بی‌خانمان‌ها با «خشت‌های آتشکده ساسانی» خانه ساختند

زیربنای‌ یکی از مهمترین آتشکده‌های دوره ساسانی فرو می‌ریزد و خشت‌هایش جایگزین مصالح خانه‌هایی می‌شود که روی تپه باستانی کرکو بنا شده‌اند. آتشکده کرکو در استان سیستان و بلوچستان یکی از بناهایی است که در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده ولی به‌دلیل نبود رسیدگی‌های لازم هر روز وضعیت اسفناک‌تری پیدا می‌کند.

خبرگزاری میراث‌فرهنگی ـ گروه میراث‌فرهنگی ـ فقر، فرهنگ را می‌بلعد. در سیستان و بلوچستان منطقه‌ای است که بی‌خانمان‌ها با خشت‌های ساسانی و روی تپه‌ای باستانی، برای خود خانه می‌سازند. هر روز خشت‌های ساسانی آتشکده‌ کرکو برای ساخت خانه‌های روستایی از بیخ و بن کنده می‌شود تا سرپناهی باشد برای مردمی که فقر نمی‌گذارد بوی قدمت و تاریخ سیستان و بلوچستان را حس کنند. به‌گفته اهالی روستای کرکو، این مردم بی‌خانمان مصالحی برای ساخت خانه ندارند و از خشت‌های آتشکده کرکو استفاده می‌کنند.

به‌گزارش CHN؛ کرکو، به‌عنوان یکی از مهمترین آتشکده‌های ساسانی در استان سیستان و بلوچستان واقع شده است. این اثر در بخش میانکنگی و در کیلومتر 30 جاده زابل به دوست‎محمد قرار گرفته است.

کودکی بی‌خانمان در تپه باستانی کرکو
«صادق روستایی»، یکی از فعالان میراث‌فرهنگی سیستان‌ و بلوچستان معتقد است؛ آثار قدیمی "کرکوشاه" در زیر روستای جدید مدفون است و آنچه که از این شهر باستانی باقی‌مانده آثار سراشیبی‌های شمال‌غربی تپه است که از بقایای یک دیواره خشتی، یک برج دفاعی و چینه بسیار فرسوده‌ای تشکیل شده‌است.

به‌گفته وی، مردم این حوزه جغرافیایی آتشکده کرکو را به خوبی می‌شناسند. این آتشکده که روی تپه‌ای باستانی واقع شده و از محوطه وسیعی برخوردار است در حال‌حاضر مورد تهدید افرادی بی‌خانمان واقع شده که گویا مکانی جز تپه باستانی کرکو برای ساخت خانه پیدا نکرده‌اند.

وضعیت اسفبار زندگی کودکان و آتشکده باستانی کرکو
روستائیان و اهالی منطقه معتقدند، افرادی که روی تپه زندگی می‌کنند مردمی بی‌خانمان هستند که با ساخت خانه‌هایی روی تپه و استفاده از خشت‌های آتشکده کرکو، آتشکده و تپه باستانی را مورد تهدید قرار داده‌اند.

این‌درحالی است که در قسمت جنوبی تپه بنایی از اواخر دوره قاجار به چشم می‌خورد که درون اتاق‌های آن با گچبری تزیین شده است. بناهای دوره تاریخی و اسلامی که روی تپه ساخته شده‌اند، از بین‌ رفته‌اند اما با این حال هنوز پی و دیوارها در برخی نقاط همچنان سالم است.

شرایط نامناسب زندگی بی‌خانمان‌ها در تپه کرکو
روستایی می‌گوید: خشت‌های بکار رفته در بنای اسلامی دارای ابعاد 6×20×23 سانتیمتری هستند. در حالی که ابعاد آجرهای باقی‌مانده از جرزهای آتشکده 6×44×69 سانتیمتر است. سفال‌های دوره اسلامی و تاریخی به‌طور محسوسی روی تپه دیده می‌شود و درختان گزی که در اطراف تپه مشاهده می‌شود، احتمالاً جنگل گزی بوده که برای روشن ماندن آتشکده استفاده می‌شده‌است.

این‌درحالی است که سازه‌های باستانی تپه توسط عوامل انسانی تخریب شده‌اند. در چند سال گذشته این تپه از سوی سازمان میراث فرهنگی محافظت می‌شد اما درحال‌حاضر رها شده و حتی مکانی برای نگهداری دام‌های ساکنان محل شده است.

خشت ساسانی آتشکده کرکو
در خصوص وجه تسمیه این اثر آگاهی درستی در دست نیست. در شاهنامه کرکوی سه بار نام برده شده و نام پهلوانی از خاندان سام است. محققان و مستشاران بسیاری چون کلنل ییت در سال 1894 و پرسی سایکس در 1899 از آن بازدید کرده‌اند.

از نگاه پرسی سایکس این اثر پایتخت و معبد کیانیان بوده و در سال 1905 جورج پیتر تیت بررسی‌های دقیق و اطلاعات بیشتری در خصوص مشخصات معماری اثر می‌دهد. علاوه بر این کرکو از دید جغرافیانویسان سده های نخستین اسلامی نیز پنهان نمانده ابن‌خرداد 1100 سال قبل کرکویه را در فهرست شهرهای سیستان آورده است.

پایه های فروریخته آتشکده ساسانی کرکو
"یاقوت حموی" می‌نویسد که در شمال زرنگ آتشگاهی برپاست که نزد زرتشتیان محترم و مقدس بوده و در نزد مردمش چنین مشهور بود که رستم گنبد آتشکده را ساخته است. کتاب تاریخ سیستان کرکوی را معبد و جای گرشاسب دانسته است.