طی بررسی‌های سازمان‌های محیط زیستی جهان، رودخانه‌های زرجوب و گوهررود به عنوان یکی از آلوده‌ترین رودخانه‌های جهان محسوب می‌شوند که برای پاک‌سازی آن اقدام قابل توجهی انجام نگرفته است.

شهر رشت در گذشته‌ای نه چندان دور یکی از خوش آب و هواترین مناطق شمالی ایران بوده است؛ شهری سرشار از نشاط و شادابی با مناظر طبیعی سرپوشیده از درختان سرسبز و رودخانه‌هایی پر آب و زلال که هر رهگذری را مجذوب قدرت پروردگار برای خلق این منظر دلنشین طبیعی می‌کرد.

شهر رشت از جمله معدود شهرهایی است که دارای یک ویژگی بارز و قابل توجه است و می‌تواند از راه آبی بخش‌های مختلف شهر را به یکدیگر متصل کند و مکان‌های مفرحی را برای مسافران و صنعت توریستی ایجاد کند.

آلودگی رودخانه
رودخانه زرجوب و گوهررود رشت از آنجایی که از وسط شهر رشت رد می شوند در شکل ظاهری شهر هم تاثیر بسزایی گذاشته و مسیر وسیعی از شرق به غرب شهر را به شکل زیبایی به هم متصل کرده است.

رودخانه‌های گوهررود و زرجوب که روزی شاهرگ حیاتی شهر رشت بودند، امروز جز به عنوان کانال‌های عظیم حمل فاضلاب و زباله شهری جایگاه دیگری ندارند و ساکنان مجاور این رودخانه‌ها را با چالش‌های بسیاری روبرو کرده است.

طی دهه‌های 30 و 40 این رودخانه‌ها یکی از جاذبه‌های توریستی بوده و به عنوان مسیر رایج حمل و نقل مسافر در شهر به حساب می‌آمدند ولی هم‌اکنون با بوی تعفنی که از این رودخانه‌ها به مشام می‌رسد، یکی از معضلات اساسی نه تنها شهر رشت بلکه گیلان و ایران محسوب می‌شود.

آلودگی رودخانه
رودخانه‌های زرجوب و گوهررود یکی از آلوده‌ترین رودخانه‌های جهان

رودخانه‌هایی که در گذشته مکان معروفی برای ماهیگیری شهروندان بود، امروز نه تنها زندگی بخش نبوده بلکه منشاء انواع بیماری‌ها و مشکلات شده‌اند، این در حالی است که برای نجات این سرمایه زیبای شهری مسئولیت‌پذیری و اندکی تفکر و همت کافی است.

رودخانه‌ها یکی از زیباترین جلوه‌های طبیعت هستند که نه تنها در محیط بکر و طبیعی بلکه در شهر نیز به چشم می‌خورند و جلوه و زیبایی خاصی به این مناطق می‌بخشند ولی متاسفانه از آنجاییکه هیچ ارگانی حفظ و حراست از این جلوه‌های طبیعی داخل شهری را جزو وظایف خود نمی‌داند، به رغم تلاش‌هایی که برخی از ارگان‌ها نظیر شهرداری در جهت نجات آنها انجام می‌دهند، همچنان روز به روز رو به زوال، نابودی و افول می‌روند.

آلودگی رودخانه
طی بررسی‌های سازمان‌های محیط زیستی جهان، رودخانه‌های زرجوب و گوهررود به عنوان یکی از آلوده‌ترین رودخانه‌های جهان محسوب می‌شوند که برای پاک‌سازی آن اقدام قابل توجهی انجام نگرفته است.

ورود فاضلاب شهری به رودخانه‌های گوهررود و زرجوب

رودخانه گوهررود از ارتفاعات 700 متری کوه‌های سراوان سرچشمه می‌گیرد و پس از وصل شدن به رودخانه زرجوب، رودخانه پیربازار را تشکیل داده و در نهایت به تالاب انزلی می‌ریزد و طول این رودخانه در استان گیلان 40 کیلومتر است.

