روزانه چند ایرانی به اینترنت می‌پیوندند؟

چندی پیش بر آن شدیم تا به روایت اعداد و ارقام مرکز آمار ایران، پاسخی مناسب برای این پرسش بیابیم که بالاخره «چند درصد خانوارهای ایرانی به اینترنت دسترسی دارند؟»؛ اینجاست که سخن از آماری به شدت ضد و نقیض به میان می‌آید که ممکن است رتبه نخست دسترسی به اینترنت در خاورمیانه و یا حتی مقام سیزدهم دنیا را برایمان متصور شود، ولی هیچ توضیحی درباره شگرد جادویی محاسبات آماری ارائه ندهد!

به گزارش «تابناک»، روز گذشته و در حالی که هنوز نحوه اجرای شبکه ملی اطلاعات از جانب هیچ مقام مسئولی تشریح نشده است، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، با آوردن توضیحاتی درباره‌ این شبکه، اظهار امیدواری کرد که فاز اول آن تا شهریور ماه امسال به پایان برسد و در ادامه افزود: برای راه‌اندازی این شبکه، لازم است اقدامات زیربنایی و اصلی را انجام دهیم و به موازات این کار، توسعه مراکز داده داخلی را نیز در برنامه داشته باشیم.

این اظهارات در حالی بیان می‌شود که با نگاهی به آمار درمی‌یابیم که ۶۵ درصد خانوارهای کشورمان به رایانه، یعنی پیش نیاز دسترسی به دنیای اینترنت دسترسی ندارند؛ به قرینه این آمار می‌توان دریافت که به رغم آمارهای گزافی که از بابت افزایش سالانه ضریب نفوذ اینترنت در کشورمان به انتشار می‌رسد، درصد بزرگی از جمعیت کشورمان به اینترنت دسترسی ندارند.

ماجرا هنگامی جالب‌تر می‌شود که بدانیم افزایش ضریب نفوذ اینترنت، ‌گاه محل جدال هم بوده است تا جایی که در سال ۸۷ مناقشه‌ای میان وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و معاون پارلمانی رئیس جمهور بر سر شمار کاربران اینترنت در ایران آغاز شد که تا مدت‌ها ادامه یافت.

در آن زمان، گزارش مرکز آمار ایران، حکایت از ضریب نفوذ ۱۱ درصدی اینترنت در کشورمان داشت (جمعیت کاربر، نزدیک ده میلیون نفر) اما معاون وزیر ارتباطات و فناوری از بیست و سه میلیون کاربر اینترنتی دفاع می‌کرد و می‌گفت: «برای تعیین ضریب نفوذ اینترنت، معیار تمام جمعیت کشور نیست، بلکه بر اساس استانداردهای بین‌المللی، افراد شش سال به بالا محاسبه می‌شوند».

این مناقشه بعد‌ها هم ادامه یافت تا به رغم تغییرات صورت گرفته در محاسبات مرکز آمار (محاسبه ضریب نفوذ بر اساس سن شش سال به بالا)، همچنان اعداد و ارقام ارائه شده توسط سازمان‌های مختلف متفاوت باشد، تا جایی که ضریب نفوذ ۱۴.‌۷ درصدی محاسبه شده توسط اداره آمار ایران در سال ۸۹ (کمی بیش از یازده میلیون نفر کاربر اینترنت) در قیاس با آمار مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت وابسته به وزارت ارتباطات تا پایان سال ۸۹ (بالغ بر ۲۴ میلیون نفر کاربر و محاسبه ضریب نفوذ ۳۲ درصدی) زمین و آسمان بود!

اینجا بود که با انتشار نتایج نهایی سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۹۰ بر آن شدیم تا آمار سرشماری اخیر را با نتایج به دست آمده مرکز آمار ایران در سال ۸۹ مقایسه کنیم تا نه تنها مبنای تهیه آمار‌ها یکسان باشد، بلکه نهاد تهیه کننده داده‌ها یکسان بوده و فرضیه مخدوش بودن آمار مردود در نظر گرفته شود.

