سهم ناچیز ایران از تجارت 1000 ميليارد دلاری سنگهای قيمتی

سهم 5 صدم درصدي ايران از تجارت جهاني 1000 ميليارد دلاري سنگ هاي قيمتي

روزنامه خراسان: فلات ايران در بخشي از منطقه زمين شناسي(Geology) قرار دارد که به بهشت گوهرشناسان معروف است و انواع سنگ هاي قيمتي به جز الماس در آن يافت مي شود.

اوپال، گارنت، آميتيست، انواع عقيق، فيروزه، ژاسپ، بريل، انواع کوارتز، اپيدوت و سيترين فقط بخشي از مجموعه ۷۰ گانه سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي ايران است که هر کدام از اين گنج هاي ارزشمند مي تواند تحول اساسي در حوزه توليد، اشتغال زايي، ارزآوري و درآمدزايي براي کشور به دنبال داشته باشد.

رتبه ايران در تجارت سنگ هاي قيمتي
محمدرضا ايزديان کارشناس ارشد مديريت تجارت بين المللي حجم گردش مالي سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي (به جز سنگ هاي ساختماني) را بر اساس آمار ۲۰۰۶ معادل ۸۰۰ ميليارد دلار مي داند و مي گويد: ايران پس از آمريکاي جنوبي(برزيل و پرو) اروپاي شمالي(هلند)، شبه قاره هند(هندوستان) جنوب آفريقا (آفريقاي جنوبي) رتبه پنجم دنيا را در تنوع سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي از آن خود کرده است، در بخش استخراج ايران رتبه هفتم جهاني و در بخش صادرات، ايران رتبه پنجم جهاني و در بخش حجم محموله هاي صادراتي رتبه ۱۵ دنيا را به نام خود ثبت کرده است.

وي رتبه بالاي ۵۰ را در حوزه فرآوري سنگ هاي قيمتي از آن ايران مي داند و مي گويد: در ميان کشورهاي آسيايي هيچ کشوري را به قدمت ايران نمي توان يافت که تاريخ ۵ هزار ساله در جواهرسازي و زرگري داشته باشد اما متاسفانه اکنون رتبه ايران در فناوري سنگ هاي قيمتي در پله ۵۰ قرار دارد و بسياري از کشورهايي که قدمت تاسيس آن ها کمتر از ۵۰ سال است رتبه هاي زير ۱۰ فناوري تراش را به نام خود ثبت کرده اند.

وي گردش مالي تجارت بين المللي سنگ هاي قيمتي را حدود ۱۰۰۰ ميليارد اعلام مي کند و مي گويد: بر اساس آمار سال ۲۰۰۶ اين رقم ۸۰۰ ميليارد برآورد شده بود که به يقين اين رقم در سال ۲۰۱۲ از مرز ۱۰۰۰ ميليارد دلار گذشته است.

ايزديان ارزش صادراتي سنگ هاي قيمتي از ايران را حدود ۵۰۰ ميليون دلار اعلام کرد و ادامه داد: سهم ۵ صدم درصدي ايران از اين تجارت پرسود جهاني نشان مي دهد کشورمان بسيار بيشتر از اين بايد به تجارت سنگ هاي قيمتي توجه کند و اقتصاد ملي از اين موهبت بهره ببرد.

اين کارشناس سنتي بودن فرآيند کار فعالان جواهرات را مشکل اصلي صنعت سنگ هاي قيمتي مي داند و مي افزايد: متاسفانه از اين نکته غافل مانده ايم که ارزش برخي سنگ هاي قيمتي از طلا هم بيشتر است و در بسياري از کشورها از جمله آمريکا و آلمان بخشي از خزانه (پشتوانه ملي پول) را جواهرات تشکيل مي دهد اما در ايران استخراج، تراش، توليد جواهرآلات و حتي فروش و تجارت آن همچنان سنتي است و از ارزش افزوده ۱۰۰ برابري (که در دنيا به آن دست يافته اند) محروم هستيم.