رودخانه زرجوب نیز از کوه‌های کم ارتفاع "هزار مرز"، "نیزه سر"، "جوکلبندان" و "کچا" از حدود ۲۵ کیلومتری جنوب شهر رشت سرچشمه می‌گیرد، پس از عبور از منطقه "بهدان" و "چوماچا" و پیوستن به رودخانه گوهررود رودخانه پیربازار را تشکیل می‌دهد.

متاسفانه امروزه فاضلاب‌های شهری یکی از منابع اصلی آلاینده این رودخانه‌ها هستند و فاضلاب‌های محلات مختلفی از شهرهای خمام و رشت بدون انجام هیچ تصفیه‌ای وارد رودخانه‌های گوهررود و زرجوب می‌شود.

از دیگر منابع آلوده‌کننده، پسماندهای شهری هستند که با حجم زیاد به میزان 720 تن در روز از منطقه سراوان رشت وارد رودخانه‌های زرجوب و گوهررود می‌شود.

سرازیر شدن آلودگی های مربوط به فاضلاب شهری رشت به تالاب انزلی و دریای خزر

با وجود اینکه از منابع رودخانه‌های زرجوب و گوهررود رشت برای کشاورزی استفاده می‌شود و حدود نیمی از مردم این شهرستان به نوعی مشغول کشاورزی هستند، خطر انتقال انواع بیماری و آلودگی‌ها جان کشاورزان را به خطر می‌اندازد.

آلودگی رودخانه

همچنین با وجود اینکه تالاب بندرانزلی و دریای خزر پذیرنده نهایی آلودگی‌های ناشی از این دو رودخانه هستند، گونه‌های گیاهی و جانوری ارزشمند تالاب انزلی در تهدید آلودگی قرار دارند و این همه آلودگی به آبزیان دریای خزر منتقل شده و با مصرف آن‌ها توسط انسان، سلامت مردم نیز به خطر می‌افتد.

پس از طرح این مقدمه سؤالات متعددی در ذهن نگارنده شکل گرفته است که از جمله آن می‌توان به این موارد اشاره کرد که چرا با وجود این همه مشکلاتی که به واسطه آلودگی رودخانه‌های گوهررود و زرجوب برای شهروندان و محیط زیست استان گیلان به وجود آمده ولی اقدام تاثیرگذار و چشمگیر در این حوزه انجام نشده است؟

چرا با وجود گذشت سالیان متمادی از آلودگی این دو رودخانه ولی تاکنون راه حل درست و تبلیغات مناسبی برای جلوگیری و یا پاکسازی آلودگی‌ها انجام نشده است؟

یکی از شهروندان رشتی که در مجاورت رودخانه گوهررود در یک آپارتمان 4 طبقه زندگی می‌کند، در گفتگو با خبرنگار «فردا» می گوید: زمانی که به فصل گرم تابستان نزدیک می‌شویم، نمی‌توانیم پنجره خانه‌مان را باز کنیم زیرا بوی تعفن رودخانه اجازه زندگی نمی‌دهد.وی خاطرنشان کرد: قیمت واحدهای مسکونی در مناطق مجاور رودخانه هر سال کاهش محسوسی پیدا می‌کند و متاسفانه اقدام قابل توجهی برای لایروبی و پاکسازی رودخانه توسط مسئولین مربوطه انجام نمی‌پذیرد.این شهروند گیلانی اظهار کرد: به همراه تعدادی از خانوارهای مجاور رودخانه با امضای طوماری از مسئولین کشوری و استانی خواستار راه‌حل جدی برای حل معضل آلودگی رودخانه گوهر رود و زرجوب شدیم که در حال پیگیری امر از سازمان محیط زیست و استانداری گیلان هستیم.وی با اشاره به اینکه متاسفانه تا آنجا که پیگیری کردیم عدم تخصیص بودجه برای این مشکل زیست‌محیطی، بهانه مسئولین شده است، افزود: از همه مسئولین کشوری و استانی درخواست می‌کنیم همه توان خود را برای سلامت مردم بکار بگیرند.

