*****************

یک نگاه اجمالی به صفحه شطرنج درونمرزی میتواند برای گمانه زنی درباره نقشه های آینده رژیم مفید باشد. از هرسوی که به مسائل امروزی رژیم بنگریم جز شبح سراشیبی سقوط، دورنمای دیگری در افق آینده اش دیده نمی شود .درواقع رژیم در چندین جبهه با بن بست های گریزناپذیر روی درروست. با آنکه استیصال رژیم در صحنه سیاست خارجی بیشتر از دیگر مشکلات خودنمایی میکند، بدیهی است که مشکلات درمدیریت سیاست خارجی به تنهایی نمی توانست رژیم را در چنین شرایط سخت و خطیری قرار دهد. در جبهه داخلی اوضاع نظام بسیار آشفته و فاجعه بار شده است. شکست برنامه های اقتصادی، فضاحت ناشی از اجرای عجولانه طرح حذف یارانه ها، تورم و بیکاری و از همه مهمتراختلافات "میان خودی" آنچنان گلوی رژیم را روزانه می فشارد که کمتر می توان باور کرد که این بار نیز شعبده باز این معرکه بتواند خرگوش جدیدی از کیسه بیرون کشد.

مسئله مذاکرات هسته ای

مشکلات درمدیریت سیاست خارجی هرروز بیشتر و بیشتر گریبانگیر سردمداران نظام اسلامی شده است. اگر ما دراینجا تنها سه مورد از بسیار موارد گوناگون شکست در حیطه سیاست خارجی را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم بدین معنا نیست که در سایر موارد مانند سیاست منطقه ای و یا در ارتباط با افغانستان،عراق و لبنان تحت فشار نیستند. اما این سه مورد نمونه های خوبی از ندانمکاری ها و اشتباهات مضاعف رژیم است. شکست دور دوم مذاکرات آلماتی کاملا قابل پیش بینی بود. جمهوری اسلامی در آنچنان سردرگمی و بی هدفی گرفتار شده است که نتوانست در مورد پیشنهاد مورد بحث غربیها حتی یک جواب صریح منفی عرضه کرده و بگوید این پیشنهاد شما به این صورت قابل قبول نیست تا آن ها پیشنهاد دیگری مطرح کنند.به جای یک پاسخ روشن وارد مباحثی شدند که طرف مذاکره هاج و واج نمی دانست چگونه عکس العمل نشان دهد. یعنی بدون آنکه پاسخ پیشنهادات پیشین طرف را داده باشند شروع کردند به مطرح کردن مسائلی که سال ها پیش به کرات در رویارویی با همین جمع مطرح کرده بودند و مورد قبول واقع نشده بود. به قول یکی از شرکت کنندگان نتیجه این نشست دوروزه تکرار مکررات بود. این نمایانگر آنست که رژیم حرف تازه ای برای گفتن ندارد. از قدرت تفکر و سیاست گذاری درمانده اند. نه فکرتازه ای دارند و نه راهبرد تازه ای را می توانند عرضه کنند. این دور مذاکرات هم بی نتیجه به پایان رسید و مجدداً آقای جلیلی باید با به دست آوردن محبت خانم اشتون امیدوار باشد که درچند ماه آینده جلسه دیگری تشکیل شود. شاید جمهوری اسلامی گمان می کند که این فرافکنی ها در درازمدت به سود آن ها است و آن ها می توانند همزمان با این مذاکرات بی سرانجام به کارهای خودشان ادامه دهند. اما اشتباه بزرگ در جای دیگر است. بنجامین نتانیاهو در نطق دو روزپیش خود به مناسبت سالگرد فاجعه هولوکاست برای نخستین بار به صراحت گفت که برای اسرائیل خطر جمهوری اسلامی نظیر ماجرای هولوکاست است واسرائیل اجازه نخواهد داد چنین بلایی مجدداً بر سر قوم یهود نازل شود و سپس اضافه کرد که در حفاظت از مردم اسرائیل او حتی به نزدیکترین کشور دوست وهمراه هم اتکا نمی کند واسرائیل از منافع خود دفاع خواهد کرد.معنی این حرف بسیار روشن است. یعنی بار دیگر از لابه لای این صحبت ها آوازه جغد شوم جنگ به گوش می رسد. در این ارتباط آنچه در کره شمالی می گذرد یکی از عواملی است که برای جمهوری اسلامی بسیار گران تمام خواهد شد. و این که جمهوری اسلامی یگانه کشوری است که نه تنها زیاده روی های رهبر مجنون کره شمالی را مورد انتقاد قرار نداده است بلکه به طور غیر مستقیم ودر لفافه از او جانبداری می کند.

