پنجشنبه، 24 مهر ماه 1393 = 16-10 2014
نگاهی به دلايل تقلب های علمی
حسين ايماني جاجرمي عضو هيات علمي دانشگاه تهران/روزنامه اعتماد: مسائلي همچون خريد و فروش پايان نامه و تقلب‌هاي علمي زماني زياد مي‌شود كه دانشگاه از جامعه مدني كه جايگاه واقعي آن است جدا مي‌شود و بخشي از بروكراسي دولتي مي‌شود. در حالي كه اين مسائل در يك دانشگاه واقعي كه مبتني بر اخلاق است، اتفاق نمي‌افتد. در دانشگاه يك ركن اساسي وجود دارد كه آن اخلاق و رعايت اخلاق علمي است. از طرفي در همه دانشگاه‌هاي دنيا يك سياست خيلي جدي براي برخورد با سرقت‌هاي علمي وجود دارد. يعني بسيار مهم است كه اخلاق علمي رعايت شود. اما چه عاملي باعث مي‌شود اين اتفاق در دانشگاه‌ها رواج پيدا كند. در درجه اول اين موضوع ريشه‌هاي اجتماعي دارد. پيوندي كه دانشگاه با جامعه دارد و رسالتي كه دانشگاه در مورد مشكلات جامعه احساس مي‌كند در محوريت اخلاق در جامعه تاثير دارد. اگر دانشگاه از جامعه جدا شود و تبديل به نهادي سياسي و اداري شود با ضعف بنيان‌هاي اخلاقي زمينه را براي سرقت‌هاي علمي فراهم مي‌كند به عنوان مثال در دانشگاهي همچون دانشگاه تهران كه هويت علمي دارد كمتر چنين مواردي را در مقايسه با دانشگاه‌هايي باسابقه شاهديم. موضوع ديگر نظارت در دانشگاه است. دانشگاه است كه بايد به كار دانشگاه نظارت كند. اگر به دانشگاه استقلال دهيم و حرمت‌ها را رعايت كنيم، كمتر شاهد اين مسائل خواهيم بود. بايد كمك كنيم دستگاه‌ها روي پاي خود بايستند. ارتباطات بايد تقويت شوند. موضوع هيات امناهاي دانشگاه‌ها بسيار اهميت دارد. نه‌تنها مقامات علمي بلكه نخبگان و معتمدان اجتماعي هم بهتر است در هيات امناي دانشگاه‌ها حضور داشته باشند و روي اين موارد و اجراي اخلاق سختگيري كنند. گسترش كمي تحصيلات تكميلي و مراكزي تحت عنوان دانشگاه طي سال‌هاي اخير بخشي ديگر از دلايل اين موضوع است. دانشگاه فقط نيرو و كالبد نيست. دانشگاه يك نهاد اجتماعي قدرتمند است. قبل از اينكه پايه‌هاي اخلاقي و مدني وجود داشته باشد كالبد و ساختمان درست و نيرو استخدام كرديم و اسم آن را دانشگاه گذاشتيم. متاسفانه موضوع تقلب‌هاي علمي تنها مربوط به دانشجويان نيست. در مورد استادان و در جريان ارتقاي اعضاي هيات علمي و نوشتن مقالات ISI هم ما شاهد تقلب‌هاي علمي هستيم. موضوع ديگر بحث اقتصادي و دستمزد است. دستمزد دانشگاهي در ايران در مقايسه با كشورهاي پيشرفته حتي كشورهاي همسايه مثل عربستان فاصله زيادي دارد. اين موضوع انگيزه‌ها را مي‌گيرد و باعث ورود و رشد آدم‌هاي ضعيف مي‌شود و نخبه‌ها و نيروهاي متخصص ترجيح مي‌دهند به بخش خصوصي و مشاغل ديگر بروند يا مهاجرت كنند.فشار هنجاري مربوط به داشتن عنوان مدرك دكترا و عنوان كه در سال‌هاي اخير باب شده بخش ديگري از دلايل اين پايان‌نامه‌فروشي شده است. اين فشار براي گرفتن مدرك باعث مي‌شود فرد فقط به مدرك فكر كند و جريان تكامل اخلاقي را طي نمي‌كند. اين در حالي است كه دانشگاه تنها دستگاه اداري صدور مدرك شده است. در حالي كه دانشگاه ريشه مدني و اجتماعي دارد، نرم اخلاقي دارد، حرمت و حريم دارد، استقلال دارد، اينها بايد رعايت شود.
