بیش از یک قرن از شبی که تایتانیک، کشتی غول‌پیکر و «غرق‌نشدنی»، در آغوش سرد اقیانوس اطلس آرام گرفت، می‌گذرد. اما هیچ موجی نتوانست داستان آن را مانند بدنه‌ی فلزی‌اش غرق و از دیده‌ها پنهان کند. این تراژدی تاریخی به اسطوره‌ای فرهنگی تبدیل شد: روایتی از بلندپروازی، شکوه، عشق و فاجعه که در حافظه‌ی جمعی ما حک شده است.

حال تصور کنید کسی بخواهد این اسطوره را از اعماق تاریخ بیرون بکشد و دوباره بر آب‌های جهان شناور کند. این ایده که به نظر می‌رسد از دل یک رمان علمی‌تخیلی بیرون‌آمده باشد، طرح اصلی پروژه‌ای واقعی، جنجالی و پرفرازونشیب به نام «تایتانیک ۲» را شکل می‌دهد؛ پروژه‌ای که توسط یک میلیاردر استرالیایی به نام کلایو پالمر رهبری می‌شود و برای بیش از یک دهه، جهان را میان امید و ناباوری، اشتیاق و انکار، مردد نگه داشته است.

اما برخلاف انتظار، داستان تایتانیک ۲ به نقشه‌ی راه ساخت یک کشتی عظیم، مدرن یا نوستالژیک شباهتی ندارد و بیشتر چرخه‌ای بی‌پایان از وعده‌های بزرگ، سکوت‌های طولانی و راه‌اندازی‌های مجدد را روایت می‌کند.

این پروژه که در سال ۲۰۱۲ با هیاهوی رسانه‌ای گسترده‌ای آغاز شد، قرار بود ادای احترامی باشکوه به کشتی اصلی باشد، اما در عمل به یک مطالعه‌ی موردی جذاب در مورد بلندپروازی‌های یک فرد، پیچیدگی‌های مهندسی مدرن و قدرت روابط‌عمومی تبدیل شد.

آیا تایتانیک ۲ سرانجام در دریا شناور می‌شود تا سفری را که خواهر بزرگ‌ترش هرگز به پایان نرساند، کامل کند؟ یا برای همیشه یک «کشتی رؤیایی» باقی خواهد ماند که تنها روی کاغذ و در کنفرانس‌های خبری پر زرق‌وبرق جان می‌گیرد؟ برای یافتن پاسخ، باید به دل داستانی پیچیده سفر کنیم.

ناخدای جدید تایتانیک: مردی که از فیلم جیمز کامرون الهام گرفت

برای درک تایتانیک ۲، ابتدا باید با معمار اصلی آن آشنا شویم: کلایو پالمر؛ میلیاردر استرالیایی فعال در صنعت معدن که شهرتش را نه صرفاً با ثروتی هنگفت، بلکه با پروژه‌های عجیب و بلندپروازانه‌اش کسب کرده است.

شخصیت پالمر گویی از دل فیلم‌های هالیوودی بیرون‌آمده؛ با اعتماد به نفسی بالا و ژست‌های غلوشده که گاه با خودنمایی و شوخ‌طبعی همراه می‌شود. مثلاً یکی از یکی از مشهورترین اقدامات او، ساخت پارک ژوراسیک دایناسورهای رباتیک در ابعادی واقعی بود، با نامی که به‌خوبی تصویر ذهنی او را منعکس می‌کرد: «پالمرزاروس».

اما چرا یک غول معدن باید به فکر بازسازی یک کشتی اقیانوس‌پیمای تاریخی بیفتد؟ انگیزه‌های پالمر، آن‌طور که خودش بیان می‌کند، در ترکیبی از فلسفه، نوستالژی و میراث شخصی ریشه دارد؛ چنان‌که بارها این پروژه را نمادی از «عشق و صلح» در جهانی توصیف کرده که بیش از حد بر جنگ متمرکز شده است.

