سه شنبه، 14 مرداد ماه 1404 = 05-08 2025
گردشگری فاجعه؛ اینفلوئنسرهای غربی چگونه طالبان را تطهیر می‌کنند؟
نشریه آلمانی «اشپیگل» در یکی از تازه‌ترین مطالب خود در مورد افغانستان به گزارشی درباره حضور اینفلوئنسرهای غربی در افغانستان پرداخته و آن را بخشی از یک استراتژی هدفمند از سوی طالبان برای «تطهیر چهره خود در افکار عمومی جهان» دانسته است.
در این گزارش آمده است که زنان اینفلوئنسر غربی در سفر به افغانستان حق دارند، گردش کنند، برقصند و یا شاد باشند در حالی که زنان و دختران افغان حتی حق تحصیل و آموزش ندارند.
از زمان بازگشت طالبان به قدرت، در حالی‌که بسیاری از خبرنگاران و ناظران حقوق بشری از ورود به افغانستان منع شده‌اند، شماری از چهره‌های پرمخاطب در شبکه‌های اجتماعی، مانند تیک‌تاک و یوتیوب با مجوز رسمی طالبان وارد این کشور شده‌اند و با انتشار ویدیوهایی پرزرق‌وبرق، تصویری سنت‌گرا اما «دوستانه» از افغانستانِ تحت سلطه طالبان ارائه می‌کنند.
اشپیگل در این گزارش، نمونه‌هایی از اینفلوئنسرها را بررسی کرده؛ از جمله دختری آلمانی به نام «لوئیزا» که پس از سفر به افغانستان و انتشار ویدیوهایی از رقص با مردم محلی و تعامل با جنگجویان طالبان، ناگهان به شهرت رسید.
نویسنده گزارش یادآور می‌شود که صفحه تیک‌تاک این چهره جوان تنها پس از بازگشت از افغانستان ساخته شد و اکنون صدها هزار لایک و ده‌ها هزار دنبال‌کننده دارد.
در کنار این نمونه، به ویدیوهای دیگری نیز اشاره شده است؛ از جمله فیلمی از یک بلاگر انگلیسی که با هیجان از استقبال «دو جنگجوی مهربان طالبان» در فرودگاه کابل می‌گوید و سپس با لباس محلی در بازارها قدم می‌زند.
یا بلاگر آمریکایی دیگری که در یکی از گران‌ترین رستوران‌های کابل غذا می‌خورد، در حالی‌که اکثریت مردم کشور با فقر شدید و گرسنگی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند و حضور نهادهای بین‌المللی امدادرسان به‌شدت کاهش یافته است.
اشپیگل در بخش تحلیلی گزارش، به نقل از منتقدان می‌نویسد که این تصاویر، نوعی «گردشگری فاجعه» هستند که چهره واقعی حکومت طالبان را پنهان می‌کنند.
در این گزارش از مینه جواد، نویسنده آلمانی-افغان نقل شده که او این پدیده را یادآور «روایت‌های استعماری از سرزمین‌های عجیب و بکر شرقی» توصیف می‌کند.
او تأکید دارد که اینفلوئنسرها، آگاهانه یا ناآگاهانه، روایتی از افغانستان می‌سازند که در آن طالبان نه یک رژیم سرکوبگر، بلکه میزبانانی بافرهنگ و سنت‌گرا به نظر می‌رسند.
گزارش همچنین بازتاب‌هایی از خشم افغان‌های مهاجر را منعکس کرده است. اشپیگل می‌نویسد که این ویدیوها در میان افغان‌هایی که از کشور گریخته‌اند یا در تبعید به‌سر می‌برند، واکنش‌های تند و انتقادی برانگیخته‌اند. برخی از کاربران در فضای مجازی، اینفلوئنسرها را متهم به «همدستی در تبلیغات طالبان» کرده‌اند.
یکی از نظرات نقل‌شده در گزارش می‌گوید: «تو در حالی با طالبان می‌رقصی که خواهران من حتی حق ورود به دانشگاه را ندارند.»
در ادامه، نویسنده یادآور می‌شود که طالبان از زمان بازگشت به قدرت، زنان را از آموزش عالی، کار در ادارات، رسانه‌ها و بسیاری از فضاهای عمومی حذف کرده و حقوق بنیادین نیمی از جمعیت کشور را به‌صورت سازمان‌یافته نقض کرده است.
در عین حال، رسانه‌های داخلی تحت کنترل شدید قرار دارند و بسیاری از خبرنگاران یا از کشور خارج شده‌اند یا در سکوت کامل فعالیت می‌کنند.
اشپیگل همچنین از قول خود اینفلوئنسرها نقل می‌کند که هدف آنها «سیاسی» نیست و صرفاً می‌خواهند چهرهای متفاوت از افغانستان نشان دهند.
با این حال، به نقل از نویسنده گزارش، این بی‌طرفی ظاهری، در عمل به نفع طالبان تمام می‌شود؛ چرا که این گروه از طریق مدیریت هوشمندانه روایت، تلاش می‌کند، افکار عمومی جهان را نسبت به وضعیت کشور تحت حاکمیت خود، آرام و بی‌خطر جلوه دهد.
گزارش با اشاره به برخی اعترافات اینفلوئنسرها پایان می‌یابد؛ از جمله اینکه برخی از آنان در روزهای ابتدایی سفر با «اسکورت اجباری طالبان» همراه بوده‌اند و برخی ویدیوها تنها با نظارت و هماهنگی مستقیم نیروهای طالبان تولید شده‌اند.
اشپیگل می‌نویسد که در نبود رسانه‌های مستقل و خبرنگاران حرفه‌ای در افغانستان، اینفلوئنسرها به ابزار تازه طالبان برای بازسازی چهرهای این گروه در سطح جهانی تبدیل شده‌اند.
English SummaryThe German magazine "Der Spiegel" reports on the presence of Western influencers in Afghanistan, suggesting it is part of a Taliban strategy to improve their global image. While Western women influencers can travel freely and enjoy themselves, Afghan women are denied education and basic rights. Influencers, like a German girl named Louisa, gain fame by sharing videos that portray a friendly, traditional Afghanistan, despite the harsh realities faced by locals. Critics label this as "disaster tourism," arguing it obscures the Taliban's oppressive regime. Afghan expatriates express outrage, accusing influencers of complicity in Taliban propaganda. The report concludes that, without independent media, influencers have become tools for the Taliban's image management.
