پاسداران به روحانی: ناكارآمدی ديپلماسی لبخند

جوان آنلاین (پاسداران): «ديپلماسي لبخند» كليد واژه‌اي است كه نخستين بار توسط روزنامه جوان، پنج ماه پس از روي كار آمدن دولت يازدهم و در انتقاد به رويكرد دستگاه ديپلماسي كشور در مواجهه با غرب و هم‌پيمانان منطقه‌اي‌‌اش تحت عنوان « هفت‌بار تهديد در پنج‌ماه ديپلماسي لبخند» به‌كار گرفته شد.

حال امروز پس از مصادف شدن اتفاقاتي نظير فاجعه منا با بيست و پنجمين ماه از عمر دولت يازدهم مي‌توان برداشت حقيقي تري از اين تعبير داشت و گفت كه اين نوع ديپلماسي در موضوعات كلان منطقه‌اي و بين‌المللي نه تنها كارايي لازم را نداشته بلكه گاه براساس «عزت، مصلحت و حكمت» نتوانسته حركت كند، كما اينكه يكي از شعارهاي مشخص اين دولت در تبليغات انتخابات رياست جمهوري 92 « بازگشت عزت به پاسپورت ايراني‌ها» بود؛ هدفي كه نشاني از آن در فاجعه منا نمي‌توان پيدا كرد. هر چند «جوان» روز گذشته در يادداشت «‌حقوق بين‌الملل و تعقيب قضايي آل سعود‌» به ضرورت پيگيري حقوقي رژيم آل سعود در مجامع و نهادهاي بين‌المللي توسط دولت پرداخت اما با توجه به ابعاد متفاوت فاجعه منا و عواقب و هزينه‌هاي سكوت و انفعال در مقابل رويكرد رژيم آل سعود بايد نكاتي را بيان كرد.