جالب اینکه که الهام‌بخش اصلی او نه تراژدی واقعی تاریخی، بلکه روایت رمانتیک فیلم مشهور جیمز کامرون در سال ۱۹۹۷ بود و به همین دلیل در گفتگوهایش به داستان «جک و رز» و ارزش‌هایی مانند «شجاعت و فداکاری» اشاره می‌کند که در فیلم به تصویر کشیده شده‌اند.

سیر تکمیل پروژه تایتانیک ۲

اما وقتی به تاریخچه‌ی تایتانیک ۲ می‌نگریم، نه یک خط مستقیم، بلکه دایره‌ای را می‌بینیم که مدام دور خود می‌چرخد و تکرار می‌شود. باوجود شروع امیدوارکننده، تاریخ مقرر اولین سفر در سال ۲۰۱۶ آمد و رفت، اما هیچ خبری از کشتی نشد. چراکه رکود پروژه نه از سمت مهندسی، بلکه به دلیل اختلافات مالی سختی بود که بین شرکت معدنی پالمر و یکی از شرکای چینی به وجود آمد و طبق گزارش‌ها، بودجه‌ی پروژه تایتانیک ۲ را در بن‌بست قرارداد.

سال ۲۰۱۵، شرکت دلتامارین رسماً توقف پروژه را تأیید کرد و همان‌جا بود که نخستین ترک بر پیکر رؤیای تایتانیک ۲ افتاد، پیش از اینکه حتی رنگ دریا را دیده باشد.

مانع اصلی: کشتی‌ای بدون کارخانه کشتی‌سازی

با وجود سه رونمایی بزرگ در طول یک دهه، حقیقتی تلخ و اساسی در مورد تایتانیک ۲ بدون تغییر باقی‌مانده: هنوز هیچ کارخانه کشتی‌سازی برای ساخت آن قرارداد نبسته است.

و این شاید مهم‌ترین مانعی باشد که همه‌چیز را در هاله‌ای از ابهام و تردید نگه می‌دارد. طرح اولیه با کارخانه چینی دیگر معتبر نیست و دلتا مارین، طراح پروژه پیشنهاد می‌کند کار به دست کارخانه‌ای اروپایی سپرده شود؛ جایی که تخصص و تجربه ساخت کشتی‌های مسافربری بزرگ ریشه‌های عمیق‌تری دارد.

سال ۲۰۲۴ پالمر در اقدامی نمادین راهی بلفاست شد؛ به سراغ همان کارخانه‌ای رفت که روزگاری تایتانیک افسانه‌ای را ساخته بود: هارلند اند ولف (Harland & Wolff) اما این کارخانه که خود با مشکلات مالی دست‌وپنجه نرم می‌کرد و دهه‌ها از ساخت کشتی مسافربری بزرگ دست کشیده، حتی حاضر به ملاقات پالمر هم نشد. نتیجه چیزی نبود جر شکستی آشکار که اعتبار پروژه را به چالش کشید.

کارشناسان صنعت کشتی‌سازی معتقدند که ظرفیت کارخانه‌های بزرگ اروپایی تا چندین سال آینده از قبل رزرو شده‌اند و باتوجه‌به اینکه ساخت چنین کشتی‌ای حداقل ۲٫۵ تا ۳ سال زمان می‌برد، راه‌اندازی آن در دریا تا ژوئن ۲۰۲۷ تقریباً غیرممکن به نظر می‌رسد.

به همین دلیل با وجود تمام طرح‌های دقیق مهندسی، تایتانیک ۲ همچنان در هیبت یک «کشتی ارواح» باقی‌مانده؛ سرگردان و انتظار کارگاهی که روزی آن را به دنیا بیاورد.

آیا بازسازی تایتانیک اخلاقی است؟ نگاهی به انتقادها و واکنش‌ها

تا به اینجا یکی از جدی‌ترین انتقاداتی که به پروژه وارد می‌شود، جنبه اخلاقی آن را زیر سؤال می‌برد. آیا تلاش برای بازسازی دقیق یک کشتی که غرق‌شدنش به قیمت جان ۱۵۰۰ انسان تمام شد، اقدامی بی‌احساس و نوعی سوءاستفاده از یک تراژدی نیست؟ به همین دلیل گروهی نیز این پروژه را اوج گستاخی و غرور می‌دانند.

