شنبه، 1 شهریور ماه 1404 = 23-08 2025
نوشیدن ناکافی آب، بدن را در هورمون های استرس غرق می کند
یک تحقیق جدید نشان می‌دهد که نوشیدن ناکافی آب باعث افزایش هورمون کورتیزول و تشدید واکنش بدن به استرس می‌شود.
به گزارش تک‌ناک، سال‌ها است که توصیه می‌شود برای افزایش انرژی، کنترل اشتها و داشتن پوستی شفاف‌تر، آب بیشتری بنوشیم. همچنین نوشیدن آب کافی می‌تواند خطر بیماری‌هایی مثل دیابت، افسردگی و بیماری‌های قلبی را کاهش دهد.
آب بدن به صورت مستقیم بر واکنش هورمونی ما به استرس اثر می‌گذارد و نوشیدن آب کافی می‌تواند سطح کورتیزول (هورمون اصلی استرس) را متعادل نگه دارد. این یافته برای نخستین‌بار ثابت کرده است که مصرف روزانه مایعات، واکنش هورمونی بدن را به استرس تغییر می‌دهد.
دانشمندان دانشگاه Liverpool John Moores در بریتانیا دریافتند بزرگسالانی که آب کم می‌نوشند، در موقعیت‌های استرس‌زا، واکنش هورمونی بسیار شدیدتری نشان می‌دهند. این در حالی است که ضربان قلب و میزان اضطراب ظاهری در میان افراد با مصرف بالای آب و مصرف پایین، تفاوتی نداشت.
پروفسور نیل والش، سرپرست گروه تحقیقات گفت: «کورتیزول هورمون اصلی استرس است و افزایش بیش از حد آن خطر ابتلا به بیماری قلبی، دیابت و افسردگی را بالا می‌برد.»
روش انجام مطالعه
پژوهشگران با بررسی پایگاه داده سلامت بریتانیا، ۳۲ داوطلب سالم ۱۸ تا ۳۵ ساله را انتخاب کردند. گروهی که کمترین میزان مصرف مایعات را داشتند، روزانه به طور متوسط ۱.۳ لیتر آب می‌نوشیدند و گروه دیگر با بیشترین مصرف، میانگین ۴.۴ لیتر را در روز داشتند.
پس از یک هفته بررسی عادات نوشیدن آب، شرکت‌کنندگان در یک آزمون استرس‌زا شرکت کردند، که شبیه‌سازی یک مصاحبه شغلی واقعی بود و شامل سخنرانی و حل مسائل ریاضی می‌شد. این آزمون به طور کنترل‌شده باعث ایجاد استرس می‌شود و به پژوهشگران اجازه می‌دهد واکنش‌های جسمی و روانی افراد را اندازه‌گیری کنند.
نتایج کلیدی درباره نوشیدن ناکافی آب
افراد با مصرف پایین آب، ادراری تیره‌تر و غلیظ‌تر، همچنین سطح بالاتری از کوپپتین (شاخص هورمون وازوپرسین) داشتند.
پس از آزمون استرس، سطح کورتیزول در گروهی که آب کمتری مصرف می‌کردند، ۵۵ درصد بیشتر از گروه پرمصرف بود.
کورتیزول در گروهی که آب بیشتری مصرف می‌کردند، سریع به حالت طبیعی بازگشت، اما در گروه مقابل دست‌کم ۳۰ دقیقه بالا باقی ماند.
ارتباطی مستقیم بین غلظت ادرار و شدت افزایش کورتیزول مشاهده شد.
دکتر دنیل کاشی، از دیگر پژوهشگران این مطالعه بیان کرد: «هر دو گروه به طور مشابه اضطراب و افزایش ضربان قلب را گزارش کردند، اما فقط گروهی که آب کمتری می‌نوشیدند، افزایش چشمگیر کورتیزول را در بزاق خود داشتند.»
چرا نوشیدن ناکافی آب چنین اثری دارد؟
زمانی که بدن دچار کم‌آبی می‌شود، سطح هورمونی به نام وازوپرسین بالا می‌رود. این هورمون نه‌تنها باعث حفظ آب در کلیه‌ها می‌شود، بلکه ترشح هورمون دیگری به نام ACTH را در مغز (هیپوفیز) تحریک می‌کند. ACTH نیز غدد فوق‌کلیوی را فعال می‌کند تا کورتیزول ترشح شود. به همین دلیل، بدن افراد کم‌آب به طور طبیعی آمادگی بیشتری برای واکنش شدید به موقعیت‌های استرس‌زا دارد.
توصیه‌های مصرف آب
میزان توصیه‌شده روزانه آب در کشورهای مختلف متفاوت است:
آمریکا: ۳.۷ لیتر برای مردان و ۲.۷ لیتر برای زنان
اروپا: حدود ۲.۵ لیتر برای مردان و ۲ لیتر برای زنان
بریتانیا: بین ۶ تا ۸ لیوان در روز
این مقادیر بسته به سن، فعالیت بدنی، اقلیم و شرایط سلامتی تغییر می‌کنند.
پیامدهای این تحقیق برای سلامتی
کمبود آب و افزایش مداوم کورتیزول می‌تواند در طولانی‌مدت باعث موارد زیر شود:
چاقی شکمی
دیابت
بیماری‌های قلبی-عروقی
ضعف سیستم ایمنی
این تحقیق برای نخستین‌بار نشان داد که نوشیدن ناکافی آب، واکنش هورمونی بدن به استرس را شدیدتر می‌کند. هرچند هنوز مشخص نیست که افزایش ناگهانی مصرف آب می‌تواند این واکنش را کاهش دهد یا خیر، اما پژوهشگران معتقد هستند که رساندن آب کافی به بدن یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای مدیریت استرس و حفاظت از سلامت بلندمدت است.
English SummaryA new study reveals that insufficient water intake increases cortisol levels, intensifying the body's stress response. Researchers from Liverpool John Moores University found that adults who drink less water exhibit a significantly stronger hormonal reaction to stress, despite similar heart rates and anxiety levels compared to those who hydrate adequately. The study involved 32 healthy participants subjected to a stress test after monitoring their water consumption. Results showed that lower water intake correlated with darker urine and a 55% higher cortisol level post-stress. Chronic dehydration can lead to obesity, diabetes, and cardiovascular diseases, highlighting the importance of adequate hydration for stress management and long-term health.