مشهد؛ خوشه جواهرات کشور
رئيس اتحاديه طلا و جواهرفروشان مشهد از تبديل شدن مشهد به قطب سنگ هاي قيمتي و خوشه جواهرات کشور خبر داد.

به گزارش روابط عمومي کانون ملي هماهنگي دانش و صنعت فيروزه و سنگ هاي قيمتي، باقر معبودي نژاد با اعلام اين خبر اظهار داشت: خوشبختانه ميزان توجه به صنعت طلا و جواهرسازي در مشهد اميدوارکننده است و برگزاري نمايشگاه ها و همايش هاي مرتبط و وجود معادن سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي از جمله فيروزه در منطقه موجب شده است مشهد به عنوان مرکز استان خراسان رضوي تبديل به قطب جواهرات کشور شود.

وي با اشاره به توانمندي مشهد در زمينه صادرات سنگ هاي قيمتي افزود: هم اکنون بسياري از کشورهاي جهان خواهان خريداري طلا و جواهر ساخته شده توسط جواهرسازان مشهدي هستند و اين شهر مي تواند در تجارت خارجي و معاملات درون مرزي با استفاده از صادرات جواهرات به عنوان عامل ايجاد درآمد، سود خوبي را در زمينه درآمدهاي غيرنفتي به دست آورد.

معبودي نژاد درباره نيازهاي فعلي براي پيشرفت صنعت جواهرسازي تاکيد کرد: يکي از کمبودهايي که هم اکنون وجود دارد نياز به دستگاه هاي جديد و به روز براي استخراج و تراش جواهرات است زيرا با وجود افراد متخصص و معادن غني از نظر داشتن تجهيزات مناسب از ساير کشورها عقب تر هستيم.

رئيس اتحاديه طلا و جواهرفروشان مشهد جذب گردشگر را از ظرفيت هاي فراموش شده صنعت جواهر در کشور مي داند و مي افزايد: تاثير اين صنعت را در زمينه جذب گردشگر نمي توان ناديده گرفت زيرا هم اکنون بسياري از کشورهاي موفق جهان که در زمينه صنعت گردشگري فعاليت مي کنند با برپايي نمايشگاه و نمايش چگونگي ساخت طلا و جواهر به گردشگران، از اين صنعت براي افزايش و توسعه گردشگري استفاده مي کنند و نکته مهم اين است که تمام گردشگران از اين گونه فعاليت ها استقبال مي کنند زيرا جذابيت جواهرات بسيار زياد است و دانستن چگونگي تبديل يک قطعه سنگ به يک سرويس گران قيمت براي هر کسي جالب است.

محمد کشتي آراي رئيس اتحاديه کشوري طلا و جواهر درباره ورود برخي از موسسات خيريه براي احداث کارگاه هاي تراش و ساخت زيورآلات سنگ هاي قيمتي خبر داد و افزود: اقدام بسيار ارزشمندي انجام گرفته و مي تواند اشتغال زايي در اين حوزه را فراهم کند.

شهرک هاي جواهرات و طلا روي هوا!
رويکرد صادرات غيرنفتي موجب شد که تاسيس شهرک هاي طلا و جواهرات در کشور در دستور کار مسئولان دولتي قرار گيرد و تلاش هايي را براي احداث اين مجتمع هاي تجاري آغاز کنند اما... تاکنون هيچ کدام از اين شهرک ها پيشرفت فيزيکي نداشته اند.

- به گزارش فارس، محمد کشتي آراي در حاشيه نشست اعضاي صنف طلا و جواهر با نماينده مردم دماوند در مجلس شوراي اسلامي گفت: نخستين شهرک طلا و جواهر کشور که در سال گذشته مراسم کلنگ زني آن برگزار شد، در حد فاصل مسير مواصلاتي ۲ شهر آبعلي و رودهن از شهرستان دماوند احداث مي شود.

