ادامه داد: سازماندهي نشدن کارگران غيرايراني اولين ضرر را به کارگران ايراني و در مرتبه بعدي به خود اين افراد وارد مي‌کند، هم اکنون حتي براي کارگراني که پاسپورت داشته و کارت و مجوز کار نيز صادر مي‌شود سازمان دهي دقيقي وجود ندارد.وي افزود: چند سالي است که وزارت کار و امور اجتماعي و وزارت کشور کارت‌هاي تخصصي صادر مي‌کنند اما هنوز اتفاقي در اين زمينه نيفتاده است.رئيس خانه کارگر قم با بيان اينکه استفاده از کارگران بدون پاسپورت غير قانوني است، گفت: در حال حاضر بسياري از اين افراد در کارخانه‌هاي دمپايي سازي و شيشه سازي و ساير مکان‌ها کار مي‌کنند و متوليان امر مانند اداره کار بازديدهاي کمي دارند و نيروي انتظامي نيز با اعلام قبلي دست به بازرسي مي‌زند.در اين زمينه يک پيمانکار نيز به خبرنگار مهر گفت: مشکل اصلي نداشتن بيمه اين کارگران است، هيچ بيمه‌اي به اين افراد تعلق نمي‌گيرد، در واقع به دليل اينکه اين افراد به صورت صحيحي سازمان دهي نشده اند از سوي کارفرما نيز مشکلاتشان رسيدگي نمي‌شود.اين پيمانکار تاکيد کرد: چنانچه کارگران غير ايراني سامان دهي شوند هم به نفع خودشان بوده و بيمه مي‌شوند و هم براي کارفرما بهتر است و ديگر لازم نيست در حين انجام يک پروژه کارگرانش را از دست بدهد.وي با اشاره به اينکه در برخي پروژه‌ها با وجود بيمه بودن کار، حتي به کارگران ايراني نيز بيمه تعلق نمي‌گيرد، گفت: مشکلات اينچنيني براي کارگران ايراني نيز وجود دارد و هنوز هم حل نشده است.اين روزها کارگران ايراني شرايط خوبي را از لحاظ اقتصادي تجربه نمي‌کنند و قطعا در ميان درخواست‌ها و صداهاي اعتراضي آنها، مشکلات کارگران غير ايراني که طبيعتا شرايط بهتري را نخواهند داشت در ميان اين صداها گم خواهد شد.اگر امروز کارگران کشورهاي همسايه و به خصوص افغانستان در کشور ما هستند و با مشکلات زيادي از جمله نداشتن حق بيمه، عدم حمايت در صورت بروز حادثه، عدم دريافت سوبسيت يا همان يارانه دولتي و تحمل فشار اقتصادي و همچنين نبود کار در همه فصول سال رو به رو هستند، قطعا کارگران ايراني مقيم کشورهاي ديگر نيز در مقايسه با کارگران تابع آن کشور شرايط بدتري را خواهند داشت.توجه به حقوق مهاجرين و کساني که بخشي از فعاليت‌ها و امور توليدي کشور ما را بردوش دارند مي‌تواند موجب جلوگيري از بسياري آسيب‌هاي ديگر براي جامعه شود.