دراین راستا ، رییس دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: افزایش سن ازدواج یکی از دلایل کاهش میزان باروری است.
دکتر مصطفی مهرابی‌بهار، عنوان کرد: بهترین سن ازدواج جوانان از 18 تا 22 سالگی است در صورتی که امروزه این سن به 25 سال و بالاتر از آن افزایش یافته است.
وی افزود: فاصله میان ازدواج و اولین بارداری، افزایش فاصله میان دو بارداری، افزایش آمار طلاق و ترویج فرهنگ اشتباه تک‌فرزندی کاهش باروری را به دنبال داشته است.
رییس دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به اینکه حدود 10 سال گذشته اولین زنگ خطر کاهش رشد جمعیت به صدا در‌آمد ولی متاسفانه مورد توجه چندانی قرار نگرفت، عنوان کرد: علی‌رغم رشد جمعیت به طور متوسط ماهانه شاهد 10 میلیون تولد و پنج میلیون مرگ‌ومیر در جهان هستیم.
وی با بیان اینکه برای ثبات جمعیت نیاز به نرخ رشد 2.1 درصدی در کشورهای توسعه یافته و 2.7 درصدی در کشورهای درحال‌توسعه است، اظهار کرد: ترس از عدم تامین نیاز اولیه شامل دغدغه آموزش، شغل، مسکن و خدمات اولیه بهداشتی نیز باعث کاهش میزان فرزندآوری خانواده‌ها می‌شود، کلیه دستگاه‌های اجرایی، دولتی و خصوصی باید در جهت ارتقای جمعیت جوان سالم و باکیفیت‌ تلاش کنند.
دکتر حمیدرضا بهرامی، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در این نشست با اشاره به اینکه جامعه یک موجود زنده است و باید مانند یک موجود زنده با آن رفتار کرد، اظهار کرد: راهبردهایی که توسط مقام معظم رهبری تدوین شده است برای جامعه کاربردی و مفید است، وظیفه اجرای آن نیز بر عهده کارشناسان است.
وی با اشاره به اینکه نیاز به یک بازنگری جدید در اجرای سیاست‌های جمعیتی داریم، عنوان کرد: ما در سه دهه گذشته دچار تغییرات اساسی در جمعیت کشور شده‌ایم اما باید بدانیم که تغییر رفتار به راحتی صورت نمی‌گیرد.
***طلاق‌های عاطفی موثرند
درهیمن حال مشاور فنی دفتر سلامت جمعیت خانواده و مدارس وزارت بهداشت با بیان اینکه طلاق‌های عاطفی نیز در کاهش فرزندآوری نقش دارند تاکید کرد: باید به تحکیم بنیان خانواده توجه بیشتری شود.
محمد اسلامی در خصوص مهمترین رویکرد دولت برای افزایش نرخ باروری اظهار کرد: سیاستهای نظام براساس فرامین مقام رهبری تسهیل ازدواج و تحکیم بنیان خانواده است.
اسلامی تاکید کرد:طلاق عاطفی نیز در کشور وجود دارد و این نیز می تواند دلیلی برای کاهش فرزند آوری در کشور باشد.
مشاور فنی دفتر سلامت جمعیت خانوادده و مدارس همچنین ابراز کرد: از 150 هزار طلاق در کشور 129 هزار آن در سنین باروری رخ داده است.
وی در خصوص طلاق‌های عاطفی نیز گفت: آمار طلاق نمی‌تواند نشان دهنده تحکیم خانواده باشد و از طلاق‌های عاطفی نیز نباید غفلت کرد و باید برای تحکیم روابط زوجین نیز برنامه‌هایی اجرا شود.
اسلامی حل این مشکلات را وابسته به همفکری هماهنگ و همزمان همه دستگاهها در کشور دانست و گفت: هرچه این سرعت و همزمانی در عملکردها بیشترباشد اثر بخشی‌ها نیز بیشتر است.
وی همچنین به مهر در خصوص اینکه آیا پزشکان و مامایان حق دارند در مورد اینکه چه کسی چه تعداد فرزند داشته باشدنظرشان را اعلام کنند افزود: باور برخی پزشکان نمی تواند در زمینه سیاستهای کلی کشور تاثیر گذار باشد و این موضوع نیز تصمیمی شخصی است که هر فرد ایرانی در هر طبقه اجتماعی می تواند داشته باشد.
اسلامی در ادامه گفت: باید یاد بگیریم که حق نداریم در تصمیم گیری زندگی خصوصی افراد دخالت کنیم؛ چون آن پزشک یا ماما نیست که می خواهد این فرزند را پرورش و خرج آب و نان او را بدهد.
