دوشنبه، 10 آذر ماه 1404 = 01-12 2025
اسطوره باد در ایران؛ چرا میگوییم «ای وای»؟
حتما پیش آمده است که در هنگام بلا از جملاتی مانند «ای وای» استفاده کنیم. اما این وای دقیقا کیست و چرا مردم ایران در هنگام سختی از این جملات استفاده میکنند؟
اسطوره در تاریخ فرهنگی ایران نقش بسیار مهمی دارد. اگرچه که در ظاهر اساطیر ایران امروزه در زندگی روزمره ما نقشی ندارند، اما در باطن امر پیوسته در کنار ما هستند. قهرمانان و پهلوانان و ایزدان بسیاری در اساطیر ایران وجود دارند که سرنوشت هرکدام از آنها از منظری زیباییهای خاص خودش را دارد. یکی از این اسطورهها، اسطوره باد است.
وای یا وَیو یا وایو، در ایران باستان، بهعنوان ایزد باد شناخته میشده است. در اساطیر ایرانزمین، اهورامزدا که خدای واحد و ابرقدرت است، پساز خلق امشاسپندان، دست به خلقت ایزدان زد. امشاسپندان که در واقع هفت فرزند اهورامزدا هستند، پساز او، در درجه دوم قدرت و ایزدان در درجه سوم قرار دارند.
یکی از مهمترین و درعینحال کهنترین ایزدان ایران باستان، ایزد باد یا همان وای است. وای، ایزدی دوسویه است که همزمان هم بدی را در خورد دارد و هم نیکی را؛ او هم یار اهریمن است و هم یار اهورامزدا.
یکی از وظایف اصلی ایزد باد، کمک به درماندگان و مجازات ستمکاران است. بههمینسبب، از دیرباز هرکس که در ایران مورد ستم قرار میگرفت، به «وای» دخیل میبست. ازهمینجهت است که جملات و شبهجملاتی از قبیل «ای وای»، «وای به حالت»، «وای بر من» و... همچنان نیز در بین مردم ایران استفاده میشوند.
English SummaryIn moments of distress, many people in Iran utter expressions like "ای وای" (Ey Vay), invoking the ancient deity Vayu, the god of wind. While Iranian mythology might seem distant from modern life, it still profoundly influences cultural expressions.
Vayu is an ancient and dualistic deity, representing both good and evil. His role primarily involves assisting the helpless and punishing the oppressor. In historical contexts, those suffering from injustice would invoke Vayu, seeking his aid in their plight.
This cultural heritage is reflected in contemporary phrases such as "Ey Vay," "Vay be halat," and "Vay bar man," symbolizing a connection to this mythological figure. These expressions carry emotional weight, reminding individuals of their historical roots in invoking divine support during tough times.