وي تاکيد کرد: شرايط احداث شهرکي براي استقرار صنايع مرتبط با طلا و جواهر بسيار پيچيده است و بايد زيرساخت هاي امنيتي آن به شکل ويژه اي فراهم آيد، از اين رو تعجيل و شتابي براي آغاز به کار اين مرکز در رودهن وجود ندارد! (آذرماه ۸۹)، حدود ۶ ماه بعد در خرداد ماه ۹۰ بار ديگر وزير مسکن و شهرسازي و استاندار تهران کلنگ احداث شهرک طلا و جواهر را در رودهن بر زمين زدند تا با احداث اين شهرک ايجاد اشتغال پايدار در اين منطقه تحقق يابد.

در سال ۱۳۸۹ استاندار يزد از پي گيري واگذاري زمين براي احداث شهرک طلا و جواهرات در شهر يزد خبر داد و متعاقب اين اقدام قطعه زميني را براي اين منظور با کاربري شهرک صنعتي طلا و جواهر تعيين کرد و احداث اين شهرک در همين مرحله پايان يافت. (ايسنا-۱۳۸۹) بنابر اعلام استانداري خراسان رضوي يک قطعه زمين در حد فاصل بولوار جمهوري اسلامي و فرودگاه شهيد هاشمي نژاد براي احداث شهرک طلا و جواهر خراسان رضوي در نظر گرفته شده تا عمليات زيرساخت تاسيسات ايمني آن آغاز شود. اما تاسيس اين شهرک نيز به سرنوشت ساير شهرک هاي طلا و جواهر دچار شد. محمد کشتي آراي رئيس اتحاديه کشوري طلا و جواهر درباره احداث شهرک هاي طلا و جواهر به خراسان گفت: تصميم هاي ارزشمندي براي احداث اين شهرک ها در سطح دولت و استانداري ها گرفته شد اما متاسفانه اين تصميم ها عملياتي نشد و در برخي استان ها به صورت جسته و گريخته کارها در حال پي گيري است.

وي احداث شهرک طلا و جواهر اصفهان را در حد «کليد خوردن» پروژه و شهرک اتحاديه کشوري در سمنان را در حد «مراحل اوليه واگذاري زمين» دانست و درباره پروژه ملي شهرک طلا وجواهر بومهن نيز گفت: متاسفانه کاربري اين مجموعه گردشگري اعلام شده و در واقع هدف آن عوض شده است و نمي توان آن را شهرک تخصصي طلا و جواهر دانست.

کشتي آراي در عين حال اعلام کرد: در شهر تهران در حال راه اندازي مجموعه کارگاهي براي ساماندهي حرفه طلا و جواهر را در دست اقدام داريم و بخشي از زيرساخت هاي آن نيز احداث شده است.

غفلت از صنايع تراش
ارزش افزوده سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي در کارگاه هاي تراش رقم مي خورد و از اين رو صنايع تراش عامل اصلي بهره وري از کاني هاي قيمتي و نيمه قيمتي به شمار مي رود.

مدير يک کارگاه تراش فيروزه در نيشابور درباره صنعت تراش سنگ هاي قيمتي مي گويد: يک قطعه سنگ فيروزه که بر اساس ارزش وزني معادل ۵۰۰ هزار تومان قيمت گذاري مي شود در کارگاه تراش به ۱۰۰ قطعه(نگين) ۴۰ هزار توماني تبديل مي شود و در واقع ۸ برابر ارزش آن بيشتر مي شود اين وضعيت درباره سنگ هاي ديگر هم مصداق دارد و در بسياري از موارد يک قطعه سنگ پس از تراش به ارزش ۲۰ برابري مي رسد.

جعفر قدامي ادامه مي دهد: متاسفانه صنعت تراش سنگ هاي قيمتي کاملاً فراموش شده است و دليل آن نيز تمايل معدن کاران به صادرات خام سنگ هاي قيمتي است.