علل افزايش رويكرد خصمانه آل سعود طي 2 سال اخير
هر چند نوع تعامل عربستان سعودي پس از انقلاب اسلامي با ايران به دلايل متفاوتي از جمله قدرت‌طلبي عربستان هيچ گاه شكل دوستانه به خود نگرفته اما طي 25 ماه اخير و با وجود مصاديقي – كه در ادامه به آن اشاره خواهد شد - شكل تهاجمي‌تر و گستاخانه‌اي به خود گرفته كه بخشي از آن در اظهارات مقامات اين كشور عليه جمهوري اسلامي شكل بيروني به خود گرفته و آخرين آن سخنان عادل الجبير در روز سه شنبه است. به‌راستي چطور ممكن است دستگاه سياست خارجه، مرزهاي كشور را تنها در مرزهاي جغرافياي ايران محدود كند و در مورد تحولات مهمي مانند سوريه، عراق، يمن، بحرين و افغانستان موضع منطقي و انقلابي اتخاذ نكند و به جاي آن رو به سوي ادبياتي محافظه كارانه بياورد و بعد رژيم سعودي جري‌تر نشود.
اين طبيعي است زماني ما از دولت قانوني بشار اسد يا ملت ستم‌ديده بحرين و مظلومان يمن حمايت قاطع و علني - بدون توجه به مناسباتمان با امريكا و غرب در جريان مذاكرات هسته‌اي - نكرديم و به‌راحتي اجازه داديم كشتي حامل داروهاي پزشكي با يك تماس تلفني از يمن به سمت جيبوتي برود، حمايت از حزب الله و حماس را در سخنراني‌هاي خود سانسور كرديم و در ادامه حمايت از اتباع خود در ساير كشورها را مغتنم نشمرديم و پس از تجاوز مأمورين امنيتي عربستاني به دونوجوان ايراني تنها به قول سعودي‌ها دل‌خوش كرديم يا با كاهش تعمدي قيمت نفت بيش از سقف اوپك پاسخ درخوري به سعودي‌ها نداديم و از «ديپلماسي نفتي» جهت تعديل تخاصم عربستان استفاده نكرديم و پس از آن پيام تبريك به وزير امورخارجه اين كشور فرستاديم و همچنان خود را به تغافل زديم، نبايد انتظار داشته باشيم كه آل سعود به جاي عذرخواهي از ملل مسلمان و كشورهاي اسلامي حجاج ايراني را مقصر جلوه داده و عليه جمهوري اسلامي ايران خط و نشان بكشد.
چطور عربستان براي وزير فرهنگ و ارشاد و وزير بهداشت و ديگر مقامات كشورمان رواديد صادر نكرده و به زبان عمل بيان مي‌كند كه صدور رواديد براي مقامات ايراني نقض حاكميت سرزميني كشورش است يا وزير امور خارجه سعودي به درخواست‌هاي مكرر وزير امورخارجه كشورمان پاسخ توهين آميز داده و آقاي ظريف به شكلي ناپسند كنار ميز امير كويت مشغول رايزني مي‌شود اما آقاي روحاني حاضر نيست براي حفظ شأن جمهوري اسلامي ايران و دفاع از اتباع كشورمان مستقيم با پادشاه عربستان ارتباط‌گيري كند يا سفر خود به نيويورك را به نشانه اعتراض نيمه كاره – به مانند بسياري ديگر از مقامات سياسي دنيا - رها كند.
به‌راستي چرا طي هفت روز اخير دستگاه ديپلماسي كشور هيچ ارتباط و رايزني‌اي را با ساير كشورهاي اسلامي براي فشار به آل سعود انجام نداده و تنها به موضع‌گيري آن هم در ‌سطوح مديركلي و كارشناسي رو آورده است‌.
چرا وزير امور خارجه كشورمان پاسخ مناسبي را در قبال گستاخي‌هاي روز سه شنبه وزير امور خارجه كشور عربستان اتخاذ نكرد و به جاي تلاش براي حضور در مكه و پيگيري مستقيم فاجعه، وزير فرهنگ و ارشاد را براي چنين كاري عرضه كرد و خود در نيويورك به سر برد و در اقدامي انتقاد آميز با رئيس‌جمهور امريكا مصافحه كرد.
چرا رئيس‌جمهور كشورمان حتي حاضر نشد از ظرفيت مهم‌ترين تريبون بين‌المللي يا همان مجمع سازمان ملل درباره فاجعه منا و بي‌كفايتي آل سعود مواضعي متوازن و هم‌وزن با عظمت فاجعه اتخاذ كند و ترجيح داد تنها تأسف‌ و ابراز ناراحتي خود را در چند واژه ديپلماتيك خلاصه كند.
آيا بروز چنين رفتارهايي موضع آل‌سعود را در قبال جامعه ايراني سخت‌تر نكرده و بهتر نبود در مجمع عمومي سازمان ملل عليه آل سعود طرح دعوا كرد، نظير رفتاري كه دولت تركيه در قبال رژيم صهيونيستي صورت داد و اين مجمع را به صدور رأي عليه رژيم صهيونيستي مجاب كرد.

مطالبه جامعه فراتر از اين است
تداوم گستاخي‌ها و مواضع خصمانه مقامات عربستاني طي 25 ماه و بي‌كفايتي و كارشكني‌هاي مشكوك آنها در قبال حجاج ايراني بيت‌الله‌الحرام در دوهفته اخير «مواجهه معقولانه، منطقي و قاطعانه» دولت تدبير و اميد با آنها را به يك مطالبه عمومي تبديل كرده و سطح توقعات را به شكلي افزايش داده كه انتظار مي‌رود دولتمردان سطح پيگيري‌هاي خود را در قبال كشته‌شدگان، مفقودين و مصدومان و به صورت كلي حجاج ايراني خانه خدا به تراز مطلوب و بالاتري رسانده و فوراً در نهادها و مجامع حقوقي و كيفري بين‌المللي هم طرح دعوا عليه مقامات آل‌سعود را در دستور كار قرار دهند، چراكه جامعه ايراني با پيشينه تاريخي، مذهبي و فرهنگي شاخص، نمي‌پذيرد كه غرور و جايگاهش در سطح منطقه و افكار عمومي بين‌المللي دچار خدشه شود و رژيم آل سعود به اشكال مختلف در تلاش باشد آنها را تحقير كند. همين جامعه از منتخبان خود در خانه ملت اين توقع و انتظار را دارد كه با دقت نظر و در نظر گرفتن ابعاد مختلف موضوع، صلاحيت و كفايت مسئولان ديپلماسي ديپلماسي را يك بار ديگر مورد بررسي قرار داده و اجازه ندهد كه غرور، شأنيت و شخصيت جامعه ايراني بازيچه دست هم پيمانان نظام سلطه در منطقه قرار گيرد.