ناوگان اتوبوسرانی برون شهری و همچنین راههای کشور هنوز با استانداردها فاصله دارد و فرسودگی اتوبوس ها و ناامن بودن جاده ها سالانه جان20 هزار نفر را می گیرد اما برای مسافرت باید از همین جاده ها عبور کرد و چاره ای هم نیست.

در کنار این مشکلات ترافیک مبادی ورودی و خروجی شهرها و حتی بین راه از لذت مسافرت می کاهد ولی نمی توان مثل روزهای عادی در تعطیلات در خانه ماند و جایی نرفت.

اما مشکلات مسافرت فقط این نیست بلکه کمبود بلیت قطار، اتوبوس و هواپیما در تمامی فصول سال مسافران و گردشگران را آزار می دهد.

این کمبودها به ویژه در زمان تعطیلات و عید نوروز بیشتر احساس می شود و اغلب مردم مجبورند چند برابر قیمت بلیت مورد نظر خود را از بازار سیاه تهیه کنند. اما از آنجا که جهانگرد حوصله و وقت این کارها را ندارد، همه اینها باعث سردرگمی و نارضایتی گردشگران می شود.

نرخ های نامشخص، نامطمئن بودن مسافرکش ها و میزان بالای اتلاف وقت مسافران از مشکلات دیگر مسافرت است که هر ساله وجود دارد.

** حمل و نقل قلب گردشگری

سیستم حمل و نقل قلب صنعت گردشگری محسوب می شود. این سیستم رابط بین مقصد، میهمانخانه، جاذبه ها و سایر مکان های گردشگری است. کارآیی، راحت بودن و میزان سلامت و امنیت این سیستم تعیین کننده نوع تجربه و منفعتی است که از سفر به دست می آیند.

مسلماً آسان بودن ورود به یک کشور یا یک منطقه در جذب گردشگر بسیار حائز اهمیت است شاید یکی از تسهیلات مهم برای گردشگران، آسانی ورود به یک کشور یا منطقه باشد تعداد و موقعیت مکانی فرودگاه ها، بندرها و توسعه جاده ها و دیگر شبکه های حمل و نقل از اهمیت اساسی برخوردار است.

گردشگران گاهی برای رسیدن به مقصد و بازگشت از طریق ترکیبی از حمل و نقل هوایی – دریایی یا هوایی – زمینی بهره می برند. همچنین معمولاً گردشگران مبادی ورودی – خروجی مختلفی را در بازدید از یک مقصد انتخاب می کنند که هر یک از آنها ویژگی ها و ساختار خاصی دارند.

برای مثال سفرهای هوایی، سریع تر و ایمن تر انجام می شود، اما معمولاً هزینه های بیشتری دارد در حالی که سفر با اتوبوس یا وسایل نقلیه شخصی نسبت به سفرهای هوایی مدت زمان بیشتری به طول می انجامد و ایمنی کمتری دارد، اما ارزان تر انجام می شود.

به گفته صاحبنظران در سه دهه اخیر سرمایه گذاری لازم در راه آهن صورت نگرفته است و هنوز برخی استان ها که دارای جاذبه های گردشگری فراوانی هستند نظیر گیلان، کرمانشاه و همدان تحت پوشش شبکه راه آهن قرار ندارند.

یک کارشناس می گوید یکی از فاجعه آمیزترین بخش های مرتبط باگردشگری درایران، حمل و نقل است. راه ها بسیار ناامن ، قطارهای قدیمی با سرعت اندک و تکان های بسیار و اتوبوس ها و مینی بوس های فرسوده و دودزا از جمله این مشکلات است.

** حمل و نقل و تاثیر آن بر صنعت گردشگری

توسعه حمل و نقل در بخش دولتی و خصوصی تاثیر عمده ای بر رشد و هدایت صنعت گردشگری دارد. فراهم بودن امکانات حمل و نقل مناسب، مطمئن، راحت و سریع، پیش شرط توسعه گردشگری است زیرا گردشگران در تصمیمات خود دو عامل هزینه و زمان را مد نظر دارند و برای دسترسی به مقاصد گردشگری انتخاب نوع سیستم حمل و نقل و یا فراهم بودن سیستم مناسب بر این دو عامل تاثیر می گذارد.

یکی از مهم ترین زیرساخت های صنعت جهانگردی حمل و نقل بوده به نحوی که جهانگردی را به عنوان پرنده ای می شناسند که حمل و نقل بال های آن بوده و ضعف و یا نبود آن به منزله عدم توانایی پرواز آن پرنده است.

حمل و نقل که خود به عنوان صنعتی پویا و فعال در اکثر فعالیت های یک جامعه خصوصاً فعالیت های اقتصادی موثر است دارای چهار رکن راه، وسیله نقلیه، نیروی محرکه و انرژی و تاسیسات است.

ضعف در هر یک از این ارکان و یا نبود آنها ، باعث ضعف در سیستم حمل و نقل و یا عدم فعالیت آن می شود.

وقتی سیستم حمل و نقل یکی از ارکان اساسی خود را از دست دهد و یا در آن ضعف و کمبودی وجود داشته باشد ، شالوده فعالیت حمل و نقل از هم می پاشد و مسلماً باعث تأثیر بسیار شدید منفی بر صنعت جهانگردی می شود.

