نوسان ۳۰ تا ۱۰۰۰ تومانی قيمت پياز در ۳ ماه

خراسان: پياز حکايت عجيبي دارد، يک روز اشک توليدکننده و روز ديگر اشک مصرف کننده را در مي آورد. ارديبهشت ماه همين امسال بود که قيمت پياز در مزارع جيرفت به هر کيلو ۳۰تومان رسيد و صدها تن محصول در زمين ماند تا بپوسد و امروز قيمت پياز سر به فلک کشيده و «گران ترين محصول پياز تاريخ ايران» لقب گرفته است، هر کيلو ۱۸۰۰ تومان! در حالي قيمت پياز توسط رئيس اتحاديه سراسري فروشندگان ميوه و تره بار استان تهران به دليل آن چه کمبود توليد مي نامد، کيلويي ۱۴۰۰ تومان اعلام مي شود که به تازگي به دليل سوء مديريت ۲۰هزار تن پياز در دزفول از بين رفته است.

۴ تا۵ برابر قيمت واقعي
«حسين مهاجران» رئيس اتحاديه سراسري فروشندگان ميوه و تره بار استان تهران مي گويد: با توجه به اين که ۲ سال پياپي پياز کيلويي ۸۰تا۹۰ تومان بود و سال گذشته هم به دليل کم آبي کشاورزان کمتر پياز کاشتند اين عوامل موجب شد که در بازار کمبود پياز داشته باشيم. وي با بيان اين که قيمت پياز از ۹۰۰ تا ۱۲۰۰ تومان در ميدان مرکزي ميوه و تره بار در نوسان بوده است به خبرگزاري مهر مي افزايد: قيمت هر کيلوگرم پياز در خرده فروشي هاي شهر با احتساب سود ۲۵ درصد در حدود ۱۴۰۰ تومان است. وي با اعلام اين که هم اکنون ميادين ميوه و تره بار گران ترين محصول پياز تاريخ ايران را مي فروشند تاکيد کرد متاسفانه در حال حاضر ۴تا۵ برابر قيمت واقعي، پياز در بازار به فروش مي رسد.

صادرات به عراق از مشهد
قيمت پياز در بازار مشهد نيز طي دهه آخر مرداد با نوسان و آشفتگي همراه بود به طوري که هر کيلوگرم پياز دستچين تا ۱۸۰۰ تومان عرضه شد. اگر چه در روز دوشنبه ۲۳ مرداد قيمت پياز درهم در بيشتر نقاط هزار تومان بود ولي در بازارهاي ميوه و تره بار شهرداري مشهد روز يک شنبه قيمت هر کيلو پياز ۱۱۶۰تومان بود که نسبت به چند روز قبل ۲۰۰ تومان افزايش قيمت داشت.

«افخمي» رئيس اتحاديه صنف ميادين ميوه و تره بار مشهد نيز صبح دوشنبه به خراسان گفت: قيمت پياز در مشهد از سه شنبه هفته قبل اوج گرفت و علت آن هم بارگيري محموله هاي صادراتي پياز براي کشور عراق بود که با پي گيري انجام شده اين بارگيري از روز دوشنبه متوقف شد و هم اکنون در ميادين بار محصول پياز با قيمت ۷۵۰تا۸۵۰ تومان به صورت عمده فروشي عرضه مي شود.

به گفته او قيمت پياز که به ۱۰۰۰ تومان در ميدان رسيده بود افت کرده و به مقدار کافي پياز در ميدان وجود دارد.

اگر چه «اسماعيل پرويزي فر» مدير زراعت سازمان جهاد کشاورزي استان کرمانشاه اصلي ترين علت بالا رفتن قيمت پياز را کاهش ميزان توليد آن در فصل تابستان مي داند ولي آيا نبايد برنامه ريزي شود تا در چنين شرايطي نياز بازار تامين و جلوي نابه ساماني ها گرفته شود. او با بيان اين که قيمت خريد پياز از کشاورزان چندين برابر پايين تر از قيمت پياز موجود در بازار است تصريح کرد: در اين بين واسطه ها سودهاي زيادي را به جيب مي زنند.

دخالت دلالان
«محمدعلي آقاخاني» رئيس اتحاديه خرده فروشان ميوه اراک هم ورود دلالان به بازار را عامل اصلي گراني پياز مي داند و مي گويد: پياز چندي قبل به قيمت ۳۵۰تومان عرضه مي شد اما به دليل انبار کردن اين محصول توسط دلالان اين رقم به کيلويي ۸۰۰ تومان افزايش يافت. وي با اشاره به اين که دلالان پياز را به قيمت هر کيلو ۲۰۰ تومان و حتي کمتر مي خرند و انبار مي کنند تصريح مي کند: دولت با خريد مستقيم اين محصول از کشاورز مي تواند جلوي اين دلال بازي ها را بگيرد تا اين محصول به قيمت مناسب تري روانه بازار شود.

