یکشنبه، 13 مرداد ماه 1392 = 04-08 2013
گیاهان دارویی بلوچستان، در خطر انقراض
بخش ساربوک به لحاظ ویژگی‌های خاص طبیعی و اقلیمی و تنوع آب و هوایی، در شمار متنوع‌ترین رویشگاه‌های گیاهی سیستان و بلوچستان است. دیار بخش ساربوک از گذشته‌های دور به‌عنوان یکی از مهم‌ترین رویشگاه‌های گیاهان دارویی شهرستان قصرقند در منطقه‌ی بلوچستان است و برخی گونه‌های انحصاری دارویی خوراکی را در خود جا داده که نشانه‌ای از ظرفیت زیاد اقتصادی و کم‌همتای این منطقه است.
به گزارش ایسنا، استفاده از گیاهان دارویی در بخش ساربوک از دیر باز میان مردم رواج داشته است و مردم این منطقه باتوجه به محرومیت و نبود امکانات بهداشتی و پزشکی در این زمینه حتی تا چند دهه جلوتر برای درمان و سلامت خود گیاهان دارویی را تنها عنایت خداوند به خود می‌دانستند.
مردم ساربوک از گیاهان دارویی طبق تجربیات گذشتگان و با دستورالعمل‌های خاص استفاده می‌کردند اما امروزه با پیشرفت جهانی در زمینه‌ی بهداشت و علوم پزشکی استفاده از گیاهان دارویی محلی به‌گونه‌ای رو به انقراض است با این وجود هنوز بسیاری از مردم اولین قدم اورژانسی در بهبود بیماری را استفاده از جوشانده‌ها و تلخه‌های محلی می‌دانند به‌گونه‌ای که نمی‌توان گیاهان دارویی را از زندگی مردم حذف شده دانست.
گیاهان دارویی به‌وسیله پژوهشگران بررسی علمی و خواص و ترکیبات آنها به طور دقیق شناسایی می‌شوند و به صورت داروهای آزمایش شده و موثر در اختیار مردم قرار می‌گیرند خوشبختانه در سال‌های اخیر بهره‌برداری‌های سنتی بی‌رویه به‌همراه چرای پرشمار دام تخریب رویشگاه‌ها و اختلال شدید در روند زادآوری طبیعی این گونه‌های گیاهی ارزشمند را سبب شده و برخی انواع گیاهان دارویی و خوراکی منحصر بفرد ساربوک در معرض خطر انقراض هستند و بر اثر این بهره‌برداری‌های غیراصولی به ارتفاعات و مناطق صعب‌العبور کوهستانی پناه برده‌اند!
گیاهان دارویی به عنوان منبع اقتصادی پایدار این روزها در مناطق حاشیه‌ی کوهستانی ساربوک از سوی جوامع محلی مورد استقبال قرار گرفته است اما عدم برنامه‌ریزی پایدار و طولانی مدت سازمان‌های مربوطه می‌تواند سبب از دست رفتن درآمد‌های به دست آمده از این صنعت شود.
به گزارش ایسنا، کمیاب بودن گیاهان دارویی و اثر‌بخشی موثر آنها را می‌توان از روی قیمت‌های موجود در عطاری‌ها حدس زد.
قیمت جوشانده‌های گیاهی به‌طور معمول از ۵۰۰۰ تومان آغاز و بسته به نوع گیاه و مقدار آن افزایش می‌یابد.
مدیریت صحیح در زمینه‌ی بهره‌برداری از گیاهان دارویی می‌تواند زمینه‌ی اشتغال‌زایی در مناطق روستایی و حاشیه‌ی کوهستان را فراهم کند. مناطق کوهستانی ساربوک گونه‌های منحصر به فرد دارویی و خوراکی از جمله پسته کوهی (گزروغن)کوهی را در خود جا داده که بهره‌برداری از این گونه گذرا‌ن زندگی مردم بومی این منطقه را آسان کرده است.
سال پیش این گونه‌ی باارزش به قیمت کیلویی ۲۰ هزار تومان در بازارهای محلی به فروش رسید. کسب و کار بیشتر مردم مناطق بخش ساربوک بهره‌برداری از گیاهان دارویی و خوراکی با ارزش این منطقه و فروش در بازارهای محلی است. حضور گیاهان دارویی در این منطقه نشانه‌ی ظرفیت فراوان اقتصادی این منطقه است ایجاد نگاهی اقتصادی به همراه بهره‌برداری پایدار در این زمینه یک منبع درآمد پایدار را برای مردم بومی ایجاد می‌کند.
بهره‌برداری غیراصولی از گیاهان دارویی اصلی‌ترین علت از بین رفتن گیاهان با ارزش این منطقه است و برداشت پایدار و کسب درآمد از گیاهان دارویی نیازمند آموزش جوامع محلی است.
متاسفانه برخی گیاهان دارویی با ارزش منطقه‌ی بلوچستان به علت بهره‌برداری غلط در خطر انقراض هستند و برخی گونه‌های دیگر به مناطق صعب‌العبور مهاجرت کرده و در مناطق پایین دست دیده نمی‌شوند.
اصلی‌ترین مشکل در زمینه‌ی بهره‌برداری اقتصادی از گیاهان دارویی نبود برنامه‌ای مدون در میان مراکز تصمیم‌گیرنده است. باید مدیریت جهاد کشاورزی، منابع طبیعی شهرستان و استان برنامه‌ای برای اهلی کردن گیاهان دارویی و پرورش گلخانه‌ای آنها را در دستور کار خود قرار بدهد.
بخش بزرگی از زندگی و کسب و کار مردم بخش ساربوک وابسته به کوهستان است اما نبود امنیت و اعتماد در بازار فروش گیاهان دارویی سبب آسیب جدی به جوامع محلی می‌شود. نبود امنیت در بازار فروش گیاهان دارویی و عدم حمایت‌های بخش دولتی از مردم محلی آمار قاچاق گیاهان دارویی و تخریب رویشگاه این گونه‌ها را افزایش می‌دهد.حمایت‌های بخش دولتی از مردم محلی بخش ساربوک و ایجاد اعتماد در بازار فروش گیاهان دارویی می‌تواند کسب و کار مردم را رونق و این اقتصاد را در منطقه پایدار کند.