بوی تعفن تنها حاصل تابستان گرم رودخانه‌های زرجوب و گوهر رود

یکی از شهروندان رشتی که در مجاورت رودخانه گوهررود در یک آپارتمان 4 طبقه زندگی می‌کند، در گفتگو با خبرنگار «فردا» می گوید: زمانی که به فصل گرم تابستان نزدیک می‌شویم، نمی‌توانیم پنجره خانه‌مان را باز کنیم زیرا بوی تعفن رودخانه اجازه زندگی نمی‌دهد.

وی خاطرنشان کرد: قیمت واحدهای مسکونی در مناطق مجاور رودخانه هر سال کاهش محسوسی پیدا می‌کند و متاسفانه اقدام قابل توجهی برای لایروبی و پاکسازی رودخانه توسط مسئولین مربوطه انجام نمی‌پذیرد.

این شهروند گیلانی اظهار کرد: به همراه تعدادی از خانوارهای مجاور رودخانه با امضای طوماری از مسئولین کشوری و استانی خواستار راه‌حل جدی برای حل معضل آلودگی رودخانه گوهر رود و زرجوب شدیم که در حال پیگیری امر از سازمان محیط زیست و استانداری گیلان هستیم.

وی با اشاره به اینکه متاسفانه تا آنجا که پیگیری کردیم عدم تخصیص بودجه برای این مشکل زیست‌محیطی، بهانه مسئولین شده است، افزود: از همه مسئولین کشوری و استانی درخواست می‌کنیم همه توان خود را برای سلامت مردم بکار بگیرند.

احیای رودخانه‌های گوهررود و زرجوب نیازمند یاری تشکل‌های محیط زیستی است

مدیرکل حفاظت محیط‌زیست گیلان که سال گذشته از اختصاص مبلغ 500 میلیارد ریال برای احیای زرجوب و گوهررود توسط سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی خبر داده بود، در گفتگو با خبرنگار «فردا» اظهار کرد: متأسفانه مشکلات متعددی در خصوص تأمین اعتبار به وجود آمد و شایبه اختصاص آن به شرکت آب منطقه‌ای با انتقاد گسترده مواجه شد.

آلودگی رودخانه

قربانعلی محمدپور با اشاره به وضعیت نامناسب این دو رودخانه، خاطرنشان کرد: دولت تدبیر و امید برای نجات این رودخانه‌ها که از آلوده‌ترین رودخانه‌های جهان هستند، برنامه دارد.

وی خاطرنشان کرد: با بودجه‌ای که از طرف دولت مصوب شده است قرار است تصفیه‌خانه‌ای برای شیرابه سراوان رشت که وارد رودخانه‌های مذکور می‌شود، احداث شود.مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان با بیان اینکه سال‌های زیادی است که فاضلاب بیمارستان‌های رشت وارد رودخانه گوهررود و زرجوب می‌شود، افزود: برای ایجاد تصفیه‌خانه فاضلاب این بیمارستان‌ها 25 میلیارد ریال در دستور کار قرار می‌گیرد.

وی به رویکرد دولت تدبیر و امید در حوزه محیط زیست اشاره کرد و گفت: دولت تکیه بر تشکل‌های محیط زیستی دارد و آنها را به عنوان بازوان اجرایی خود برای رسیدن به اهداف عالیه محیط زیست به شمار می آورد.

محمدپور خاطرنشان کرد: احیای رودخانه‌های گوهررود و زرجوب نیازمند یاری تشکل‌های محیط زیستی است.30 درصد از بودجه احیای رودخانه‌های رشت به آب منطقه‌ای اختصاص یافته است.

رئیس کمیسیون بهداشت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر رشت در گفتگو با خبرنگار ما با بیان اینکه وضعیت فعلی رودخانه‌های گوهررود و زرجوب حاصل برخی سهل‌انگاری‌های مسئولین گذشته استان بوده است، تاکید کرد: این مشکل به حدی است که امروزه به عنوان معضلی برای شهر رشت قلمداد می‌شود.