وی همچنین به لزوم حمایت از جوانان برای پرورش و تربیت فرزندان اشاره کرد و گفت:نباید زوج های جوان بعد از ازدواج به حال خود رها شوند؛ طرحی از اول مهر ماه به صورت آزمایشی اجرا می شود تا به صورت رایگان به زوج ها بعد از ازدواج نیز مشاوره داده شود.
این کارشناس جمعیت کشور درخصوص این سئوال که آیا در سیاستهای افزایش جمعیتی کشور منافع زنان و سلامت آنها در نظر گرفته شده است گفت: بانوان مطمئن باشند اگر بانویی شرایط خاص برای بارداری داشته و در خطر باشد از او حمایت می شود و البته بسته های حمایتی برای زنان شاغل در نظر گرفته شده و اینکه همه دستگاهها در این زمینه چگونه باید عمل کنند بررسی می شود.
اسلامی در مورد علت اصلی عدم تمایل مردم به فرزند آوری گفت: تحقیقات متعددی انجام شده اما در بسیاری از این منابع مشکلات مالی علت اصلی این عدم تمایل ذکر شده است.
وی همچنین به طرحی برای بررسی علل مختلف عدم استقبال مردم از فرزند دارشدن اشاره و گفت: در این طرح پرسش هایی در مراکز بهداشتی از جوانان در آستانه ازدواج و مادرانی که برای واکسیسناسیون فرزند مراجعه می کنند خواهد شد و دلایلی که باعث شده مردم بچه نیاورند را بررسی می کنیم.
***تاثیر تحصیلات عالیه زنان در کاهش جمعیت
درعین حال معاون برنامه‌ریزی و هماهنگی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: گرایش زنان به تحصیلات و آموزش عالی از عوامل موثر در کاهش جمعیت است.
محمد اسحاقی با اشاره به اینکه گرایش زنان به تحصیلات و آموزش عالی به‌عنوان یکی از عوامل موثر در کاهش جمعیت است، گفت: از 4.7 درصد در سال 65 و 20 درصد در سال 85 این گرایش افزایش نشان می دهد.
وی گفت: باید با ایجاد تسهیلات ویژه برای زنان در محیط‌های کار و محیط‌های آموزشی از کمرنگ شدن نقش مادری و همسری زنان جلوگیری شود و بازنگری قوانین حمایتی صورت گیرد و به عنوان مثال در دانشگاهها با افزایش زمان تحصیل و طول دوره های تحصیلی به زنان برای ادامه تحصیل و داشتن فرزند همزمان کمک شود.
وی با بیان اینکه جمعیت سالمند ایران به 8 درصد رسیده است که در 30 سال آینده به بالای 24 درصد خواهد رسید افزود:مهمترین رکن در اجتماع در یان خصوص توجه به بنیان خانواده است و باید به خانواده بیش از بخش‌های دیگر پرداخته شود.
اسحاقی با تاکبد بر اینکه اقتدارهای علمی،‌اقتصادی، سیاسی، نظامی و فرهنگی تاثیرگذار در مسئله جمعیت هستند افزود: در شورای انقلاب فرهنگی از سال 85 مطالعات جدی در راستای جمعیت بازبینی موضوع ملی شد اما فهم و درک مشترکی هنوز در این خصوص وجود ندارد.
وی گفت: جمعیت کشور دچار تغییرات شده است و چالش های پیش روی ما فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی است.
اسحاقی ادامه داد: طبق گزارش مقام رهبری در سال 90 موضوع مهندسی فرهنگی کشور با 33 جلسه مطرح شد و مطالعاتی عمیق در رابطه با جمعیت انجام شد.
وی بر اساس فرمود: امام راحل در سال 58 در خصوص جمعیت ایران گفت: امام معتقد بودندکشور ما با توجه به زیرساخت‌هایی که داراست می‌تواند 200 میلیون جمعیت داشته باشد.
اسحاقی در ادامه تاکید کرد: رهبر معظم انقلاب به 150 میلیون جمعیتی که بتواند خود را اداره کند، اشاره کرده‌ و این موضوع جمعیت مسئله ای جهانی است که کشورها با مشکلات جمعیتی مواجهند.
وی تاکید کرد: در نظام سلامت همه رشته‌ها و متخصصین درخصوص تغییرات جمعیتی باید به میدان ورود پیدا کنند.
گفت: هدف سیاست‌های جمعیتی حفظ تعادل پویای ساختار کلی جمعیت است و تغییرات جمعیت باید به طور مداوم مطالعه شده و دورنمای تحولات جمعیتی ترسیم شود زیرا هر تولیدی نوعی سرمایه به شمار می‌رود.
