چهارشنبه، 28 تیر ماه 1391 برابر با 2012 Wednesday 18 July
اروميه ديگر درياچه نيست؛ سونامی نمک، ارمغان سومديريت
ملت آنلاین: خواب خرگوشي مسئولان را پاياني نيست جز وعده و وعيد‌هايي كه هيچ‌گاه جامه عمل نمي‌پوشند. مدت‌هاست كه صحبت از آب رساني به درياچه اروميه مي‌شود و دريغ از يك قطره آب كه به اين درياچه رسيده باشد. هيچ‌كس مسئوليت اين كار را نمي‌پذيرد و سونامي نمك در كمين شهرها و استان‌هاي اطراف اروميه است، سونامي كه نتيجه بي‌توجهي و عدم مديريت درست مسئولان است. در واقع چه كسي پيش‌بيني مي‌كرد روزي برسد كه بتوان بر كف درياچه‌اي به وسعت و عظمت درياچه اروميه قدم گذاشت و جاي پا را روي نمك‌هاي كف آن ديد. اين موضوع با تبخير شدن باقيمانده آب درياچه عملي مي‌شود و پيش‌بيني‌ها به حقيقت مي‌پيوندد.
راستي چه مي‌شود كه اين‌گونه آينده درياچه‌اي به اين زيبايي به همراه خاصيت‌هاي اكوسيستمي‌اش به مرز نابودي مي‌رسد؟ امروز شاهد افسوس كارشناساني هستيم كه مدت‌ها قبل اين شرايط را گوشزد كرده بودند اما اكنون بايد دست به دامان آب‌هايي بود كه ديگر هيچ ارتباطي با درياچه اروميه نداردو مهمان‌هاي ناخوانده‌اي هستند كه اكوسيستم اروميه را نابود مي‌كند.
اين روزها هركس سري به اين درياچه مي‌زند نگاهش از تعجب به سفيدي كف درياچه خيره مي‌ماند و شايد مسافران در اين انديشه مي‌مانند كه چه زماني نوبت به درياچه خزر و ساير آب‌هاي سرزمين‌مان مي‌رسد. متاسفانه راهكارهاي اتخاذ شده براي رفع مشكل كم آبي و پايين آمدن آب سطح درياچه تاكنون ثمربخش نبوده است.
وزارت نيرواگرچه به عنوان يكي از مقصرين اصلي اين خشكسالي معرفي مي‌شود اما مسئولان اين وزارتخانه همچنان بر خشكسالي بلندمدت در كشور و كاهش بارش در فصل آبي به عنوان اصلي‌ترين دلايل اين مشكل ياد مي‌كنند. تاثير‌پذيري كشورها و محيط اطراف اين درياچه از خشكي آن يكي از موضوعاتي است كه نبايد از نظرها دور بماند نابودي اكوسيستم و زيست محيط اطراف اين درياچه از مشكلاتي است كه همت مسئولان را مي‌طلبد.
درياچه اروميه بزرگ‌ترين پهنه آبي درون مرزهاي ايران و بزرگ‌ترين آبگير دايمي آسياي غربي و دومين درياچه شور جهان با مقدار نمك محلول بيش از دو برابر اقيانوس‌ها است. اين درياچه در خطر خشك‌شدن كامل قراردارد و طي ۱۳ سال گذشته ۶ متر كاهش سطح داشته است.
اختصاص ۹۰ درصد منابع آبي منطقه به بخش كشاورزي، تبخير زياد در پي گرم شدن هوا و برداشت غيرمجاز از آب‌هاي زيرزميني در پي حفر چاه از دلايل خشك شدن اين درياچه است. كارشناسان ابراز داشته‌اند در صورت خشك شدن اين درياچه هواي معتدل منطقه تبديل به هواي گرمسيري با بادهاي نمكي خواهد شد و زيست محيط منطقه را تغيير خواهد داد.
درياچه اروميه ديگر درياچه نيست
كاظم نصرتي، كارشناس محيط‌زيست در اين رابطه به «ملت ما» مي‌گويد: درياچه اروميه ديگر درياچه نيست بايد منتظر توفان‌ها و ريزگردهايي بود كه در آينده با منشأ اين درياچه وارد مي‌شود. او مي‌افزايد: طبيعت موجود زنده‌اي است كه در حالت عادي داراي نوعي تعادل است زماني كه تعادل آن به هم مي‌ريزد بازگرداندن آن به حالت اوليه خود امكانپذير نخواهد بود. ممكن است تغييراتي شكل بگيرد كه طبيعت بازگردد يا تمام محدوديت‌هايي كه در اطراف اين درياچه است به حالت اوليه بازگردد در اين صورت است كه مي‌توان كمي به بازگشت اين درياچه اميدوار بود.
نصرتي در رابطه با مشكل اساسي در اطراف اين درياچه مي‌گويد: مهم‌ترين مسئله سدهايي است كه در اطراف اين درياچه ساخته شده است. او مي‌افزايد: برداشت بي‌رويه آب از آب‌هاي سطحي و زيرزميني موضوعي است كه خود مزيد بر علت شده است. او با بيان اين‌كه مسير آب وقتي بسته مي‌شود پايين دست آن هم مسدود مي‌شود مي‌افزايد:
در درياچه اروميه فاجعه‌اي در حال شكل‌گيري است كه ادامه خشكسالي در آن به حدي خواهد رسيد كه شن و نمك‌هايي كه در كف آن است با باد به هوا پراكنده شده و توفان نمك و شن ايجاد مي‌كند. نصرتي در واكنش به پيشنهاداتي كه در رابطه با رساندن آب به درياچه از ساير منابع گفته مي‌شود مي‌گويد: اين بدترين نوع سياستگذاري است كه ما مسير عادي رودخانه را ببنديم و اكوسيستم درياچه اروميه را به هم بريزيم سپس با ميلياردها تومان هزينه آب از جاي ديگر بياوريم.