آلودگی رودخانه

فاطمه شیرزاد با اشاره به اینکه می‌توان با آزادسازى بخش‌های از حریم این رودخانه‌ها، آنها را تبدیل به فضاى سبز کرد، گفت: باید با جلوگیرى از ریزش فاضلاب‌هاى خانگى و پسماندهاى کارخانه‌ها و لایروبی اصولی این رودخانه‌ها، آن را از وضعیت بحرانی کنونی خارج کرد.

وی همراهی همه مسئولین برای رهایی شهر رشت از این معضل زیست‌محیطی ضروری دانست و گفت: تنها تصویب و اختصاص بودجه 500 میلیارد ریالی در سفر رئیس جمهور برای این امر کافی نبوده و اختصاص این بودجه به آب منطقه‌ای اشکالات زیادی داشت.

عضو شورای شهر رشت، خاطرنشان کرد: پس از برگزاری نشست‌های متعدد تصمیم بر این شد که 30 درصد از هزینه اختصاص یافته به احیای رودخانه‌های گوهررود و زرجوب، برای هزینه کردن در حوزه سلامت به شرکت آب منطقه‌ای گیلان اختصاص پیدا کند.

وی با بیان اینکه این مبلغ تاکنون به حساب آب منطقه‌ای واریز نشده است، افزود: به دلیل عدم واریز مبلغ مذکور تاکنون اقدام‌های مثبت اجرایی در این حوزه انجام نشده است.

شیرزاد با تاکید بر اینکه مردم رشت و استان گیلان باید از عوارض ناشی از آلودگی‌های رودخانه‌های گوهررود و زرجوب در امان باشند، اظهار کرد: اعتبار دولتی رودخانه‌ها باید هر چه سریع‌تر واریز و اقدام‌های ساماندهی انجام شود.

ضرورت اختصاص بودجه شهرداری برای ساماندهی رودخانه‌های رشت

نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار «فردا» با اشاره به اینکه هیچ دلیل قانع‌کننده‌ای برای اختصاص بودجه ساماندهی و احیای رودخانه‌های گوهررود و زرجوب به آب منطقه‌ای وجود ندارد، تصریح کرد: آب منطقه‌ای در امور خدمات شهری توانایی ندارد و نمی‌دانم چرا این بودجه از تهران اینگونه تخصیص یافته است.

جبار کوچکی‌نژاد با اشاره به اینکه پیگیری تملک خانه‌های اطراف رودخانه‌های رشت و ساماندهی رودخانه‌های رشت با شهرداری این شهر است، افزود: آب منطقه‌ای در حوزه احیای رودخانه‌ها تنها می‌تواند نقش کارشناسی داشته باشد و قرار دادن اعتبار ساماندهی این رودخانه‌ها به آب منطقه‌ای، ایجاد مشکل می‌کند.

وی اظهار کرد: در همه جای کشور، شهرداری مسئول سامان‌بخشی به ساختار زیست محیطی و تملک خانه‌های اطراف رودخانه‌ها است.

نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه از عهده شرکت آب منطقه‌ای خارج است که به تنهایی بتواند وضعیت رودخانه‌های گوهررود و زرجوب را ساماندهی کند، افزود: شهرداری به راحتی می‌تواند با ساماندهی زمین های اطراف و اسکان مجاورین رودخانه در مسکن مهر، بحث تملک دارایی مردم را حل و فصل کند.

آلودگی رودخانه
کوچکی‌نژاد خاطرنشان کرد: متأسفانه مسئولان زیربط بدون انجام بررسی کارشناسی به این نتیجه رسیده‌اند که همه مشکلات رودخانه‌ها به آب منطقه‌ای مربوط می‌شود در صورتی که واضح است که مسئله فاضلاب عمده مشکل این رودخانه‌هاست و مسئول مستقیم آن شرکت آب و فاضلاب است.