در مقابل پالمر و شرکت سعی دارند روایت را تغییر دهند. آن‌ها پروژه را نه یادبودی برای فاجعه، بلکه «جشنی برای عشق، شجاعت و روح انسانی» معرفی می‌کنند؛ روایتی که همان‌طور که گفته شد، عمیقاً از فیلم ۱۹۹۷ الهام می‌گیرد.

در واقع، پالمر در حال بازسازی بستری برای یک فانتزی سینمایی است، نه یک رویداد تاریخی. این چرخش تمرکز از «فاجعه تاریخی» به «اسطوره رمانتیک» به‌خوبی نشان می‌دهد که چرا نگرانی‌های اخلاقی در روایت او به حاشیه رانده می‌شوند.

واکنش نوادگان قربانیان و بازماندگان تایتانیک نیز نسبت به این پروژه یکسان نیست. شرکت بلو استار لاین در ابتدا اعلام کرد که هیئتی مشورتی متشکل نوادگان تشکیل خواهد داد تا از محترمانه بودن پروژه اطمینان حاصل شود. بااین‌حال تا کنون بیانیه‌های رسمی و قابل تأییدی از سوی انجمن‌های بزرگ تاریخی تایتانیک در حمایت یا مخالفت با این پروژه منتشر نشده است.

در سطح افکار عمومی نیز واکنش غالبی دیده نمی‌شود و آنچه بیشتر به چشم می‌خورد، ترکیبی از هیجان، کنجکاوی و البته دوز بالایی از شک و تمسخر است که از وعده‌های مکرر و برآورده نشده پالمر نشأت می‌گیرد.

کشتی‌ای که در برزخ رؤیا و واقعیت سرگردان است

پروژه تایتانیک ۲ در جوهره‌ی خود یک پارادوکس است: از یک سو، طرح مهندسی دقیق و قابل‌اجرایی دارد که توسط یکی از بهترین شرکت‌های طراحی دریایی جهان پشتیبانی می‌شود. از سوی دیگر، این کشتی مفهوم پروژه‌ای شخصی و لوکس و مجلل را القا می‌کند که سرنوشت آن کاملاً به اراده، ثروت و منافع یک میلیاردر غیرقابل‌پیش‌بینی بستگی دارد.

در حال حاضر، بزرگ‌ترین مانع پروژه، یعنی نبود قرارداد ساخت با یک کارخانه کشتی‌سازی، همچنان به قوه‌ی خود پابرجا است. تا زمانی که این گام حیاتی برداشته نشود، تمام وعده‌ها و تاریخ‌های اعلام‌شده از جمله سفر اولیه در ژوئن ۲۰۲۷، چیزی بیش از گمانه‌زنی نیست.

محتمل‌ترین سناریو برای آینده تایتانیک ۲، ادامه همین الگوی آشنای یک دهه گذشته است: دوره‌های طولانی سکوت و توقف، که هرچند سال یک‌بار با یک مصاحبه مطبوعاتی پر هیاهو و اعلام تاریخی جدید برای رونمایی، شکسته می‌شود. این پروژه بیش از آنکه پیشرفتی واقعی را منعکس کند، به یک شیرین‌کاری تبلیغاتی تکراری تبدیل شده که گاه‌به‌گاه توجه رسانه‌ها را به خود جلب می‌کند.

به گزارش زومیت، شاید روزی کلایو پالمر سرانجام موفق شود آرزوی دیرینه‌اش را به واقعیت تبدیل کند و تایتانیک ۲ را واقعاً بر پهنه‌ی اقیانوس روانه سازد. اما تا آن زمان، این کشتی همان طرحی باقی می‌ماند که در یک دهه‌ی گذشته بود: رؤیایی زیبا بر روی کاغذ، اسطوره‌ای مدرن که در برزخ میان بلندپروازی یک مرد و واقعیت‌های تلخ صنعت، سرگردان است.