«حسين مهاجران»رئيس اتحاديه ميوه و سبزي فروشان تهران نيز درباره دلايل گراني پياز به ايسنا گفته است ۴ مرکز در فصل تابستان پياز توليد مي کنند که مهم ترين آن اصفهان است ولي با توجه به اين که در ۲ سال گذشته در اين مراکز ميزان زيادي پياز کاشت و توليد شد قيمت آن بسيار کاهش يافت که سبب متضرر شدن کشاورزان شد و با توجه به همين موضوع توليد پياز امسال کاهش يافته و منجر به افزايش قيمت پياز نسبت به دو سال قبل شده است. وي با اشاره به اين که وزارت جهاد کشاورزي در اين زمينه متولي است تاکيد دارد که اين وزارت خانه بايد ميزان کاشت را بررسي کند و براساس ميزان مصرف پيش بيني و برنامه ريزي هاي لازم را انجام دهد.

«احمدي» از غرفه داران ميدان ميوه و تره بار نيز به ما مي گويد: موضوع پياز نياز به مديريت دارد و مسئولان بايد راه مديريت و کنترل بازار را ياد بگيرند، در سال هاي قبل هم چنين اتفاقاتي در پياز، سبزي و... رخ داده ولي کار مديريت شده است، يکي دو سال قبل در مشهد با آغاز نوسان در قيمت ها سازمان بازرگاني ورود پيدا مي کرد و از استان هاي ديگر خريد انجام مي شد و آن ها کرايه حمل را پرداخت مي کردند.

آزمون و خطا
در عرصه بازرگاني کشور، آزمون و خطا را پاياني نيست. هر روز محصول و کالايي اسير بي برنامگي مي شود و مسئولان زماني دست به کار مي شوند که کار از کار گذشته و سودهاي کلاني به جيب دلالان مي رود. مشکل پياز هم مدتي است که در بازار ايجاد و موجب نگراني توليدکنندگان و مصرف کنندگان شده است.

هنوز چند ماهي از دور ريخته شدن پياز توليدي در برخي نقاط کشور نمي گذرد، حجم عظيمي از توليد کشاورزان با قيمت ناچيز توسط دلالان و واسطه ها خريداري شد و ما هم در گزارشي که 91.2.3 با عنوان «قصه تکراري بر زمين ماندن محصولات کشاورزي» نوشتيم که در مزرعه ۳۰ کيلو پياز هزار تومان، در بازار مصرف هر کيلو ۵۰۰ تومان، قيمت پياز در مزارع جنوب کرمان جواب گوي هزينه جمع آوري آن نبود و لذا خيلي ها ترجيح دادند پياز توليدشان در سال توليد ملي در زمين ها بماند و هيچ کس براي حمايت از آن ها آستين بالا نزد. «سيدرضا نوراني» رئيس اتحاديه ملي محصولات کشاورزي ايران مدعي است تا اوايل مرداد ماه امسال حداقل ۴هزار تن پياز مازاد بر مصرف دور ريخته شده است و دليل آن هم نبود بازار مصرف و مشتري بوده است. به گفته او چون توليد پياز در يک فصل از سال از حد مصرف بيشتر مي شود و برنامه اي مدون براي ذخيره يا صادرات آن وجود ندارد لذا در آن فصل کشاورز با ارزان فروشي بيش از حد يا دور ريختن محصولش به شدت ضرر مي کند و فصل بعد به سراغ کشت پياز نمي رود لذا در فصل بعد توليد و عرضه محصول کم مي شود و قيمت ها بالا مي رود.

فائو (سازمان خواروبار جهاني) اعلام کرده است ايران از نظر توليد پياز رتبه ششم را به خود اختصاص داده است و سالانه ۲ميليون و ۷۰۰هزار تن پياز خوراکي توليد مي کند که ۷۲۰هزار تن آن مازاد بر مصرف در کشور است.

تازه ترين آمار وزارت جهاد کشاورزي نيز حکايت از آن دارد که در سال زراعي جاري ۶۱هزارو۵۹۷ هکتار از اراضي کشور زير کشت پياز رفته است که با توجه به عملکرد متوسط 38.1 تن در هر هکتار توليد محصول پياز کشور امسال ۲ميليون و ۳۴۵هزارو۷۵۵ تن پيش بيني شده است.

