شنبه، 25 آبان ماه 1392 = 16-11 2013
اينترنت ملی، دروغ سيزده بود
روزنامه اعتماد: «با استناد به قانون جرايم رايانه‌يي دسترسي به تارنماي فراخوانده شده امكان‌پذير نيست» اين پيغام آشناي صفحه فيلترينگ يا همان پيوندها ست. صفحه‌يي كه در ايران بيشتر از گوگل ديده مي‌شود. ايران در سال 1993 دومين كشور خاورميانه بود كه به اينترنت متصل شد اما امروز به لحاظ دسترسي به سرعت مناسب براي اينترنت در انتهاي جدول با مصر و سوريه رقابت مي‌كند. همچنين در فصل اول سال 2013 ايران در بين كشورهاي جهان جزو كندترين كشورها در زمينه ارائه اينترنت پرسرعت است. كاربران اينترنت در ايران هم از فيلترينگ اعمال شده توسط دستگاه‌هاي دولتي و هم از فيلترينگ معكوس توسط شركت‌هاي وابسته به كشورهايي كه ايران را تحريم كرده‌اند، رنج مي‌برند. براساس اعلام موسسه فناوري آكامي، ايران در سال 2012 از بين 178 كشور جهان رتبه 163 را براي سرعت دسترسي به اينترنت به دست آورده است.
از سال 1381 اينترنت در ايران توسط كميته‌يي تخصصي فيلتر شد، حالا به تازگي خبر اينترنت ملي و وي‌پي‌ان‌هاي بومي به گوش مي‌رسد.
تفاوت اينترنت با اينترانت
محمدرضا زارع، كارشناس تكنولوژي اطلاعات درباره تفاوت اينترنت فعلي و اينترانت به ما گفت: اينترنت و اينترانت هر دو شبكه‌هايي هستند مبتني بر ارتباطات فناوري اطلاعات و ارتباطات كه كاربراني را به هم متصل مي‌كنند. اينترنت شبكه‌يي جهاني است و تمامي كاربران در سطح جهان را به هم مرتبط مي‌كند اما اينترانت شبكه‌يي كوچك‌تر است و در سطح يك شركت، محله، شهر و كشور كاربران با هم در ارتباط هستند. پديده‌يي كه از آن به نام اينترنت ملي نام برده مي‌شود، همان اينترانت كشوري است. از اين شبكه براي ارتباط در سطح كشور استفاده مي‌شود، ارتباط بين سرورهاي داخل كشور و كاربران خانگي هم مي‌تواند صرفا توسط اين شبكه امكان‌پذير شود. زارع همچنين معتقد است كه پايين بودن سرعت اينترنت در ايران ارتباطي با فيلترينگ ندارد، او در اين باره گفت: ارتباط مستقيمي ندارند. زيرا فيلترينگ ايران با استفاده از فهرست سياه تقريبا بدون تاخير است. كم بودن سرعت اينترنت در ايران به علت عدم توزيع مناسب، كمي پهناي باند كافي، بالا بودن قيمت پهناي باند و قوانين دست و پاگير است. البته در اوقات خاصي سرعت اينترنت به ويژه روي پروتكل‌هاي امن كه فيلترشكن‌ها از آن بهره مي‌برند، كاهش شديدي پيدا مي‌كند كه باعث مختل شدن كار فيلترشكن‌ها مي‌شود. دكتر سعيد معيدفر، استاد دانشگاه و جامعه شناس درباره مساله‌يي به نام فيلترينگ در دنياي امروز به ما گفت: در دنياي امروز فيلترينگ اصل پذيرفته شده‌يي نيست. يكي از مهم‌ترين نكاتي كه بايد درباره اين موضوع در نظر گرفت، فضاي گسترده فناوري و به طور كلي تكنولوژي است. آيا امروز مي‌توانيم با فيلترينگ از ورود تمام اطلاعات به كشور جلوگيري كنيم؟ بايد قبول كنيم كه شرايط جامعه ما با كشورهاي اروپايي و امريكايي تفاوت جدي دارد اما شايد عده‌يي بگويند كه خود ما آمادگي پذيرش اين حجم اطلاعاتي را نداريم، تا حدودي هم مي‌توان پذيرفت كه ورود اين حجم اطلاعاتي در كشور، جامعه را دچار عدم تعادل در زمينه‌هاي فرهنگي، اجتماعي و سياسي كند. اما به هر حال بايد اين سوال را از خودمان بپرسيم كه چه اندازه در فيلترينگ موفق بوده‌ايم؟ امروز در ايران، به سادگي مي‌توان توسط فيلترشكن‌ها سيستم فيلترينگ را دور زد و راه‌هايي براي رسيدن به سايت‌هاي مورد نظر پيدا كرد. گروه هدف فيلترينگ، گروه جوان و نوجواني است كه امروزه از پدر و مادرهايشان راحت‌تر مي‌توانند از فيلترينگ عبور كنند و حوصله بيشتري براي اين كار دارند.
