شبکه الجزیره در گزارشی گفت: شرکت‌های هواپیمایی جهان عبور از آسمان افغانستان را بر آسمان ایران و اسرائیل ترجیح می‌دهند. پس از ۳ سال خودداری از پرواز در آسمان افغانستان، برخی از خطوط هوایی بین‌المللی با هدف کاهش خطرات، عبور از حریم هوایی افغانستان را از سر گرفته‌اند، زیرا معتقدند با توجه به تنش‌های کنونی بین رژیم ایران و اسرائیل، پرواز بر فراز افغانستان امن‌ترین گزینه است. این وضعیت به رغم نبود خدمات کنترل ترافیک هوایی افغانستان در زمین است.

داده‌های بررسی پرواز‌ها نشان می‌دهد پس از بسته شدن حریم هوایی روسیه در نتیجه جنگ در اوکراین و پس از افزایش تنش‌ها در خاورمیانه به ویژه پس از ترور اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس در تهران و افزایش نگرانی‌ها از تشدید تنش میان ایران و اسرائیل و منطقه، شرکت‌های هوایی لوفت هانزا آلمان، سنگاپور، بریتانیا و ترکیه بر فراز حریم هوایی افغانستان پرواز می‌کنند.

دستاورد‌های دولت افغانستان
در سال‌های آخر دولت سابق افغانستان، روزانه حدود ۴۰۰ هواپیما از آسمان افغانستان عبور می‌کرد. دولت سابق افغانستان بابت پرواز هر هواپیما از آسمان خود، ۷۰۰ دلار دریافت می‌کرد. پس از خروج نیرو‌های آمریکایی از افغانستان در سال ۲۰۲۱ و کنترل مجدد طالبان بر این کشور، اکثر خطوط هوایی، مسیر‌های پرواز خود را تغییر دادند و عبور آنها از آسمان افغانستان، متوقف شد.

«امام الدین احمدی» سخنگوی وزارت هوانوردی افغانستان به الجزیره گفت: بیشتر شرکت‌های خارجی به استفاده از حریم هوایی ما بازگشته‌اند، زیرا امن‌تر است. چون چیزی در خاک افغانستان وجود ندارد که امنیت هوانوردی را تهدید کند..

وی توضیح داد: روزانه ۲۶۰ هواپیما بر فراز افغانستان عبور می‌کند و انتظار می‌رود این تعداد به زودی افزایش یابد.

احمدی گفت دولت افغانستان برای عبور هر هواپیما از آسمان کشور مبلغ ۷۵۰ دلار دریافت می‌کند. در چهار ماه گذشته بیش از ۸ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار از این محل کسب کردیم.

بر اساس آمار رسمی، در سال ۲۰۲۳ بیش از ۳۰ هزار پرواز از حریم هوایی افغانستان عبور کرد. تعداد هواپیما‌هایی که قبل از خروج ارتش امریکا از افغانستان، از آسمان این کشور عبور می‌کردند به ۹۵ هزار هواپیما می‌رسید. در آن زمان، دولت قبلی افغانستان برای عبور از حریم هوایی کشور برای هر هواپیما ۹۵۰ دلار هزینه دریافت می‌کرد.

با وجود اینکه افغانستان سالانه ۱۵ تا ۲۱ میلیون دلار به عنوان درآمد از ترانزیت هواپیما کسب می‌کند. این پول از طریق اتاق امور مالی اتحادیه بین المللی حمل و نقل هوایی جمع آوری می‌شود و سپس به بانک مرکزی افغانستان ارسال می‌شود، اما به دلیل تحریم‌های امریکایی و بین المللی بر افغانستان این پول از ۳ سال قبل تاکنون تحویل افغانستان نشده است.

آسمان امن
یک منبع در دولت فعلی افغنستان که ترجیح داد نامش فاش نشود به سایت الجزیره گفت: «فضای هوایی افغانستان امن است و هواپیما‌ها می‌توانند از آن عبور کنند، اما ما ابزار کافی برای ارائه خدمات لازم به آنها نداریم.»

وی افزود: وجود هواپیما‌های بدون سرنشین آمریکا در حریم هوایی افغانستان باعث اطمینان شرکت‌های هواپیمایی خارجی و بین المللی است.

علیرغم غیبت خدمات کنترل ترافیک هوایی بر روی زمین، «اسد کریمی» کارشناس هوانوردی افغانستان به الجزیره گفت که تصمیم برای‌عدم استفاده از حریم هوایی افغانستان «یک تصمیم امنیتی نبود، بلکه تصمیمی سیاسی برای اعمال فشار بر طالبان بود.»

کریمی توضیح داد: این شرکت‌های هواپیمایی و سایرین می‌دانند جنبش طالبان تمام خاک افغانستان را در کنترل خود دارد. چیزی در خاک افغانستان وجود ندارد که امنیت هوانوردی را تهدید کند. خود طالبان هم سلاح‌های ضد هوایی ندارد. افغانستان در راه اصلی میان آسیا و اروپا قرار دارد و فاصله میان این دو راه کوتاه می‌کند.

آسمان افغانستان
افغانستان دارای ۲۷ فرودگاه از جمله ۵ فرودگاه بین المللی است. مهم‌ترین آنها، فرودگاه‌های کابل، قندهار، هرات و مزار شریف است که روزانه حدود ۳۰ پرواز خارجی دارند. سازمان «پرواز رادار ۲۴» گزارش داده است در دومین هفته ماه آگوست، پرواز‌های عبور از آسمان افغانستان نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۷ برابر شده است.

سخنگوی وزارت هوانوردی افغانستان به الجزیره گفت: ما مانند سایر کشور‌ها ارتفاع مناسب برای عبور هواپیما‌ها از حریم هوایی افغانستان را از ارتفاع ۳۵ هزار تا ۵۰ هزار پا تعیین کرده‌ایم و از شرکت‌های خارجی که فرودگاه‌های افغانستان را مدیریت می‌کنند درخواست کرده‌ایم ابزار لازم را برای هدایت هواپیما‌ها در هوا داشته باشیم.

سخنگوی اداره هوانوردی افغانستان همچنین گفت اعلام اداره هواپیمایی فدرال آمریکا درباره اینکه هواپیما‌های این کشور در ارتفاع پایین در «کریدور واخان» پرواز کنند نشانه ایی از تامین امنیت آسمان افغانستان است. کریدور واخان برای عبور از تاجیکستان به پاکستان استفاده می‌شود.

وی افزود که شرکت‌های هواپیمایی بین‌المللی به پرواز در حریم هوایی افغانستان بازگشته‌اند، اما در فرودگاه‌های افغانستان فرود نمی‌آیند، زیرا اگر هر هواپیما مجبور به فرود در آنجا شود، امنیت خدمه یا مسافران تضمین نمی‌شود.

خلبان افغانستانی «جمشید فایز» هم می‌گوید دولت فعلی افغانستان به رسیدگی به وضعیت فرودگاه‌ها اهمیت می‌دهد. در غیاب نظارت بر آسمان افغانستان، خلبان‌هایی که از آسمان افغانستان عبور می‌کنند از طریق بی‌سیم و براساس چارچوب‌های بین المللی، با خلبان‌های دیگر در هواپیما‌های نزدیک به خود در آسمان صحبت می‌کنند.