احمد محمودي که به تجارت سنگ هاي نيمه قيمتي و تزييني در مشهد مشغول است، انحصاري بودن تراش سنگ هاي قيمتي را مشکل اساسي تجارت اين سنگ ها مي داند و مي گويد: اگرچه در سال هاي اخير تلاش هايي براي توليد صنايع تراش جواهر در اصفهان و تبريز آغاز شده اما کشورهاي تايلند و ترکيه انحصار اين حرفه سودآور در آسيا را همچنان در اختيار دارند و صنايع داخلي را با محدوديت مواجه کرده اند.

محمودي ارزش افزوده سنگ هاي تزييني تراش يافته را تا ۵۰ برابر و ارزش افزوده سنگ هاي قيمتي را تا ۱۰۰ برابر اعلام مي کند و مي افزايد: اگر وزارت صنايع تلاش خود را از واردات صنايع برش و تراش به سمت تقويت صنايع داخلي و به روز کردن کارگاه هاي تراش تغيير جهت دهد با همين کار ساده ارزش افزوده سنگ هاي قيمتي و جواهرات را نصيب توليدکنندگان داخلي خواهد کرد.

«به روز» نبودن زيرساخت ها
دکتر خيام نکويي معاونت فناوري معاونت علمي و فناوري رئيس جمهور با اشاره به زيرساخت هاي قوي در حوزه سنگ هاي قيمتي به خراسان گفت: شرکت هاي دانش بنيان در حوزه سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي و نيز کانون ملي هماهنگي دانش و صنعت فيروزه و سنگ هاي قيمتي در ايران تشکيل شده و همه تلاش ها براي حفظ ذخاير و منابع ارزشمند سنگ هاي معدني و قيمتي است اما مشکل اساسي تشکل هاي علمي اين حوزه «به روز» نبودن فناوري توليد، استخراج و بهره برداري از اين منابع است.

وي توضيح مي دهد: در حالي که سخت ترين و دشوارترين بخش کار يعني استخراج و حمل آن را انجام مي دهيم اما فرآوري اين محصولات که داراي بيشترين سود است، در خارج از کشور انجام مي شود. در زمينه سنگ هاي قيمتي و فيروزه هم خام فروشي مي کنيم و ارزش افزوده ۱۰۰ تا ۲۰۰ برابري آن را ديگران مي برند.

وي از فعالان حوزه تجارت سنگ هاي قيمتي خواست تا فعاليت خود را با دانش روز اين صنعت متناسب کنند و افزود: ما امروز ظرفيت هاي لازم براي اين منظور را در اختيار داريم که از جمله آن ها نيروي فرهيخته و متخصص و زيرساخت هاي مربوطه است که مي توان زمينه ايجاد تحول در اين حوزه را ايجاد کرد.

به هر حال به نظر مي رسد در سال توليد ملي، حمايت از کار و سرمايه ايراني شايسته است با توجه به غني بودن ايران در توليد خام سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي، با توقف صادرات خام اين کاني ها، صنايع برش و تراش تقويت و بازارهاي هدف شناسايي شود و سهم اقتصاد ايران از تجارت سنگ هاي قيمتي ارتقا يابد.

چکيده گزارش
گردش مالي تجارت بين المللي سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي حدود ۱۰۰۰ ميليارد دلار برآورد شده که سهم ايران از اين تجارت کمتر از ۵ صدم درصد است و اين در حالي است که ايران رتبه چهارم در تنوع سنگ هاي قيمتي و رتبه هفتم را در بخش صادرات از آن خود کرده است. کارشناسان حفظ ارزش افزوده سنگ هاي قيمتي را در به روز کردن زيرساخت هاي استخراج، تراش و جلوگيري از صادرات خام کاني هاي ارزشمند مي دانند و از لزوم حمايت وزارت صنعت، معدن و تجارت از اين صنعت سودآور سخن مي گويند.