وي‌پي‌ان بومي و فيلترشكن‌ها چه تفاوتي دارند؟
در بهمن ماه1390 ، چندين روز پورت‌هاي وي‌پي‌ان و همچنين پروتكل HTTPS بسته شد و خدمات ايميل در ايران با قطع شدن مواجه شد كه باعث اعتراض برخي خبرگزاري‌هاي داخل ايران شد. سعيد مهديون، مديرعامل شركت فناوري اطلاعات، درباره ايميل ملي و علت بسته شدن سرويس‌ايميل‌هايي نظير جي ميل و ياهو در بهمن ماه 1390 گفت: «درباره بسته شدن اين سرويس اگر هر كسي اعتراضي داشته باشد، بايد به سازمان تنظيم مقررات و ارتباطات راديويي منتقل كند؛ ولي از نظر بنده اين يك فرصت حساب مي‌شود و بايد مردم كشور به سمت ايميل ملي هدايت شوند. اما محمدرضا زارع، كارشناس تكنولوژي اطلاعات درباره وي پي ان‌هاي بومي و تفاوت آنها با فيلترشكن‌ها گفت: وي‌پي‌ان
مخففVirtual Private Network به معني شبكه اختصاصي مجازي است. از شبكه اختصاصي مجازي براي ايجاد شبكه‌يي خصوصي بين چند كاربر مستقل از مكان جغرافيايي‌شان استفاده مي‌شود. استفاده از شبكه مجازي باعث مي‌شود كه كاربري كه به طور فيزيكي خارج از يك شبكه قرار دارد، بتواند با تونل زدن به آن شبكه با استفاده از پروتكل‌هاي مختلف وي‌پي‌ان از سرويس‌هاي آن شبكه بهره‌مند شود. عمده استفاده وي‌پي‌ان براي كاربران ايراني، اتصال به شبكه‌هاي خارج از كشور براي اخذ اينترنت بدون فيلتر بود. به همين جهت جلوي پروتكل‌هاي مختلف وي‌پي‌ان گرفته شد و به جاي آن با اخذ مجوز امكان استفاده از وي‌پي‌ان قانوني ميسر شد كه البته مورد استقبال قرار نگرفت. وي‌پي‌ان بومي اما تعريف ديگري دارد اما در اخبار به جاي عبارت وي‌پي‌ان قانوني استفاده مي‌شود. فيلترشكن‌ها دو دسته‌اند. يكسري با استفاده از پروتكل‌هاي وي‌پي‌اني كار عبور از فيلترينگ را انجام مي‌دهند و برخي با استفاده از پروتكل‌هاي ديگر. در هر دو صورت ترافيك فيلتر نشده از طريق سروري در خارج از كشور به سمت كاربر هدايت مي‌شود. در وي‌پي‌ان قانوني، كاربر با اتصال به سروري در داخل كشور كه ترافيك آن فيلتر نشده است، به اينترنت متصل مي‌شود اما به هر صورت ترافيك ورودي و خروجي اين سرورها قابل رصد است. وي همچنين درباره ميزان زيرساخت‌ها براي راه‌اندازي اينترنت ملي گفت: برقراري روان اينترانت ملي بيشتر از سرورهاي قدرتمند، بستگي به راه‌هاي ارتباطي پايدار و قدرتمند دارد. سرورهايي كه توان سرويس‌دهي به كاربران در زمينه‌هاي مختلف را داشته باشند در كشور وجود دارند. وجود زير ساخت ارتباطي قدرتمند و فراگير اما هنوز در هاله‌يي از ابهام است.
اينترانت ملي به جاي اينترنت شايعه است
زارع آغاز شايعه ورود اينترنت ملي به خانه‌ها را سال 1390 مي‌داند و در اين باره گفت: اينترنت ملي همان اينترانت ملي است و نخستين بار در روز سيزدهم فروردين سال 90 به عنوان دروغ سيزده از طريق روابط عمومي وزارت ارتباطات مورد استفاده قرار گرفت و سوءتفاهمي ايجاد كرد كه همچنان ادامه دارد. اينترنت ملي يا همان اينترانت كشوري در بسياري از مدارس و ارگان‌هاي دولتي مورد استفاده قرار گرفته است. اگر اينترنت كشوري به تنهايي مورد استفاده قرار بگيرد، كاربر آن دسترسي به وب‌سايت‌ها و سرورهاي خارج از كشور نخواهد داشت اما اين اينترانت مي‌تواند به همراه شبكه اينترنت هم مورد استفاده قرار بگيرد و چون ارزان‌تر و سريع‌تر است، دسترسي به سرويس‌هاي گوناگون داخل كشور را تسهيل كند. اما دكتر سعيد معيدفر، جامعه‌شناس، مكانيزم‌هاي برخورد با اينترنت و راه‌هاي جايگزين را به شكل ديگري مي‌بيند: به جاي فيلترينگ بايد از مكانيزم‌هاي ديگري براي مواجهه با اطلاعات غلط استفاده كنيم. بايد در افزايش آگاهي‌ها، افزايش سطح اعتماد به نفس در بين گروه هدف فيلترينگ تلاش كنيم. با بالا بردن روحيه جامعه‌پذيري در بين افراد هدف آنها را در مقابل اين اطلاعات بيمه كنيم. به جاي كنترل‌هاي بيروني بايد كنترل‌هاي دروني را تقويت كنيم تا فرد با توجه به روحيات خودش تصميم‌گيري كند و بتواند تفاوت ميان صحيح و غلط قايل شود. آموزش گروه‌هاي مختلف جامعه در مدارس و دانشگاه‌ها مي‌تواند خيلي كم‌هزينه‌تر از فيلترينگ باشد.
