وضعیت دشت های کشور در پی مدیریت نادرست منابع آب زیرزمینی به شدت وخیم است. شرایط آنچنان با سرعت روبه بدتر شدن است که تأخیر در مدیریت بحران، بروز خطرات بزرگی را به دنبال خواهد داشت.

به گزارش خبرآلاین، طی سه دهه اخیر مباحث گوناگونی پیرامون تغییر اقلیم ازسوی دانشمندان اعم از موافق یا مخالف مطرح شده است، ولی آنچه مورد قبول همگان است، وقوع رخدادهایی در جهان است که تعداد، شدت و میزان آسیب های ناشی از آنها به مراتب بیشتر از حد طبیعی است. رخدادهایی مانند وقوع پدیده گردوغبار، خشکسالی، فرونشست زمین، نابودی آبخوان ها، نابودی تالاب ها و دریاچه ها، آلودگی و تغییرات کمی و کیفی آبخوان ها، از وقوع یک پدیده خبر می دهد.

یکی از این پدیده ها که نتیجه مستقیم برداشت بی رویه و مدیریت نشده از منابع زیرزمینی است، پدیده فرونشست است که از
انواع آن می توان به «فروچاله» اشاره کرد. فروچاله ها به طور نقطه ای، محلی، لحظه ای و بسیار پرخطر رخ می دهد، مانند فروچاله های کبودرآهنگ در استان همدان، یا اختیارآباد در استان کرمان.

تصویر فوق فروچاله های جنوب نیروگاه شهید مفتح همدان را نشان می دهد که همگی در زمین های کشاورزی و طی یک سال اخیر شکل گرفته است. تعداد این فروچاله ها طی 22 سال گذشته 12 عدد بود ولی طی یک سال اخیر این تعداد به 43 عدد رسیده و همچنان در حال افزایش است.

فروچاله پدیده نقطه ای و خطرناکی است که در استان های دیگر مانند یزد، کرمان و حتی تهران نیز اتفاق افتاده است. (تصویر ذیل)

تعیین خطرپذیری مناطق از دیدگاه فروچاله نیز بسیار هزینه بر است.

سابقاً خطوط راه آهن فاقد جوش بودند و لذا تغییرات جابه جایی را نشان می دادند ولی اکنون خطوط راه آهن تماماً جوشی شده اند و تا لحظه تحمل جوش، اتفاقی قابل مشاهده نیست. تاکنون سه مرتبه خروج قطار از ریل در مناطق کاشان،بم و نیشابور مشاهده شده است. با توجه به اینکه مناطق مذکور، مناطق دارای فرونشست هستند، گمانه زنی ها بر این است که آسیب دیدگی ریل ها درپی فرونشست، علت خروج قطار از ریل بوده است.

براساس مطالعات ماهوارهای، فرونشست در دشت ورامین، 12 سانتیمتر در سال است. این شاخص در منطقه ساوجبلاغ و نظرآباد در سال 1385 حدود 18 سانتیمتر در سال بوده است که در شرایط کنونی قطع یقین، بیشتر شده است.

در تهران فرونشست در مناطق جنوبی 17، 18 و 19 تهران در سال 1384 که تا فرودگاه قلعه مرغی رسیده بود، 17 سانتیمتر در سال اندازه گیری شده بود. وسعت این فرونشست 750 کیلومترمربع است. این وضعیت در دشت قزوین با حداکثر فرونشست 24 سانتیمتر در سال مشاهده شده است.

دشت نیشابور نیز از چنین وضعیتی برخوردار است. فقط طی امسال چهار شکاف در زمین ایجاد شده، حال آنکه تا امسال فقط دو شکاف در محدوده دشت نیشابور مشاهده شده بود.