دلايل نابه ساماني ها چيست؟
اما دليل اين نابه ساماني در توليد و عرضه محصولات کشاورزي چيست؟ چرا يک سال ۷۲۰هزار تن پياز مازاد داريم و يک سال ۴۰۰هزار تن سيب زميني؟ چرا امسال بسياري از محصول پياز کشت شده در منطقه جيرفت حتي برداشتش مقرون به صرفه نبود و در گل ماند و البته ديري نپاييد اين محصول مازاد و در گل مانده با کاهش توليد و افزايش قيمت مواجه شد.

صاحب نظران حوزه کشاورزي رها بودن کشاورزان را دليل اصلي اين شرايط مي دانند و مي گويند: در حال حاضر هيچ ابزاري براي ساماندهي کشت اين قبيل محصولات وجود ندارد و کشاورزان رها شده اند و هرکس به هر اندازه که بخواهد مي کارد در شرايطي که کشورمان با محدوديت منابع آبي مواجه است و بحران آب تا به حال ۳۰۰ دشت کشور را خشک کرده است و سفره زيرزميني آن آب ندارد و در حالي که تاکيد کشاورزي علمي بر توليد محصولات پرمزيت اقتصادي است سيب زميني و پياز دو محصولي هستند که با آب شيرين توليد مي شوند و در زمره محصولات پرآب به شمار مي روند لذا تدوين و الزام براي اجراي الگوي کشت و توليد اين محصولات به اندازه مصرف کشور ضرورت دارد.

«رفيعي» کارشناس ارشد کشاورزي به ما مي گويد: متاسفانه حوزه کشاورزي در کشور ما از معضل سوءمديريت رنج مي برد و تنگناهاي قيمت گذاري و خريد تضميني در کنار نبود سياست الگوي کشت همه ساله نابه ساماني هايي را در توليد و عرضه برخي محصولات از جمله سيب زميني، پياز، گوجه فرنگي و... به وجود مي آورد که دود آن به طور مستقيم به چشم توليدکننده و بهره بردار و به صورت غيرمستقيم به چشم افراد جامعه مي رود.

او مي گويد: با وجود شفاف سازي رسانه ها و گزارش هاي تحليلي و اثرگذار روزنامه خراسان در اين موضوع متاسفانه هنوز کسي به فکر برنامه ريزي و مديريت توليد در عرصه کشاورزي نيست و اين يک درد بزرگ و البته مخرب براي کشاورزي است.

اين ها به سودجويي دلالان و واسطه ها منجر مي شود و همه اين مسائل نشان دهنده بي حساب و کتاب بودن نظام توليد، توزيع و بازاريابي در کشور است.

اين کارشناس مي گويد: برآوردهاي رسمي نشان مي دهد که قيمت تمام شده توليد هر کيلوگرم پياز با کرايه حمل و نقل آن ۳۰۰تومان است ولي دولت خريد تضميني آن را حدود ۱۰۵تومان نرخ گذاري کرده و چون در فصل توليد براي خريد به موقع عمل نمي کند کشاورزان ناچارند محصولشان را براي جلوگيري از خراب شدن به بهاي اندک ۳۰يا۴۰ تومان به دلالان تحويل دهند و مي بينيم که همين محصول در بازار مصرف تا هزار تومان در هر کيلو عرضه مي شود روشن است که اين تفاوت قيمت چقدر است و چه کساني بهره دسترنج کشاورز را مي برند.

مزيت هاي فراموش شده
در سالي که به توليد ملي و حمايت از کار و سرمايه ايراني اختصاص دارد و اقتصاد مقاومتي نيز توسط رهبر انقلاب مورد تاکيد قرار گرفته است به نظر مي رسد برنامه ريزي و هدايت توليد در کشاورزي به ويژه در محصولاتي که مزيت هاي اقتصادي دارد ضرورتي اجتناب ناپذير است به گونه اي که با ايجاد صنايع تبديلي و تکميلي به ميزان کافي مي توان امکان توليد محصولات ثانويه و ارزش افزوده براي محصولات زراعي از جمله پياز را همراه با ايجاد فرصت هاي شغلي فراهم کرد.

«صولتي» کارشناس مسائل کشاورزي در اين باره به خراسان مي گويد: مسئولان بايد براي سامان دادن به توليد در بخش کشاورزي توجه کنند، اين که يک سال فلان محصول با توليد مازاد و افت قيمت مواجه شود و يا فلان محصول در سال بعد کم توليد شود و قيمت ها سر به فلک بکشد نشان دهنده نبود برنامه ريزي است.

هنوز هم دير نشده، مسئولان بايد براي سامان دادن به وضعيت کشت محصولات مختلف از جمله پياز سازوکار اساسي را بينديشند و نگذارند سرنوشت اين محصول هم همانند محصولات ديگر نافرجام باشد.

او تصريح مي کند: دولت بايد به عنوان مکمل بخش خصوصي در تاسيس و راه اندازي کارخانجات صنايع تبديلي و تکميلي و همچنين سردخانه ها به ميزان کافي مشارکت کند چرا که هم اکنون کمبود آن در کشور احساس مي شود.