معاون برنامه‌ریزی و هماهنگی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: طبق قانون برنامه اول توسعه پیش‌بینی شده بود که نرخ باروری از 6.4 درصد در سال 65 به 4 درصد در سال 90 برسد و نرخ رشد جمعیت از 3.2 درصد به 2.3 درصد کاهش یابد اما میزان باروری کل در سال 67 6.2 درصد بود و در سال 90، 1.7 درصد گزارش شد.
اسحاقی گفت: ایران در میان کشورهای آسیایی از سقوط آبشاری در رابطه با جمعیت روبه رو است و در جمعیت کشورهای اسلامی نیز ایران نخستین کشور دارای پایین‌ترین نرخ باروری پس از آلبانی را دارد.
وی با تاکید بر اینکه پیش‌بینی شده اگر ایران در رابطه با جمعیت با چنین روندی به جلو حرکت کند باید به اصلاح سیاست‌های جمعیتی آن بیشتر توجه شود زیرا ایران در حال رفتن به سالمندی است، گفت: عوامل موثر در این مسئله اخذ فتوا از برخی علما، توسعه شهرنشینی، افزایش باسوادی زنان، توسعه اشتغال زنان، تغییر در سن ازدواج، تغییر در فرزندآوری، تقلیل در فرزند آوری، کاهش صله ارحام، تغییر در کارکرد خانواده و ... بوده است.
اسحاقی همچنین در خصوص چالش‌های جمعیتی اینگونه ارزیابی کرد که می‌توان به بحران میزان باروری و تجدید نسل، کاهش حجم کل جمعیت ملی، بحران کاهش نیروی سن کار، بحران سالمندی جمعیت و افزایش مهاجرت‌های بین‌المللی و تغییرات هویتی و فرهنگی است.
وی بیان کرد: هر سال یک میلیون و 400 موالید در کشور داریم که اگر به 109 میلیون نیز برسد بازهم کاهش جمعیت را شاهد خواهیم بود.
معاون برنامه‌ریزی و هماهنگی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین به تغییر معنای زندگی و سبک زندگی و نگرش‌ها نسبت به ازدواج و فرزند‌آوری و جمعیت اشاره و تاکید کرد:جمعیت سالمند بالای 60 به 8.2 درصد رسیده است و در 30 سال آینده نیز به بالای 24 درصد خواهد رسید و باید به این موضوع توجه شود.
وی در خصوص نرخ امید به زندگی در ایران ابراز خرسندی کرد و گفت: سن امید به زندگی به 74 سال رسیده و پیش بینی می شود در سالهای آینده به 80 سال نیز ارتقا یابد.
اسحاقی سقط جنین را نیز از عوامل کاهش جمعیت در ایران تعداد سقط جنین عنوان کرد و ادامه داد:سال 91 ، 227 هزار سقط جنین را در کشور شاهد بوده‌ایم و که بیشتر آنها غیر قانونی بوده است.
وی همچنین به رشد طلاق و تاثیر آن در کاهش جمعیت اشاره کرد و گفت: تعداد طلاق در سال گذشته بالغ بر 150 هزار مورد اعلام شده است که 129 هزار آن در سنین باروری انجام شده است.
اسحاقی ادامه داد: ایران در در بازه زمانی قراردارد که فرصت جمعیتی برای کشور محسوب می شود و این فرصت برای هر ملت یک بار اتفاق می‌افتد و در حالی که بیشترین جمعیت کشور ما را هم اکنون جوانان تشکیل می‌دهند نباید این فرصت با سیاست‌های غلط جمعیتی از دست دهیم.
وی تصریح کرد: راهبرد کلان نقشه مهندسی فرهنگی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی جلوگیری از کاهش نرخ باروری کل و ارتقای آن متناسب با آموزه‌های اسلامی، اقتضائات راهبردی کشور، مطالعات جمعیت شناختی، آمایش و پایش مستمر جمعیتی، است.
*** تغییر فرهنگ دشوار است
درهیمن حال مدیرکل دفتر سلامت جمعیت خانواده و مدارس با اشاره به اینکه 11 میلیون جوان ایرانی سنین مناسب باروری را پشت سر می‌گذارند تأکید کرد: باید چاره اندیشی و برنامه ریزی شود تا چالش‌های سلامت را در رابطه با نرخ باروری کلی برطرف کنیم.
محمد مطلق گفت: مشکلات جمعیتی در کشور تنها با دستور‌العمل حل شدنی نیست و بهورزان، ماماها،‌ کارشناسان، پزشکان نیز در آن نقش دارند.
وی ادامه داد: در راستای دستورات مقام معظم رهبری برای اینکه میزان باروری کلی در کشور به بالای حد جایگزینی ارتقا یابد، باید گام های بلندی برداشته شود.
مطلق گفت: تغییر فرهنگ دشوار است اما باید چاره اندیشی و برنامه ریزی شود تا چالش‌های سلامت را در رابطه با نرخ باروری کلی برطرف کنیم.
