معضلات زيست محيطی کشت نيشکر در خوزستان

خبرگزاري آريا-ابلاغ اخير سياست هاي کلي محيط زيست مقام معظم رهبري به رياست قوه مجريه در اجراي بند يک اصل 110 قانون اساسي به نوعي ورق زدن برگه جديد توجه بيش از پيش متوليان امر در حفاظت از محيط زيست خوزستان مي باشد.
دکتر سيدحسين فاضلي مدرس دانشگاه و از فعالان محيط زيست کشور در گفتگو با خبرنگار اجتماعي آريا اظهار داشت:ابلاغ اخير سياست هاي کلي محيط زيست مقام معظم رهبري به رياست قوه مجريه در اجراي بند يک اصل 110 قانون اساسي به نوعي ورق زدن برگه جديد توجه بيش از پيش متوليان امر در حفاظت از محيط زيست خوزستان مي باشد.اگرچه هشدارهاي مقام معظم رهبري(مانند هشدار اسفند 1393)به متوليان امر درباره ضرورت حفاظت از محيط زيست محيط سخن جديدي نيست.
فاضلي در ادامه افزود:شکايات سازمان حفاظت محيط زيست و مردمي عليه تبعات و پيامدهاي پيچيده طرح هاي نيشکر در خوزستان مقوله جديدي نيست و حسب اعلام مدير کل اداره حفاظت محيط زيست خوزستان، شرکت توسعه نيشکر به عنوان يکي از صنايع آلاينده به دادگاه معرفي شده است، اما در بعضي از موارد، حسب اظهارات رييس اداره حفاظت محيط زيست اهواز، بيش از دو سال پرونده قضايي عليه شرکت نيشکر به دليل سوزاندن مزارع و آلوده کردن تشکيل شده، ولي تا کنون معلق مانده است.
اين فعال محيط زيستي تصريح کرد:اگرچه در بعضي ديگر موارد مانند صدور محکوميت قضائي حبس و تعليق از فعاليت براي مدير عامل کارخانه الکل سازي رازي(حسب اظهارات مدير کل اداره حفاظت محيط زيست خوزستان)قابل توجه است(در مقوله کارخانه الکل سازي نيشکر خوزستان، رياست حفاظت محيط زيست کشور اعلام مي دارد که کارخانه الکل سازي نيشکر خوزستان داراي مشکلات جدي زيست محيطي است).اين در حالي است که معاونت رياست جمهوري و رياست حفاظت محيط زيست کشور اعتقاد دارد که اگر طرح عظيم نيشکر در خوزستان از همان ابتدا مطالعات زيست محيطي داشت، راه حل هايي براي مشکلات فعلي پيش بيني و اکنون راهکاري براي جلوگيري از آنها اتخاذ مي شد و براساس گزارشات دريافتي هنوز هم معضل کشت و صنعت نيشکر در خوزستان وجود دارد و از برنامه زيست محيطي عقب ماندگي دارد.
وي همچنين اظهار کرد:مدير کل بحران استانداري خوزستان نيز بر اين اعتقاد است که صنعت نيشکر در استان آلودگي‌هاي فراواني را ايجاد کرده است و مشاور استاندار خوزستان در امور حفاظت محيط زيست و شيلات نيز مطرح مي نمايد که زيان‌بار بودن طرح نيشکر در استان بر همگان روشن شده است و پساب هاي نيشکر در منطقه را يک چالش و مصيبت توصيف مي کند.اگرچه رييس سازمان مديريت و برنامه ريزي خوزستان اظهار مي دارد که نيشکر براي استان هيچ سودي جز آلايندگي ندارد.
اين مدرس دانشگاه خاطر نشان کرد:در مقوله باران هاي خاکستري نيشکر، رييس اداره حفاظت محيط زيست اهواز بيان مي نمايد که آتش زدن مزارع نيشکر براي برداشت محصول به هيچ وجه از نظر محيط زيست قابل قبول نيست و مدير کل اداره حفاظت محيط زيست خوزستان نيز مونوکسيد کربن و افزايش ذرات معلق در هوا را از مهمترين عوامل آلاينده هوا در اثر آتش زدن مزارع مي داند.
به گفته وي ، هم راستا، رييس سابق مرکز بهداشت خوزستان نيز بر اين اعتقاد است که متاسفانه سوزاندن پسماندها در مزارع نيشکر پديده و عادت زشتي است که با گسترش و توسعه مزارع نيشکر و صنايع جانبي آن گريبان ساکنان اين منطقه است و سلامتي آنها را در معرض تهديد قرار داده است و سوزاندن نيشکر و مزارع کشاورزي موجب آلودگي هوا با آلاينده‌هايي مانند CO ،‌CO2 ،‌NOX ، ‌SO2 ‌و هيدروکربن‌ها مي‌شود.علاوه بر آن، مدير کل اداره حفاظت محيط زيست خوزستان، سوزاندن مزارع نيشکر را يکي از گزينه هاي مهم باران هاي آلوده در پاييز سال 1394 مي داند.
در يکي از موارد نيز، مدير کل اداره حفاظت محيط زيست خوزستان اعلام مي دارد که در ارتباط با سوزاندن نيشکر، اين موضوع به معاونت امنيتي استانداري خوزستان منعکس شد.