دخالت درجنگ داخلی سوریه

مسأله دیگری که باز در سیاست خارجی سردرگمی و شکست جمهوری اسلامی را نشان می دهد مشارکت عوامل رژیم در جنگ داخلی سوریه است. امروزکمتر کسی در مورد شکست نهائی بشار اسد شکی به دل راه می دهد. شکست او حتمی است، آنچه نامعلوم است زمان آن است. با این وجود جمهوری اسلامی از هیچ نوع کمکی به تداوم جنایتهای رژیم بشار اسد فروگذار نکرده است. مشارکت پاسداران چه مستقیم و چه از طریق حزب الله لبنان در قتل عام مردم بی پناه سوریه و پرداخت میلیاردها دلار از سرمایه ملت ایران به این دیکتاتور ورشکسته و از همه مهمتر پشتیبانی سیاسی و برانگیختن تنفر جامعه کشورهای عربی در ارتباط با دخالت در سوریه بر کسی پوشیده نیست. سرنوشت شوم بشار اسد نیز آنقدر آشکار است که حتی روسیه نیز مدعی است که از زمان آغاز جنگ سلاحی به سوریه نفرستاده است. معنی این حرف روسیه که مسلماً کسی آن را باور نمی کند مقدمه دور شدن از کشتی در حال غرق شدن رژیم بشار اسد است. بنابراین در مورد سوریه نیز جمهوری اسلامی در یک بازی باخت-باخت گرفتار شده است و هرروز عمیقتر در این گنداب غوطه ور شده بر میزان تعهدات و اشتباهات خود میفزاید.

نتیجه سی وپنج سال آمریکا ستیزی

نمونه سوم از شکست و بن بست در سیاست خارجی برای جمهوری اسلامی مسئله رابطه با آمریکا است. بدون داشتن هیچ نوع برنامه و هدفی در مورد مذاکره با آمریکا جمهوری اسلامی در هر فرصتی عدم سیاست و درایت خود را نشان داده است. از سویی خامنه ای اعلام میکند که هیچ دلیلی برای مذاکره با آمریکا وجود ندارد و از سوی دیگر عوامل او به طور محرمانه با نمایندگان آمریکا تماس می گیرند. آنچه در این درگیری سی و پنج ساله با آمریکا نصیب ملت ایران شده همین اوضاع رقت باری است که امروز با آن روبرو هستیم بدون اینکه کوچکترین سودی از این عداوت یکسویه نصیب ملت ایران شده باشد. پس از سقوط کمونیسم در شوروی سابق وتغییر ماهیت رژیم کمونیستی چین در تقابل با آمریکا، امروز خامنه ای یک تنه در کنارآن جوانک ابله و دیوانه در کره شمالی، کیم جونگ اون، به خیال خود جبهه ضد آمریکا را تشکیل داده است. متحد اصلی این حضرات وضلع سوم این مثلث ضد آمریکائی های ابدی بن لادن بود که فعلاً خبری از بازماندگان او مطرح نیست و به احتمال زیاد حتی طالبان نیزبزودی در قطر با آمریکا وارد مذاکره خواهند شد. این برآورد از اوضاع سیاست خارجی رژیم نمایانگر آن است که بدون مشخص کردن هدف روشن از سیاست خارجی که نمی تواند چیزی جز حفاظت از منافع ملی ایران باشد نتیجه ای جز آنچه امروز شاهد آن هستیم نباید انتظار داشت. هرگزبر کسی روشن نشده است که این آمریکا ستیزی آقای خامنه ای چه سودی برای ملت ایران دارد و در مرحله دوم دلیل ومسبب این آشتی ناپذیری چیست؟ اگر ایشان نگران مسأله فلسطین است که خود فلسطینی ها بهترین رابطه را با آمریکایی ها برقرار کرده اند. اگر هدف خامنه ای تداوم سیاست شعاری خمینی یعنی نه غربی ونه شرقی است، که دیگرشرقی وجود ندارد و روسیه و چین بهترین یار و یاور و شریک "امپریالیست های آمریکایی" شده اند. بنابراین کسی نیست که از ایشان سؤال کند سود این آمریکا ستیزی و سی وپنج سال دشنام ونفرین به یک ملت سیصد میلیونی چه سودی برای ملت ایران داشته است و چه کسی مسؤولیت زیان هایی که از این سوء سیاست ها به ملت ایران تحمیل شده است را پذیرا خواهد شد؟

گسترش جدال های "میان خودی"

در مسأله سیاست داخلی هم همانطور که اشاره شد بن بست های رژیم بسیار مشهود تر از آن است که نیازی به تفسیرو تشریح داشته باشد. در ورطه مسائل اقتصادی هرگزکشور ایران حتی در زمان جنگ با چنین بیکاری، تنگدستی و گرانی روبرو نبوده است. در سیاست داخلی نیز اختلافات میان خودی یا درون خود رژیم به صورتی در آمده است که به مانند یک چرخ گریز از مرکزهرروز وبا سرعتی در حال افزایش بسیاری هواداران وهواخواهان رژیم به بیرون پرتاب و خودی ها، به ناخودی و دشمن مبدل می شوند.

