پنجشنبه، 14 آذر ماه 1392 = 05-12 2013
چینی‌ها «چرتکه» را به نام خود جهانی کردند
چرتکه که چینی‌ها به آن شوشوان (چوشوان)، می‌گویند، از سوی این کشور به عنوان میراث فرهنگ معنوی معرفی و بدون هیچ اعتراضی از سوی نمایندگان حاضر به تصویب کمیسیون میراث معنوی یونسکو رسید. این درحالی است که قدمت استفاده از چرتکه در ایران به دوران هخامنشیان و حتی پیش از آن بازمی‌گردد.
چرتکه به عنوان یک ابزار مهم در محاسبات و تجارت و نیز آموزش ریاضیات درکشور چین به عنوان یک میراث معنوی معرفی شد. استفاده و کاربرد این ابزار در دانش ریاضی از سوی نمایندگان چین دراین اجلاس مورد تاکید قرار گرفت.
به گزارش CHN این اثر بدون هیچ گونه نظر و اعتراضی به اتفاق آرا به تصویب رسید. این ابزار نقش مهمی در توسعه هوش و ریاضی و فرهنگ سنتی درمیان مردم چین داشته است و هنوز هم ابزاری مهم در آموزش مقدمات ریاضی برای دانش آموزان درمدارس چین مورد توجه است.
طبق اظهارات نماینده چین در نشست کمیسیون میراث معنوی که هم اکنون در باکو درجریان است، چرتکه هنوز هم به ویژه درمیان جوانان چین در نواحی دورافتاده مورد استفاده است.
طبق اطلاعات موجود، در بسیاری از تمدنهای اولیه از چرتکه استفاده می‌شده‌است. سومریان، مصریان، ایرانیان، یونانیان، چینیان، رومیان و هندیان هر یک در دوره‌ای از تاریخ از چرتکه استفاده می‌کرده‌اند. بر پایهٔ برخی منابع در زمان امپراطوری هخامنشیان (حدود 2500سال قبل ایرانیان نخستین کسانی بودند که از چرتکه استفاده می‌کردند. گفته می‌شود عیلامیان نیز از چرتکه استفاده کرده‌اند. با این حال شواهدی نه چندان واضح نیز استفاده از آن را پیش از ایرانیان گزارش می‌کند. در روم قدیم چرتکه لوحی مومی بود که با شن پوشیده می‌شد.
از چرتکه هنوز هم در ایران، چین و ژاپن استفاده می‌شود.
چُرتکه سان - پن در هزاره دوم از 1200 سال بعد از میلاد به کار رفت. این چُرتکه از دو بخش تشکیل مى‌شد و داراى ۹ ستون، در بخش بالائى که به وسیله یک نرده از بخش پائینى جدا شده داراى ۲ مهره، هر مهره به ارزش عدد ۵ و بخش پائین دارى ۵ مهره، هر مهره به ارزش عدد یک است. این چرتکه در سیستم ده‌دهى و تا صد میلیون توان محاسبه دارد. طریق خواندن و محاسبه آن همانند چرتکه سوروبان است.
