کدام را انتخاب کرده اید؛ ماهواره یا تلویزیون؟

تهران- ایرنا- روزنامه ابتکار در صفحه درنگ نوشت: در حال حاضر بیش از 18 هزار شبکه ماهواره ای از 310 ماهواره تلویزیونی در حال ارائه برنامه هستند که بخشی از آنها فارسی زبان هستند.

در این گزارش که در شماره روز چهارشنبه هجدهم شهریور 1394 خورشیدی به قلم فرهاد اسماعیلی انتشار یافته، می خوانیم: اینکه شبکه های ماهواره ای خوب هستند یا بد موضوع این گزارش نیست بلکه نگاهی اجمالی به برخی آمارهای ضد و نقیض درباره تعداد بینندگان ماهواره و محتویات این شبکه ها و علل گرایش روز افزون مردم به ماهواره است. اینکه میزان رخنه ماهواره در خانه های ایرانی چقدراست آمار دقیقی در دست نیست و از ورود 40 تا 90 درصدی ماهواره در خانه های ایرانیان خبر می دهد که تفاوت 50 درصد رقم بسیار بالایی محسوب می شود. عزت الله ضرغامی، رئیس پیشین صدا و سیما در آخرین ماه های فعالیت خود، از ضریب 40 درصدی نفوذ ماهواره بین ایرانیان خبر داد و لزوم تغییر سیاست گذاری در کاهش گرایش به ماهواره از سوی صدا و سیما تاکید کرد. اما وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ضریب استفاده از ماهواره را در تهران 71درصد و در کل کشور بیش از 50 درصد ذکر کرد و آثار و پیآمدهای آنرا سقوط اخلاق در جامعه دانست.
**ضریب نفوذ 90 درصدی ماهواره
بیشتر آمارهای مورد بحث درباره ضریب استفاده از ماهواره بین ایرانی ها بین 50 تا 70 درصد را نشان می دهد اما عظیم دارایی فاضلی، عضو انجمن روان شناسان ایران به تازگی اماری را ارائه کرده ست که اگر با واقعیت همراه باشد سیاست گذاری جدی در این باره را ضروری می کند. او که در میزگرد تخصصی با موضوع ماهواره، با اشاره به اینکه برخورد قهری با ماهواره پیامدهای نامطلوب داشته است، به ایسنا گفت: براساس آمار بیش از 90 درصد مردم ایران ماهواره دارند و در این بین نه تنها خانواده های غیرمذهبی بلکه حتی خانواده های مذهبی هم از ماهواره استفاده می کنند. دارایی فاضلی با اشاره به اهداف شبکه های اجتماعی از پخش سریال ها افزود: شبکه های فارسی زبان بیشتر سریال پخش می کنند. چراکه بیشتر مردم ایران نسبت به سریال هایی که ادامه دار باشد علاقه نشان می دهند. آن ها سریال های 100 الی 200 قسمتی می سازند همان که تمام شود سریال دیگری می سازند و این چنین روی افکار مخاطبان که بیشتر هم زنان خانه دار هستند تاثیر می گذارند. وی با انتقاد از صداو سیما اضافه کرد: در حال حاضر مشکل اصلی جامعه ما خوراک فکری است که متاسفانه صدا و سیما در این باره فعالیت مثبتی ندارد. در این خلا شبکه های ماهواره ای با مقاصد خاص جای تلویزیون ایران را می گیرند.
**نیم درصد بینندگان ماهواره دنبال علم هستند
براساس آخرین نظرسنجی ها، نیم درصد از مخاطبان شبکه های ماهواره ای دنبال مسائل علمی هستند. همچنین 50 درصد از بینندگان ماهواره دنبال سریال و فیلم هستند. این در حالی است که از جمعیت 75 میلیونی ایران، 53 میلیون و 25 هزار نفر ماهواره می بینند؛ این یعنی 71 درصد جامعه. محمدعلی نجفی، مسوول بسیج محلات سپاه عاشورابا بیان آمار بالا، افزود: از 18 هزار شبکه ماهواره ای فعال، 322 کانال با موضوع عرفان های کاذب و دروغین، 380 کانال با گرایش موسیقی، 47 کانال مد و لباس و 252 کانال با موضوع کودک و نوجوان فعالیت می کنند. وی با اشاره به اینکه به طور میانگین هر ایرانی دو ساعت در روز، برنامه های ماهواره ای تماشا می کند، تاکید کرد: این در حالی است که براساس مصوبه مجلس، ورود، تولید، نصب، نگهداری و استفاده از تجهیزات ماهواره ای ممنوع است. اما پیدا کردن ریسیور و دیش به راحتی خریدن بستنی است. این در حالی است که برخی آمار غیررسمی میزن استفاده از ماهواره در ایران را بیش از 95 درصد و میزان استفاده روزانه از ماهواره را حدود 4 ساعت ذکر می کنند.