به گفته وي با توجه به نبود صنايع فرآوري و بسته بندي، نداشتن صادرات مناسب و منسجم و انبارهاي مناسب براي نگهداري محصول پياز توليدي در کشور، مازاد مصرف هميشه براي توليدکنندگان دردسر شده که يا از زمين برداشت نمي شود يا روي دستشان مي ماند و قيمت بازار را بر هم مي زند.

به اعتقاد «صولتي» سوءمديريت و نبود بازاريابي و سيستم توزيع مناسب در کشور دلايل وقوع اين قبيل مشکلات و نابه‌ساماني‌ها در بازار محصولات کشاورزي از جمله پياز است و به دنبال آن شايعه پراکني و جو رواني بازار را ملتهب مي کند و سبب سودجويي دلالان و واسطه گران مي شود.

ضعف مديريت و برنامه ريزي
«محمدرضا اميري» عضو کميسيون کشاورزي مجلس نيز مشکل به وجود آمده در زمينه پياز را به معضل مديريت در اين حوزه مرتبط مي داند و به ما مي گويد: متاسفانه چون برنامه ريزي و مديريت نداريم در فصل برداشت محصول خريد و ذخيره سازي پياز توليدي کشاورزان توسط بخش هاي دولتي و غير دولتي انجام نمي شود و پيازکاران مجبور مي شوند محصول توليدي را به قيمت هاي پايين (زير ۷۰تومان) به فروش برسانند و نتيجه اين مي شود که در فصلي که برداشت نداريم قيمت آن چند برابر مي شود.

نماينده مردم «کهنوج» مي افزايد: يکي از مشکلات ما نگهداري اين محصول فسادپذير و نبود سردخانه هاي کافي است و چون قدرت نگهداري آن را نداريم دلالان وارد ميدان مي شوند و اين مسائل به وجود مي آيد.

به گفته او اگر در فصل برداشت به اندازه مصرف داخلي ذخيره سازي و مازاد آن صادر شود و برنامه ريزي لازم براي تعديل بازار انجام شود هرگز کشاورز ضرر نمي کند و مردم هم پياز هزار توماني خريداري نمي کنند.

به هر حال افزايش قيمت پياز درست در شرايطي صورت مي گيرد که برداشت پياز از ۷۰هکتار مزارع استان چهار محال و بختياري آغاز و در استان گلستان هم توليد پياز بيش از ۲برابر شده است.

در شرايطي که توليد پياز در کشور ما به صورت دايمي و ۴فصل است مديريت توليد و بازار آن هم بايد هميشگي باشد چرا که غفلت از آن در هر فصل باعث مشکلات در ساير فصول مي شود و دود آن به چشم کشاورزان و مردم مي رود، کشاورزان با ارزان فروختن و نابودي محصولشان و مصرف کنندگان با گران خريدن مداوم محصول.

نکته حايز اهميت آن که سيستم توزيع نامناسب و چرخه ناسالم و پرواسطه مزرعه تا مغازه نيز مزيد بر علت است که نياز به تدبير ويژه دارد.

در خور يادآوري است به دليل جدي بودن بحران پياز و سيب زميني در کشور هيچ يک از مسئولان مرتبط در وزارت جهاد کشاورزي و معاونت بهبود توليدات گياهي حاضر به اظهارنظر درباره مسائل موجود نشدند!

چکيده گزارش
پياز که بهار امسال به دليل فراواني توليد و ارزاني قيمت اشک پيازکاران را درآورده بود اين روزها با افزايش قيمت ۴تا۵ برابري اشک مصرف کنندگان را درآورده است. در حالي که طبق آمار فائو در ايران ۲ ميليون و ۷۰۰ هزار تن پياز توليد مي شود که ۷۲۰ هزار تن آن مازاد بر مصرف است ولي چرا نوسان در توليد و عرضه اين محصول زراعي هر ساله بازار آن را ملتهب مي کند و در اين بين سود به جيب دلالان سرازير مي شود؟ کارشناسان سوء مديريت، نبود برنامه مدون الگوي کشت، نبود صنايع تبديلي و تکميلي، کمبود انبار مناسب و سردخانه و غفلت از صادرات را دلايل بحران در توليد و مصرف پياز بيان مي‌کنند. پايين بودن قيمت خريد تضميني اين محصول نيز مزيد بر علت شده و همه ساله صدها تن محصول توليدي روي دست توليدکنندگان مي ماند و از بين مي رود. قصه تلخ توليد مازاد برخي محصولات کشاورزي در شرايط کم آبي کشور تا کي مي خواهد تکرار شود!