در چنین شرایطی باید پرسید چه نوع راهکاری میتواند بازیگر اصلی صحنه سیاست شطرنج ایران را موقتاً نجات دهد. یکی از گمانه هایی که دستکم برای ناظران مسائل ایران مطرح است ایجاد این سوءظن است که در مورد انتخابات آینده از هم اکنون یکنوع تفاهم نامرئی میان خامنه ای و دارودسته احمدی نژاد ایجاد شده است. این دسته از ناظران معتقدند که با تمام اختلافهای صوری و به اصطلاح نافرمانی ها و به قول خودشان بداخلاقی های احمدی نژآد احتمالاً یک تفاهم اساسی میان به اصطلاح رهبری و باند احمدی نژاد پیش آمده است. کسانی که این سلسله فکر را تعقیب می کنند معتقدند که سابقه این کار در انتخابات قبلی هم وجود داشته است. یعنی زمانی که آقای خاتمی کاندید ریاست جمهوری شده بود نظام اسلامی تصمیم گرفته بود که به شخصی مانند خاتمی نیاز دارد. زیرا این درست بعد از وقایع میکونوس بود واکثر کشور های اتحادیه اروپا سفرای خود را باز خوانده بودند، رژیم در مشکلترین وضع بین المللی قرار داشت وضرورت ایجاب میکرد که چهره تازه ای واردصحنه شود تا هم بتوان مردم را برای مدتی فریب داد و هم سرو صدا راه بیفتد که ممکن است این آقایی که تازه آمده است سیاست تازه ای داشته باشد و این به اصطلاح سید خندان بتواند تا حدودی دل های رمیده رهبران غربی را بدست آورد. برای انجام این کار شایع شد که رهبر طرفدارآخوند دیگری به نام ناطق نوری است و با صراحت گفتند اگر می خواهید رهبر از شما راضی باشد به ناطق نوری رأی دهید. هرچه بیشتر تظاهر به حمایت از ناطق نوری شد مردم بیشتر به سوی خاتمی روی آوردند. او انتخاب شد و در مدت هشت سال کوچکترین قدمی علیه منافع وزیاده طلبی های رهبرمعظم برنداشت و تنها موجب آن شد که آروزهای مردم برای تغییر و تحول تبدیل به یأس و نامیدی شود.

پیروان ابدی تئوری توطئه که اینبار نیزتئوری سیاه بازی و گاوبندی انتخاباتی را مطرح می کنند معتقدند که نمایشنامه خاتمی ودولت اصلاحات در حال تکرار است. اینبارهم مشایی و یا هر کاندید دیگری که از طرف باند احمدی نژاد معرفی شود همان نقش را ایفا میکند و رژیم این توهم را ایجاد خواهد کرد که وی کاندیدای مورد تائید رهبری نیست و رهبر از کاندیدای دیگری مانند ولایتی، حدادعادل و یا یکی دیگر از حواریون خود پشتیبانی میکند. در نتیجه مردم به هرکاندیدایی که توانسته باشد از صافی شورای نگهبان بگذرد و مورد توجه رهبری نباشد رای خواهند داد. مطرح کنندگان این طرح معتقدند که اگر صلاحیت مشایی مورد تائید شورای نگهبان قرارنگیرد ممکن است رهبر با استفاده ازحکم حکومتی اجازه دهد مشایی یا کسی دیگر از آن گروه در انتخابات شرکت کند در حالیکه در ظاهررهبری پشتیبان کاندیدای رسمی اصولگرایان خواهد بود. امید طراحان این نقشه ظاهراً این خواهد بود که مردم اینبار هم علی رغم خواست رهبر به کاندیدای باند احمدی نژاد رای بدهند. هواداران تئوری توطئه که چنین طرحی هستند معتقدند زمانی که با چنین حیله ای شخص مورد نظر انتخاب شودباز هم برای مدت چهاریا هشت سال دربرروی همین پاشنه خواهد چرخید و آقای خامنه ای خواهد توانست بعد از انتخابات در مرحله نخست روابط خود را با کشورهای غربی بهبود بخشد. در مورد سلاح هسته ای هم اگر دیر نشده باشد با اندکی عقب نشینی موضعی، با غرب به تفاهم برسد. آنگاه فرصت خواهد یافت تا درمورد امور داخلی نیز با اندکی اصلاحات صوری، بدون آنکه لطمه ای به حیطه فرمانروایی ویکه تازیش وارد شود، جایگاه خود ومیراث خوارانش را مستحکم کند.

این نقطه نظر بدیع جمعی از ناظران وافراد با تجربه اما بدیینی است که با صحنه سیاسی ایران بیشتر آشنایی دارند. اما از آنجا که تاریخ نشان داده است نقشه های درازمدت اغلب سرانجام ناکام خواهند ماند باید در انتظار نشست و ناظر حوادثی بود که کسی قدرت پیش بینی دقیق درباره آن را نداردو شاید در این مورد هم بتوان گفت: سر شب سر جنگ و تاراج داشت، سحر گه نه تن سر، نه سر تاج داشت، به یک گردش چرخ نیلوفری، نه نادر بجا ماند ونه نادری!