**شتاب گرایش به ماهواره
محمد عظیمی، کارشناس ارشد ارتباطات، هم با اشاره به آمار گرایش به ماهواره در ایران به روزنامه ابتکار گفت: براساس نظرسنجی ها، با وجود اینکه مردم کشور هنوز به تلویزیون و فیلم دیدن گرایش دارند اما، حدود 60 درصد مردم مخاطب ماهواره هستند. متاسفانه گرایش به ماهواره در چند سال گذشته بسیار شتاب گرفته است. وی با اشاره به اینکه تا اواخر دهه هفتاد ماهواره تابو بزرگی بود و مردم با این وسیله منفعلانه برخورد می کردند، افزود: اکنون در دوره ای هستیم که نسبت به ماهواره بی تفاوتی حاکم است؛ به همین دلیل با افزایش مخاطبان ماهواره در کشور روبرو هستیم. این استاد دانشگاه با اشاره به پیشینه شبکه های ماهواره ای فارسی زبان تصریح کرد: نیمه دوم دهه 80 تحولات بسیار مهمی در شبکه های ماهواره ای فارسی ایجاد شد و از سال 87 شاهد ظهور شبکه های ماهواره ای بودیم که برخی از آنها در داخل ایجاد و از داخل حمایت می شدند. با نگاه به شبکه های ماهواره ای پرمخاطب فارسی در می یابیم که در فاصله سال های 87 تا 90 این شبکه ها آغاز به کار کرده اند. به طوریکه شبکه های «ام.بی.سی»، «بی بی سی فارسی» در سال 87، «فارسی وان» سال 88، «پی ام سی خانواده»، «جم کلاسیک» و «من و تو» در سال 89 تاسیس شدند. عظیمی با تاکید بر اینکه علت موفقیت شبکه های فارسی ماهواره ای پخش سریال های عامه پسند است، ادامه داد: کشورهای آمریکا، انگلیس، استرالیا، آلمان، فرانسه، برزیل، کلمبیا و کره جنوبی در زمینه ساخت این نوع سریال ها موفق بوده اند و البته ترکیه هم در دو سال گذشته به جمع خوراک دهندگان به شبکه های فارسی زبان شده است. به گفته او، تلویزیون ما بزرگترین فرصت ساز برای رقبای خود از جمله شبکه نمایش خانگی است. بر اساس نظرسنجی ها 58.8 درصد از مردم، سریال های شبکه نمایش خانگی را از نظر کیفیت بهتر از سریال های تلویزیون دانسته اند و بیش از 60 درصد اعلام کرده اند که سریال های ماهواره ای را دنبال می کنند. این کارشناس ارتباطات درباره آمارهای ضد و نقیض درباره ضریب نفوذ ماهواره در خانه های ایرانی هم گفت: اینکه ما نمی توانیم بگویم چند درصد مردم از ماهواره استفاده می کنند امری طبیعی است اما اختلاف 20 تا 30 درصدی در این آمار غیر مطقی به نظر می رسد. اگر قرار است که آماری در این باره ارائه شود، باید یک مرجع رسمی مسوولیت این موضوع را بر عهده بگیرد و بدون در نظر گرفتن مسایل قهریه، با جامعه آماری ملی به اعداد و ارقام دارای درصد خطای پایین برسیم. اینکه ما در این موضوع آمار دقیقی نداریم تازگی ندارد ما حتی در برخی مسائل کاملا آشکار جامعه، آمارهای ضد و نقیض داریم چه برسد به این موضوع که به نوعی از جالب قانون تخلف هم محسوب می شود. اگر قرار است که برنامه ریزی و سیاستگذاری درستی برای کاهش ضریب نفوذ ماهواره به کشور داشته باشیم باید نگاه خود به برنامه های صداو سیما را تغییر دهیم چراکه در حال حاضر صداو سیما با برنامه های خود بیشتر دافعه دارد تا جاذبه.