حمل و نقل در بخش دولتی و خصوصی تاثیر عمده ای بر رشد و هدایت این صنعت داشته است . فراهم بودن امکانات حمل و نقل مناسب، مطمئن ، راحت و سریع و ارزان پیش شرط توسعه گردشگری جمعی است .

** گرانی سوخت و استقبال از تورها

با افزایش قیمت سوخت درصد استفاده از خودروهای شخصی برای انجام مسافرتها کاهش یافت و بیشتر برگزار کنندگان تورها از قطار برای برگزاری تورهای خود استفاده کردند.

شرکتهای اتوبوسرانی خدمات متنوعی از خدمات گردشگری تا حمل و نقل مسافر به صورت شهری و بین شهری و برون مرزی ارائه می کنند.

این خدمات به چهار دسته مسیرهای سریع السیر بین المللی و داخلی، اتوبوسهای دربستی، اتوبوسهای گردشگری و خدمات انتقال مسافر از فرودگاه به هتل و بلعکس تقسیم می شود.

با اینحال صنعت جهانگردی برای توسعه و پیشرفت نیاز به بسترسازی و زیرساخت دارد . یکی از زیرساختهای این صنعت حمل و نقل است.

** عمر برخی اتوبوس ها به 40 تا 50 سال می رسد

ناصر رضایی کارشناس گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا اظهارداشت: در همه کشورهای جهان استانداردی را برای حمل و نقل در نظر می گیرند و به عبارتی ناوگان حمل ونقل شامل وسایل نقلیه زمینی، دریایی و هوایی عمر محدودی دارند که پس از رسیدن به این سن باید رده خارج شود.

وی گفت: قطعات این وسایل معمولا پس از مدتی کیفیت خود را از دست می دهند و از نظر ایمنی با مشکل روبرو می شوند و باید آن را تعویض کرد که در صورت توجه نکردن به این موضوع خطرات رانندگی به همراه خواهد داشت.

رضایی عمر برخی اتوبوس های کشور را زیاد دانست و گفت: عمر برخی از اتوبوس هایی که اکنون در سطح جاده های کشور در حال تردد است به 40 تا 50 سال می رسد در حالی که عمر مفید آنها 10 سال بیشتر نیست.

وی به تحریم های کشورهای غربی علیه ایران اشاره کرد و گفت: این تحریم ها باعث شده که بسیاری از قطعات این وسایل به ایران وارد نشود و در این شرایط اتوبوس ها به کار خود ادامه می دهند.

این کارشناس گفت: وسایل نقلیه کشور ازجمله اتوبوس ها باید استاندارد شود زیرا در صورت بی توجهی به این موضوع ممکن است خطرات رانندگی به همراه داشته باشد.

وی افزود: خودروهای شخصی نیز باید استانداردها را رعایت کنند و عمر مفید این خودرو نیز 5 سال بیشتر نیست.

این کارشناس تصریح کرد عمر خودروها در کشورهای پیشرفته محدود است و آنان پس از گذشت این مدت، از تردد این خودروها جلوگیری می کنند.

وی تصریح کرد برای توسعه صنعت گردشگری باید ناوگان حمل و نقل کشور استانداردسازی شود و اتوبوس های فرسوده را نیز از رده خارج کرد.

رضایی گفت: ناوگان حمل و نقل باید به روز شود و در بکارگیری این اتوبوس ها باید دقت کرد.

وی در باره وضعیت اتوبوس های تورهای گردشگری نیز گفت: تورگردان ها نیز از اتوبوس های تعاونی های کشور برای جابجایی مسافران و گردشگران استفاده می کنند که کمتر تورگردانی وجوددارد که اتوبوس داشته باشد.

این کارشناس افزود: شرکت واحد نیز به صورت روتین خدماتی به گردشگران ارایه می دهد که اتوبوس های آنها نیز همین وسایلی است که در سطح جاده ها تردد می کند.

وی تصریح کرد برای استفاده از اتوبوس جهت جابجایی مسافران و گردشگران باید به استاندارد بودن آن توجه کرد.

** راهکارهای توسعه و پیشرفت حمل و نقل هوایی

ناوگان جاده ای باری و مسافربری کشور در دو دهه اخیر دایما پیرتر و فرسوده تر شده است. افزایش قیمت کامیون و اتوبوس از یک طرف و عدم نوسازی ناوگان از سوی دیگر موجب کهنسالی ناوگان شده تا جاییکه تعداد زیادی از کامیون های مورد استفاده در مسیرهای داخل استانی بیش از 40 سال سابقه فعالیت دارند.

یک کارشناس می گوید دولت می تواند با دادن تسهیلات کم بهره بخش خصوصی را تشویق به سرمایه گذاری در این صنعت کند که خود باعث ورود هواپیماهای مدرن با کیفیت و با امنیت بالا به خطوط هوایی کشور می شود.

افزایش تعداد پروازها در بعضی از مسیرها، پایین آوردن درصد تاخیر پروازها، جایگزین کردن لکوموتیوهای مدرن و پیشرفته به جای لوکوموتیوهای فرسوده و با عمر بالا و خرید واگنهای با کیفیت و مطابق با استانداردهای بین المللی از جمله راهکارهای دیگر برای توسعه سیستم حمل و نقل کشور است.