مجلسي‌ها نگران از آينده
با توجه به توضيحات كارشناسان در رابطه با نحوه برخورد با اين مشكل به اين نتيجه دست مي‌يابيم كه يكي از مشكلاتي كه در حوزه محيط‌زيست با آن دست و پنجه نرم مي‌كنيم نبود برنامه‌ريزي‌هاي كارشناسانه در برخورد با پديده‌هاي طبيعي و مشكلات به وجود آمده است. مهرداد لاهوتي، عضو فراكسيون محيط زيست گفته كه همه نگران مسئله درياچه اروميه هستيم، اما برخورد احساسي با اين مسئله به نتيجه نخواهد رسيد، بلكه بايد يك اقدام كارشناسي انجام شود.
البته اين عضو كميسيون عمران مجلس گفته كه اين كميسيون هنوز وارد اين مسئله نشده و در نخستين فرصت بعد از پايان تعطيلات مجلس مسئله درياچه اروميه را در دستور كار قرار مي‌دهيم. همچنين يك عضو كميسيون بهداشت و درمان مجلس نسبت به بروز ريزگردهاي نمكي حاصل از خشك شدن درياچه اروميه و خطراتي كه براي سلامت مردم به دنبال دارد، هشدار داده و گفته كه تنفس ريزگردهاي نمكي فوق‌العاده خطرناك است و مي‌تواند باعث بروز بيماري‌هاي ريوي و سرطان‌هاي چشم و صورت شود.
موضوعي كه خيلي از كارشناسان محيط‌زيست در بروز آن اتفاق نظر دارند. بايد منتظر ماند و ديد پس از پايان تعطيلات آيا مجلس گام موثر و عملي براي رفع مشكل درياچه برمي‌دارد يا همچنان به نشست‌هاي بي‌حاصل و هشدارهاي بي‌فايده بسنده مي‌كند.
تزريق آب به درياچه اروميه
كارشناسان محيط زيست مي‌گويند كه بايد سريع‌ترين و كوتاه‌ترين مسير انتقال آب به درياچه اروميه پيدا شود و سپس در اسرع وقت تزريق آب به درياچه آغاز شود، اما موضوع مهم اين است كه بايد اول مشخص شود كوتاه‌ترين مسير انتقال آب به درياچه اروميه كجاست. هر چند خطر ريزگردهاي نمكي هم استان‌هاي مجاور را نيز تهديد مي‌كند. يكي از طرح‌هايي كه براي نجات درياچه اروميه مطرح شده انتقال آب از نقاط ديگر به‌ويژه رود ارس است اما اين ايده با مخالفت‌هايي روبه‌رو شده است.
مخالفان مي‌گويند به جاي از بين بردن زمين‌هاي بارور نقاط ديگر بايد از مصرف آب كاسته و به وزارت نيرو اجازه داده شود تا آب رودخانه‌هايي را كه به‌طور طبيعي به اين درياچه مي‌ريخته‌اند دوباره به سوي آن رها كند. همچنين پروژه انتقال آب از رودخانه زاب (گلاس) به درياچه اروميه نيز يكي از اين راهكارهاست كه قرار است عمليات اجرايي آن به‌زودي آغاز شود و به گفته مسئولان استاني در صورت جلوگيري از هرگونه اتلاف وقت و اعتباررساني به‌موقع اين پروژه تا پنج سال ديگر به نتيجه خواهد رسيد.
آنها اميدوارند كه در اين پنج سال با استفاده از روش‌هايي نظير بارورسازي ابرها، اجراي كشت مكانيزه و استفاده از روش‌هاي نوين آبياري از بروز اين بحران تا انتقال آب رودخانه زاب به درياچه اروميه جلوگيري كنند. از ديگر كارهاي در حال پيگيري براي افزايش سطح آب درياچه و به موازات اقدامات بالا گسترش كشاورزي نوين و بارورسازي ابرها است. همچنين انتقال آب درياچه خزر به اروميه هم يكي از طرح‌هاي پيشنهادي است.
طرح بارورسازي ابرها به عنوان يكي ديگر از راهكارهاي نجات درياچه اروميه، نخستين‌بار در آذرماه 1389 در آذربايجان غربي با پرواز يك فروند هواپيماي تحقيقاتي بر فراز درياچه اروميه به اجرا درآمد. در عين حال تلاش در جهت اصلاح و بهره‌برداري مناسب از آب‌هاي زيرزميني و اصلاح روش‌هاي سنتي كشت، توليد و آبياري از ديگر راهكارهاي حل بحران درياچه اروميه است كه به تصويب وزارت نيرو رسيده است.
بررسي‌ها نشان مي‌دهد درياچه اروميه به‌خاطر خشكسالي‌هاي پي‌درپي و استفاده بي‌رويه از منابع آبي سطحي و زيرزميني به اين وضع دچار شده، وضعي كه در صورت ادامه اش با خوشبينانه‌ترين پيش‌بيني‌ها در كمتر از يك دهه آينده به نمك‌زاري با ذخيره 8 ميليارد تني نمك تبديل مي‌شود و تهديدي براي شمال غرب ايران و كل منطقه خواهد بود. به هرحال نظريات و راهكارهاي مطرح شده براي نجات درياچه اورميه تا وقتي كه مسئولان به خودشان نجنبند و دست از حركات صرفا نمايشي برندارند هيچ فايده‌اي ندارد.
خبر بعدی: زیباترین صحنه انسانی در عالم خلقت از دید احمدی نژاد