مشهد؛ مسافر، زباله، بحرانهای زیست محیطی و فاجعه

جوان آنلاين: با رشد جمعیت در هر جامعه ای، زباله نیز افزایش قابل ملاحظه ای می یابد که همین مسئله موجب بحرانهای زیست محیطی فراوانی می شود. انسان ها به شیوه های مختلف زباله تولید می کنند که علاوه بر بروز مشکلات و معضلات عدیده ای برای خودشان، حیات دیگر موجودات کره زمین را نیز به مخاطره می اندازند. در اکثر شهرها و بخصوص آنهایی که در طول سال مسافران و زائران زیادی را به خود می بینند، زباله به یک مشکل و معضل اساسی تبدیل شده است که مشهد هم جزو آنها بوده و از این قانون مستثنی نیست.
***
مشهد با سه میلیون جمعیت و جیزی حدود سی میلیون زائر و مسافر، مجبور است تا برای جمع آوری زباله های شهری برنامه ریزی مشخص و مدونی داشته باشد و این در شرایطی است که هنوز وضعیت ساماندهی زباله ۵۰ درصد از هتل‌های پرزباله این شهر مشخص نیست!
در اکثر شهرهای بزرگ، صنوف سطح شهر را از لحاظ تولید زباله به دو دسته تقسیم می کنند. در مشهد نیز این کار صورت گرفته و بر اساس گفته های مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری این شهر، دسته اول این صنوف که زباله‌های تولیدی آنها کمتر از ۵۰ کیلوگرم در روز است باید نسبت به تهیه مخزن و سطل زباله اقدام نمایند.
* کم زباله ها
اگر به سراغ صنوفی برویم که تولید زباله آنها زیر ۵۰ کیلوگرم در روز است برویم به ۵۱۵۰ صنف می رسیم که اصنافی همچون بستنی فروشی، گل فروشی، میوه فروشی، اغذیه فروشی و آبمیوه فروشی نیز در این دسته تعریف می‌شوند.
بر اساس آمار در سطح شهر مشهد حدود ۱۰۰۰ سوپرمارکت نیز در این دسته از صنوف قرار می‌گیرند که عمده زباله‌ تولیدی آنها کاغذ و کارتن است. این صنوف معمولا زباله‌های تولیدی خود را که عمدتا زباله خشک است در قالب طرح تفکیکی به ایستگاه‌های مبادله پسماند تحویل می‌دهند.
مسئولان شهری مشهد می گویند این تعداد صنوف موظفند برای ساماندهی زباله خود مخزن و سطل زباله تهیه کنند که تاکنون با اطلاع‌رسانی‌های صورت گرفته توسط سازمان مدیریت پسماند ۲۷۰۰ صنف این گروه سطل زباله تهیه کرده‌اند.
* پر زباله ها
همواره توده های زباله از عوامل اصلی بروز بسیاری از بیماریها بوده است. پراکندگی مواد زاید از یک سو و به تاخیر انداختن جمع آوری زباله ها از معابر و اماکن عمومی که اگر به فصل گرما هم بخورد از سوی دیگر ازجمله عوامل مساعد برای رشد سریع بسیاری از باکتریها، انگلها، حشرات و جوندگان موذی است. به عنوان مثال مگس به وسیله پرزهای چسبنده و مژکهای فراوان می تواند عامل انتشار امراض بسیاری همچون اسهال، تراخم، حصبه، وبا، سل، جذام، طاعون و سیاه زخم شود و یا جوندگانی مانند موش که ناراحتی های حاصل از آن از یک گاز گرفتگی ساده تا تب تیفوس وطاعون متفاوت است.
با این تفاسیر و با توجه به آغاز سفرهای نوروزی و بهاره و تابستانی می توان به راحتی به عوارض احتمالی وجود زباله ها در مشهد و بار سنگین مسئولیت شهرداری این شهر در جمع آوری و دفع آنها پی برد.
در مشهد و در دسته دوم از حیث تولید زباله به صنوفی می رسیم که به آنها صنوف پرزباله اطلاق می شود، مشاغلی در سطح شهر هستند که در طول روز بیش از ۵۰ کیلوگرم زباله تولید می کنند و بر اساس قوانین جاری، این اصناف باید نسبت به عقد قرارداد با سازمان مدیریت پسماند و پیمانکاران بخش خصوصی اقدام نمایند. اگر بخواهیم به چند صنف در این گروه اشاره کنیم به صنوفی مثل هتل ها، رستوران‌های بزرگ و بازارهای میوه وتره‌بار شهرداری می رسیم.
تاکنون سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد و همچنین بخش خصوصی با ۳۰ بازار میوه و تره‌بار به منظور جمع‌آوری زباله تولیدی آن‌ها قرارداد منعقد کرده اند و از میان هتل ها نیز هم اکنون ۱۲۲ هتل بزرگ و پرزباله در سطح شهر شناسایی شده که تاکنون با ۴۸ درصد آن‌ها قرارداد منعقد شده است، یعنی تنها ۵۸ هتل برای ساماندهی پسماند تولیدی خود قرارداد منعقد کرده اند.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد با بیان اینکه بخش عمده قرارداد‌ها توسط بخش خصوصی با صنوف پرزباله منعقد می‌شود، می گوید: تعامل وهمکاری بالغ بر ۹۰ درصد صنوف پرزباله‌ای که با آن‌ها قرارداد منعقد شده نسبت به عمل به تعهدات خود مطلوب ارزیابی می‌شود و هم اکنون همکاری اشخاص حقیقی در این طرح مثبت ارزیابی شده اما با اشخاص حقوقی هنوز مشکلاتی وجود دارد.
از ماست که بر ماست
متاسفانه تفکری در جامعه وجود دارد که معتقد است این شهرداری و سازمانهای زیرمجموعه اش هستند که مسئول جمع آوری زباله ها بوده و اگر سطح شهر کثیف باشد بخاطر اهمال کاری های انهاست! اما اگر به این باور برسیم که قبل از قرار دادن بار مسئولیت ها بر شانه های سازمانها و نهادها، این افراد جامعه هستند که علاوه بر رعایت بهداشت فردی ملزم به حفظ بهداشت محیط پیرامون خود نیز می باشند، اکثر معضلات خود به خود رفع می شوند. شهروندان باید بدانند که در صورت عدم رعایت این موضوع، سلامت خود و سایر افراد جامعه نیز به خطر می افتد. یکی از موارد مهم درمورد حفظ و ارتقاء سلامت جامعه جمع آوری و دفع زباله و مواد زاید است که متاسفانه در بسیاری از شهرها و روستاها به دلیل تولید زباله ی زیاد از طرف شهروندان و در ادامه، به خاطر عدم استفاده از روشهای درست در جمع آوری و دفع آنها، محیط زیست و سلامت افراد در معرض آلودگی قرار گرفته و عوارض ناگواری تمام محیط را تهدید می کند.