فردوسی برای چه کسی ردیف می‌خواند؟

دولت دهم گویا کارهای نیمه کاره بسیاری دارد. شاید برای همین است که بعد از 5 سال تازه یاد برگزاری مراسمی برای جهانی شدن ردیف‎های موسیقی سنتی ایران افتاده است. مراسمی در روز فردوسی و در استادیوم آزادی؛ اقدامی که با نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری سوال‌های بسیاری را به وجود آورده و حتی این مسئله را در ذهن‌ها تداعی می‌کند که گویا قرار است، فردوسی برای شخص خاصی ردیف بخواند.

گروه میراث فرهنگی- دولت دهم در ماه‌های پایانی کار خود، به تب و تاب غریبی افتاده، این تب و تاب اما بیش از هر سازمانی دامن‌گیر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری شده است. کارهای نیمه تمام و تمام همه در کنار هم ردیف می‌شوند تا به استادیوم آزادی ختم شوند.

اصرار مدیران سازمان میراث فرهنگی برای برگزاری مراسم‌‌ اخیرشان در مجموعه ورزشی آزادی، بیش از هر بازتاب فرهنگی و گردشگری، محلی برای چالش و بحث بسیاری از تحلیل‌گران سیاسی شده است. هنوز بسیاری فریادهای "توپ، تانک فشفشه، نهار ما چی می‎شه؟" در مراسم قدردانی از ستادهای گردشگری در مجموعه 100 هزارنفری آزادی از را به یاد دارند و حرف و حدیث‌های قبل و بعد از مراسم در خاطرشان مانده‎است که باز هم مدیران میراث فرهنگی وعده برگزاری روز فردوسی در استادیوم آزادی را می‎دهند.

هرچند به نظر می‌رسد، همین تداعی فریادها و اعتراض‌ها باعث شده که نظر مدیران میراث فرهنگی از رفتن به مجموعه 100 هزار نفری آزادی برگردد و انتظارات در حد استادیوم 12 هزار نفری پایین آورده شد.

حالا قرار است، این مراسم که برگزاری آن کمتر سابقه‌ای در دولت نهم و دهم داشته است، باشکوه بسیار کم‏نظیری برگزار شود و شاید این مراسم بتواند، خاطره تلخ دوستداران فردوسی در سال گذشته را جبران کند.

ماجرای مراسم سال گذشته اما به راحتی‌ها از ذهن‌ مردم پاک نمی‌شود. سال گذشته در روز فردوسی قرار بود، مراسمی مانند هر سال در توس برگزار شود که محمود احمدی نژاد اعلام کرد در این مراسم حضور پیدا می‌کند. احمدی نژاد اما همچون خیلی از وعده‌هایش وفا نکرد و به این مراسم نیامد و ساعت‌ها مردم در زیر باران منتظر مانند و سرانجام وقتی همه برنامه‌ها به هم ریخته بود، به خانه‌های خود بازگشتند.

این بار اما مسعود علویان صدر، معاون میراث فرهنگی سازمان که سال‌هاست از چنگ تعویض مدیریت‌های مکرر، جان سالم بدر برده، وعده می‌دهد که مراسم ویژه‌ای برای روز فردوسی تدارک دیده شده است.

او دم از افتخارات دولت نهم و دهم می‌زند و موضوع ثبت 10میراث معنوی در فهرست آثار جهانی یونسکو را مطرح می‌کند. درحالی که هنوز طعم تلخ ثبت تار در فهرست آثار میراث جهانی کام دوستداران فرهنگ ایران را تلخ کرده، صحبت از ثبت جهانی ردیف موسیقی ایران در کنار ثبت تمام ابزار آلات موسیقی ازجمله تار و سه تار، سنتور می‌کند.

علویان صدر از حضور سفرای کشورهای خارجی، مهمانان و هنرمندان موسیقی تاجیکستان هم می‌‌گوید، گفته‌هایی که گویا کسی نمی‌شنود و به جای آن تحلیل گران از میتینگ‌های انتخاباتی می‌نویسند.

دوستداران میراث فرهنگی اما نگران مسئله دیگری هستند. آن‌ها اضطراب رعایت نشدن قوانین بین‌المللی در مورد مفاخر ملی کشورها را دارند. قوانینی که در یونسکو تصویب شده و به همه کشورهای عضو ابلاغ شده است. بر اساس این قوانین مفاخر ملت‌ها به همه جهانیان تعلق دارد و نباید از نام آن‌ها استفاده سیاسی شود. قوانینی که به نظر می‎رسد از سوی متولیان فرهنگی ایران چندان وقعی به آن گذاشته نمی‌شود.

در این میان، نگاهی به عملکرد دولت دهم برای برگزاری مراسم به مناسبت بزرگداشت بزرگان و مفاخر فرهنگی ایران گویای مسئله دیگری هم است. این اقدام نشان می‌دهد که ورود مستقیم به برگزاری این مراسم دستاوردهای چندان درخشانی نداشته است. هرچند که بر خلاف سازمان‌های دولتی، نهادهای غیر دولتی در این زمینه خوش درخشیده‌اند.

نگاهی اجمالی به دستاوردهای نهادهای غیر دولتی کافی است که بر این ادعا صحه گذاشته شود. ساختن آرامگاه فردوسی به مناسبت بزرگداشت روز فردوسی یکی از مهمترین این دستاوردها بوده است که از سوی نهادهای غیر دولتی انجام شده است.

حالا که سازمان میراث فرهنگی خود متولی بزرگداشت فردوسی شده، چه دستاوردی داشته است؟ آرامگاه توس چند سال است که درگیر مخدوش شدن حریمش شده و سازمان میراث فرهنگی به رغم دستورات اکید مقام معظم رهبری، اقدامی برای نجات‌بخشی این محوطه تاریخی و فرهنگی انجام نمی‌دهند.

درحالی که یونسکو، "پی افکندم از نظم کاخی بلند را " سرلوحه برنامه‌های فرهنگی خود قرار می‌دهد، متولیان فرهنگ در ایران حتی برای مراسم بزرگداشت این شاعر، آنقدر حاشیه سازی می‌کنند که به نظر می‌رسد، می‌خواهند نام او را کمرنگ کرده و نام خودشان را جایگزین کنند.