دکتر فاضلي در ادامه افزود:هم مسير با موارد مذکور، مشاور استاندار خوزستان در امور حفاظت محيط زيست و شيلات اظهار مي کند که توليد دود و خاکستر احتمالاً توأم با سم و نيز انتشار بوهاي نامطبوع ناشي از واحدهاي صنعتي نظير الکل و غيره سلامتي مردم شهرهاي مجاور به ‌ويژه اهواز را در معرض خطر جدي قرار داده است و واقعاً مردم ساکن اين شهرها از اين وضعيت به ستوه آمده‌اند و در زمينه شکايات عليه سوزاندن نيشکر، مدير کل اداره حفاظت محيط زيست خوزستان اعلام مي دارد که شکايت هاي زيادي از سوي مردم به اين اداره شده است.
اگرچه مشاور مدير کل اداره حفاظت محيط زيست خوزستان اعلام نموده است که براساس ماده 9 قانون حفاظت و بهسازي محيط‌زيست و ماده 2 قانون جلوگيري از آلودگي هوا، سوزاندن مزارع و کاه و کلش ممنوع است.
به گفته اين فعال زيست محيطي ، در مقوله کاهش کيفيت آب، وزير نيرو بر اين اعتقاد است که زهاب هاي صنايع نيشکر يکي از عوامل مهم در شوري آب کارون است و معاونت مطالعات پايه و طرح هاي جامع منابع آب سازمان آب و برق خوزستان نيز اعلام مي دارد که زهاب کشت نيشکر و کشاورزي 42.5 درصد در کاهش کيفيت آب کارون تاثير گذار هستند و واحدهاي نيشکر که 40 درصد از آب بخش کشاورزي را در استان مصرف مي‌کنند از بين بخش هاي مختلف کشاورزي عمده ترين آلاينده در کيفيت آب محسوب مي‌شوند.
فاضلي ادامه داد:معاونت حفاظت و بهره برداري از منابع آب سازمان آب و برق خوزستان بيان مي کند که آمارها نشان مي دهد که شرکت توسعه نيشکر استان بيش از سهم خود آب برداشت مي کند و همين مساله باعث کاهش کيفيت آب کارون شده است. هم راستا با اين اعلام، مدير آب منطقه مرکز سازمان آب و برق خوزستان نيز اظهار مي دارد که برداشت بي رويه آب توسط کشت و صنعت هاي نيشکر از مهر سال 90 به صورت غير مجاز صورت مي گيرد باعث افزايش ميزان شوري آب کارون شده و ورود زه آب ها اين ميزان را افزايش داده است.اينها در حالي است که معاونت عمراني استانداري خوزستان، زه‌آب‌هاي نيشکر را از بزرگترين معضلات بزرگ آبي استان مي داند.
به گفته اين مدرس داشنگاه ، در مقوله نابودي تالاب بين المللي شادگان، استاندار خوزستان اعتقاد دارد که تالاب شادگان به دليل ورود پساب‌هاي نيشکر دچار مرگ تدريجي شده است و معاونت محيط انساني اداره کل حفاظت محيط زيست خوزستان نيز مطرح مي نمايد که تخليه پساب هاي نيشکر صدمات جبران ناپذيري به اکوسيستم اين تالاب وارد نموده است. هم جهت با دو مورد مذکور، مدير کل سابق اداره شيلات خوزستان نيز اظهار مي دارد که پساب هاي شور طرح توسعه نيشکر اکوسيستم اين تالاب را تغيير داده و امکان تغذيه و رشد ماهيان را با اختلال روبه رو کرده است.
اگرچه مشاور استاندار خوزستان در امور حفاظت محيط زيست و شيلات اعتقاد دارد که نامناسب ‌کردن آب باقي‌مانده جهت مصارف شرب و کشاورزي براي شهر‌هاي خرمشهر و آبادان و نيز براي محصولات مهمي همچون نخيلات اتفاق افتاده است و حتي شورکردن آب پايين‌دست و نامناسب‌کردن آب براي آبزيان مهاجر رودخانه‌هاي مهم نظير صبور اتفاق افتاده است و معاونت عمراني استانداري خوزستان نيز اعلام نموده است که به دليل بي توجهي به تبعات طرح نيشکر، اراضي محل تخليه پسابهاي شور نيشکر تا 200 سال آينده نيز به وضعيت عادي باز نمي گردد.
وي با بيان اينکه اظهارات منقول از مسوولين بر گرفته شده از خبرگزاري ها و روزنامه مي باشد، اظهار داشت:روي هم رفته، از طرح هاي نيشکر به عنوان طرح رها شده توسط استاندار خوزستان ياد مي شود و معاونت عمراني استانداري خوزستان بر اين اعتقاد است که ضرر و زيان‌هايي که زه آب هاي نيشکر به محيط زيست و رودخانه هاي استان داشته قابل انکار نيست و مدير کل اداره حفاظت محيط زيست خوزستان اظهار مي دارد که معضلات حاصل از کشت نيشکر روز به روز بيشتر مي شود.