با نگاهی به نتایج سرشماری، درخواهیم یافت که در کل کشور، یازده میلیون و دویست و بیست و یک هزار و ۸۱۰ نفر کاربر اینترنت به ثبت رسیده است که با احتساب این رقم و با توجه به اطلاعات جمعیتی به ثبت رسیده، ضریب نفوذ اینترنت (در جمعیت شش ساله به بالا)، از عدد ۱۴.‌۷ در سال ۸۹ به ۱۶.‌۶ در سال ۹۰ رسیده است که با توجه به رشد ثبت شده در فاصله سال ۸۷ تا ۸۹ (نرخ رشد ۱۱ درصد در سال ۸۷ تا ۱۴.‌۷ درصد در سال ۸۹)، به نظر عدد معقولی می‌رسد.

اما از سوی دیگر با نگاهی به میزان افزایش جمعیت کاربران اینترنت در یک سال به عددی خواهیم رسید که بی‌گمان، عجیب و پر ابهام خواهد بود؛ جمعیت کاربران اینترنت در کشورمان در حد فاصل سال‌های ۸۹ تا ۹۰، از ۱۱۰۰۲۲۴۸ نفر در کل کشور به ۱۱۲۲۱۸۱۰ نفر رسیده است و معنای ساده این تغییر این است که در یک سال، تنها کمتر از دویست و بیست هزار نفر به مجموع کاربران اینترنت در کشورمان افزوده شده‌اند!

به عبارت بهتر، روزانه ششصد کاربر (با‌‌ همان تعریف دست‌کم یک بار اتصال به اینترنت در سال) به جمع کاربران پیشین اینترنت در کشورمان افزوده شده است؛ حال آنکه با در نظر گرفتن این عدد به عنوان شاخص و یادآوری ضریب نفوذی که در سال‌های اخیر، به رغم رشد جمعیت روند رو به رشدی را نشان می‌دهد، برای رسیدن به عدد جمعیتی یازده میلیون کاربر اینترنت به بیش از پنجاه سال زمان نیاز خواهیم داشت و چنین زمانی اصولا از سن اینترنت در جهان افزونتر است.

اکنون به فرض وقوع یک جهش خیره کننده در دسترسی به اینترنت در سالیان گذشته در کشورمان که ممکن است نتیجه‌گیری‌هایمان را مخدوش کند، از زاویه دیگری به ماجرا می‌نگریم؛

بر پایه نرخ رشد جمعیتی کنونی در کشورمان ـ که این روز‌ها تبدیل به نگرانی بسیاری از کار‌شناسان اهل فن شده است‌ ـ هر ساله نزدیک به یک میلیون و ۳۵۰ هزار تولد و ۴۵۰ هزار فوت در کشور ثبت می‌شود که اگر از هم کم شوند، افزایش سالانه نهصد هزار نفر در جمعیت کشورمان حاصل می‌شود؛ بدین ترتیب، مسأله ریاضی طرح خواهد شد که جا دارد برای حل آن از مسئولان کمک بخواهیم.

چگونه است که هر ساله تقریبا نهصد هزار نفر به جمعیت کشورمان افزوده می‌شود (تقریبا همین تعداد از مرز شش سال گذشته و به جمع افرادی که می‌توانند کاربر اینترنت شوند، افزوده می‌شود) اما با افزایش ۲۲۰ هزار نفری تعداد کاربران اینترنت در یک سال، ضریب نفوذ اینترنت در کشورمان رشد نشان می‌دهد؟!

***
در روزهای آتی به جنبه‌های بیشتری از آمار تفکیکی ارائه شده از سرشماری کلی نفوس و مسکن در سال ۹۰ ارائه خواهیم کرد تا گوشه‌هایی دیگر از وضعیت کنونی جامعه‌مان را به گواه آمار و ارقام و نمودار به آگاهی شما برسانیم.