وی توجه به کاهش سن ازدواج و حمایت از زوج‌های جوان را در این زمنیه موثرترین راهکاربرای افزایش این نرخ دانست و گفت: رفع موانع ازدواج، تسهیل و ترویج تشکیل خانواده، افزایش فرزند، تحکیم بنیان و پایداری خانواده و ارائه خدمات مشاوره‌ای بر مبنای فرهنگ و ارزش‌های اسلامی در بالابردن نرخ باروری موثر است.
مطلق میانگین سن ازدواج در مردان 26 را تا 27 سال و زنان را 24 سال اعلام کرد و در ادامه یادآور شد: 11 میلیون زوج جوان در کشور داریم که بخش قابل توجهی از آنان سنین مناسب ازدواج و باروری را پشت سر می گذارند.
وی همچنین روند ازدواج در کشور را خوب ارزیابی نکرد و خواستار حمایت از زوج های جوان شد.
وی همچنین در خصوص تفاوت آمار و نرخ باروری در استانهای کشور تاکید کرد: سیاست های هوشمند باروری را لحاظ می کنیم و برای هر استان نسخه ای خاص پیچیده می شود.
***مجازات حبس
درحالی که در اظهارات مقامهای مسوول و درگیر این ماجرا هیچ گاه به مجازات برای فرزندا اوری اشاره ای نشده بود اما نمایندگان مجلس شورای اسلامی به کلیات طرح افزایش نرخ باروری و پیشگیری از کاهش رشد جمعیت کشور رای دادند.
کلیات این طرح درمجلس مورد بررسی قرار گرفت و مهدی دواتگری، حمیدرضا طباطبایی و نادر قاضی پور به عنوان مخالف و همچنین علی مطهری، محمد صالح جوکار و داود محمدی به عنوان موافق کلیات این طرح اظهار نظر کردند.
در نهایت نمایندگان با 106 رای موافق، 72 رای مخالف و 8 رای ممتنع از مجموع 207 نماینده حاضر به کلیات این طرح رای دادند.
بنا بر این گزارش ، در صورت تصویب جزییات طرح مجازات 2 تا 5 سال حبس برای انجام عمل‌های جراحی جهت پیشگیری از بارداری (وازکتومی و توبکتومی)‌ اعمال خواهد شد.
سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس گفت: این طرح برای افزایش نرخ باروری و پیشگیری از کاهش رشد جمعیت با توجه به فرمایشات رهبر معظم انقلاب تهیه شده و کمیسیون بهداشت و درمان در این طرح به دنبال برطرف کردن موانع رشد جمعیت است.
درهیمن حال محمدرضا خباز معاون تقنینی معاون امور مجلس رییس جمهوری نیز در این جلسه به عنوان نماینده دولت مخالفت دولت را با این طرح اعلام کرد و گفت: متاسفانه دستگاه های دولتی به فرزند چهارم حق اولاد پرداخت نمی کنند، مرخصی زایمان به خانم ها داده نمی شود و فرزند چهارم تحت پوشش بیمه قرار نمی گیرد.
وی با بیان این که در طرحی جامع و مانع باید این مشکلات برطرف شود، افزود: در این طرح از 100 درصد فقط به سه درصد مشکلات رشد جمعیت توجه شده و آمده است که کسانی که از رشد جمعیت جلوگیری کنند به مجازات دو تا پنج سال محکوم می شوند.
نظام جمهوری اسلامی ایران به دنبال کاهش تعداد زندانیان است، اگر مجازات برای عاملان و آمران کاهش نرخ جمعیت مورد تصویب قرار گیرد در آینده کسانی که به هر دلیلی نمی توانند بچه دار شوند باید به زندان بروند، این اقدام باعث پرشدن زندان ها می شود.
خباز همچنین گفت: دولت موافق طرحی با نام جمعیت و تعالی خانواده است که بتواند تمام موارد و موانع افزایش جمعیت را برطرف کند که این طرح هم اکنون در کمیسیون فرهنگی مجلس با همکاری دولت در حال تدوین است.
درعین حال محمدحسین قربانی سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز پس از سخنان خباز در پاسخ به مخالفان طرح افزایش نرخ باروری و پیشگیری از کاهش نرخ رشد جمعیت گفت: روش های جلوگیری از باروری در مردان موجب عقیمی دائم می شود و براساس فتوای مراجع عظام این موضوع حرام است و کسی که کار حرام انجام می دهد مجرم است.
قربانی افزود: این طرح فقط به دنبال جلوگیری از روش های جلوگیری از باروری در مردان است و در تبصره ماده یک آن، وزارت بهداشت موظف شده در مواردی که تجویز دکتر معالج مشخص می کند این کار انجام شود.